Jak wybrać dobry ciśnieniomierz?

Elektronicznie i automatycznie!

Do domowego pomiaru służą aparaty elektroniczne wykorzystujące tzw. metodę oscylometryczną.

Co stanowi charakterystyczną ich cechę? Ciśnienie jest tu wyczuwalne dzięki strumieniowi krwi, który płynie pod mankietem i powoduje jego drgania. W metodzie tej podstawą pomiaru jest więc pulsujące falowanie tętnicy, a nie zjawiska akustyczne (słuchawki nie są więc tu potrzebne). Dwie główne zalety tej metody to fakt, że pacjenci nie muszą być doświadczeni w odczytach swych pomiarów, a poza tym nie muszą samodzielnie wyczuwać swego pulsu.

Aparaty te występują w wersji nadgarstkowej i tradycyjnej – naramiennej. Zwykle są w pełni automatyczne (po wciśnięciu przycisku do mankietu wpompowywane jest powietrze, aby po kilkunastu sekundach na wyświetlaczu ukazała się wartość ciśnienia skurczowego oraz rozkurczowego, a także tętna) i te wybierane są najczęściej. Można jednak spotkać modele półautomatyczne (tylko na ramię), gdzie napełnienie i opróżnienie mankietu powietrza wykonywane jest ręcznie. Modele te wyposażone są w gumową gruszkę, za pomocą której użytkownik samodzielnie pompuje mankiet. Osobiście polecam więc ciśnieniomierze w pełni automatyczne.

A czy są ciśnieniomierze łączące metodę oscylometryczną i tradycyjną – osłuchową (lekarską)?

To bardzo aktualne pytanie w przypadku osób z zaburzeniami rytmu serca. Są oni bowiem grupą pacjentów, w przypadku których określenie rzeczywistej wysokości ciśnienia tętniczego wciąż sprawia wiele trudności.

U chorych zaburzeniami rytmu serca za najbardziej wiarygodną wciąż uważana jest metoda osłuchowa (Korotkowa). Ponieważ w metodzie oscylometrycznej pomiar ciśnienia krwi zależy od płynnego przechodzenia kolejnych fal ciśnienia, to metodą tą nie zawsze można zmierzyć ciśnienie krwi u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca, takimi jak migotanie przedsionków.

Chorzy z arytmią mogą zaopatrzyć się w ciśnieniomierz łączący dwie metody pomiaru oscylometryczną oraz Korotkowa. Metoda Korotkowa jest metodą osłuchową i charakteryzuje się wysoką dokładnością. Właśnie nią posługują się lekarze. Taki ciśnieniomierz ma wbudowany mikrofon umożliwiający pomiar metodą osłuchową, ale może też automatycznie przełączać się na pomiar oscylometryczny w przypadku słabo słyszalnego tętna (wówczas nie tony, lecz pulsujące falowanie tętnicy jest podstawą ustalania wartości ciśnienia krwi). Dzięki zastosowaniu podwójnej techniki pomiaru, ciśnieniomierz sam decyduje o doborze właściwej metody pomiaru. Istnieją również ciśnieniomierze z tzw. technologią PAD (ang. Pulse Arrythmia Detection). Wyświetlają one odpowiedni ostrzegawczy symbol, jeśli w trakcie wykonywania pomiaru ciśnienia krwi stwierdzony został nieregularny puls. Uzyskany rezultat może wtedy odstawać od wartości ciśnienia normalnego. Zaistniała sytuacja nie stanowi podstawy do zaniepokojenia, jeśli jednak będzie miała miejsce częściej (np. kilka razy w tygodniu przy codziennych pomiarach ciśnienia krwi) lub też będzie pojawiała się nagle lub częściej niż poprzednio, należy poinformować o tym lekarza.

Odwieczny dylemat – nadgarstkowy czy naramienny?

Tu podstawowym pytaniem jest, kto będzie stosował dany aparat do mierzenia ciśnienia krwi? Generalnie poleca się aparat z mankietem na ramię. Osoby cierpiące na znaczną otyłość w okolicy ramion, mogą mierzyć ciśnienie z nadgarstka.

Ciśnieniomierze nadgarstkowe są szczególnie przydatne dla chorych mniej sprawnych ruchowo, nie mających możności skorzystania z czyjejś pomocy przy zakładaniu mankietu, a ze względu na małe rozmiary – także dla osób, które muszą dokonywać pomiarów często i w zmiennych okolicznościach (np. w podróży, w pracy). Generalnie aparaty nadgarstkowe dedykowane są jednak raczej dla młodszych użytkowników, bez miażdżycy naczyń krwionośnych i należy do nich podchodzić z dużą rezerwą (gdyż uzyskiwane przy ich użyciu wartości ciśnienia często odbiegają od wartości mierzonych konwencjonalnie). Cieńsze żyły na nadgarstku są bardziej podatne na wpływ miażdżycy, która często wiąże się z wiekiem pacjenta. W takim przypadku ciśnieniomierz nadgarstkowy bardzo często może wyświetlać zaistniały podczas pomiaru błąd. Za bardziej dokładną metodę uznaje się jednak tę, przy której pomiaru dokonuje się mankietem naramiennym.

Jaki mankiet?

Zastosowanie zbyt małego lub zbyt dużego mankietu jest przyczyną błędu pomiaru. Kupując ciśnieniomierz należy szczególną uwagę na rozmiar mankietu znajdującego się w zestawie lub sprawdzić, jakiej szerokości mankiet musimy dokupić i czy producent posiada taki rozmiar.

Mankiet standardowy służy do pomiaru ciśnienia u osób dorosłych, których obwód ramienia zawiera się pomiędzy 20 a 32 cm. W przypadku osób otyłych lub z rozbudowanym bicepsem, u których obwód ramienia jest większy niż 32 cm, należy zastosować większy mankiet.

Jeżeli będziemy mierzyć ciśnienie tętnicze z użyciem standardowego mankietu u osoby z obwodem ramienia powyżej 32 cm, wówczas otrzymana wartość będzie zawyżona. Zastosowanie zbyt dużego mankietu jest również przyczyną błędu pomiaru. Na szczęście w dobrych aparatach jest możliwość szybkiej i wygodnej wymiany mankietu.

Kolejną istotną cechą mankietu jest łatwość, z jaką można go założyć na ramię. Problem z założeniem mankietu występuje praktycznie tylko przy samodzielnym pomiarze ciśnienia, gdy osoba musi sama jedną ręką założyć sobie mankiet i zapiąć go w odpowiedni sposób. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem ułatwiającym samodzielne założenie mankietu jest specjalna metalowa klamra, tzw. pierścień D (D-ring), wokół którego mankiet jest na stałe przewinięty i zapięcie na rzep jedną ręką staje się dużo prostsze.

Rodzaj zasilania, pamięć wyników pomiarów

Wszystkie ciśnieniomierze nadgarstkowe mają zasilanie bateryjne. W przypadku aparatów naramiennych jest trochę inaczej: zazwyczaj są zasilane bateriami, ale są też modele wyposażone w zasilanie sieciowe (jest to po prostu drugi sposób zasilania urządzenia). Z ciśnieniomierza obdarowana osoba będzie korzystać zazwyczaj w domu lub w miejscu, gdzie istnieje możliwość podłączenia do gniazdka elektrycznego, zastanówmy się więc nad wyborem urządzenia z zasilaniem sieciowym (lub możliwością jego dokupienia).

Ważna jest także funkcja zapamiętywania pomiarów. Niektóre urządzenia mają możliwość zapamiętywania wyników razem z datą, kiedy pomiar był zrobiony. To spore ułatwienie, ale i tak wraz z zakupem ciśnieniomierza, dobrze jest nabyć dzienniczek pomiaru ciśnienia, w którym jak w pamiętniku obdarowana osoba będzie zapisywała godzinę pomiaru i jego wynik. Bardzo ważne jest przecież, aby pacjenci leczący się na nadciśnienie dostarczyli swym lekarzom zapisów z dokonanymi pomiarami, ponieważ mają one bardzo duże znaczenie przy podejmowaniu wszelkich decyzji terapeutycznych.

Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie?

Uzyskane wyniki w dużej mierze zależą od przestrzenia prawidłowej techniki wykonywania pomiaru. Pozornie prosta i znana czynność, jaką jest pomiar ciśnienia krwi może jednak kryć w sobie wiele niejasności i trudności.

Warto wydrukować dla bliskiej osoby taką krótką instrukcję (mimo, iż znajduje się ona zwykle w książeczce dołączonej do każdego ciśnieniomierza), a w przypadku osoby starszej spróbować pierwszy pomiar wykonać wspólnie. Ideałem byłoby również, aby pierwszemu pomiarowi przyjrzał się lekarza.

Pomiaru należy dokonywać w cichym i spokojnym pomieszczeniu (należy wyłączyć telewizor oraz inne urządzenia emitujące dźwięki - niektóre wiadomości, dźwięki mogą powodować niezamierzony wzrost ciśnienia). Osoba, która ma mieć mierzone ciśnienie, powinna przynajmniej przez 10 minut odpocząć, nie zaleca się również w okresie pół godziny przed pomiarem picia mocnej kawy i herbaty, alkoholu oraz palenia papierosów.

Pacjent powinien siedzieć na krześle, wygodnie oparty, z odsłoniętymi ramionami, podpartymi w takiej pozycji, żeby mankiet był na wysokości serca. Mankiet powinien być założony około 2-3 cm powyżej zgięcia łokciowego ręki. Ramię powyżej mankietu nie powinno być uciśnięte podciągniętym do góry rękawem bluzki czy koszuli, nie należy też zakładać mankietu na rękaw (nawet z cienkiej tkaniny). Po założeniu mankietu nie należy zmieniać pozycji ręki ani poruszać dłonią. W trakcie pomiaru badany powinien być odprężony i nie może rozmawiać. Wskazane jest mierzenie ciśnienia stale o tych samych porach, zawsze na tym samym ramieniu (choć właściwie powinno się wykonywać na obydwu przyjmując wartości wyższe). Warto też ciśnieniomierz skalibrować przy najbliższej wizycie u lekarza np. prosząc o pomiar aparatem manualnym, a następnie wykonując pomiar swoim aparatem automatycznym.

Wybierając ciśnieniomierz, pamiętaj...

Obecnie pacjenci coraz częściej korzystają z możliwości prowadzenia domowej kontroli ciśnienia tętniczego, a lekarze podejmują decyzje terapeutyczne biorąc pod uwagę również wartości ciśnienia odnotowane przez chorych w domu. Ciśnieniomierz pozostaje wciąż ważnym – i kto wie czy nie najważniejszym narzędziem do wspomagania diagnostyki związanej z funkcjonowaniem układu naczyniowego każdego człowieka.