Tętniak mózgu, krwotok podpajęczynówkowy - objawy, leczenie

Bardzo często, przez bardzo długi okres czasu, tętniak nie daje żadnych objawów klinicznych. Zdarza się, że obecność tętniaka powoduje objawy uciskowe, czyli np. porażenie sąsiadujących z nim nerwów czaszkowych lub (przy znacznej wielkości) objawy guza mózgu (bóle głowy, wymioty, zwolnienie tętna, napady padaczkowe, tarcza zastoinowa na dnie oka, zaburzenia świadomości). Jednak głównym objawem obecności tętniaka jest krwawienie podpajęczynówkowe (do chwili jego wystąpienia większość tętniaków przebiega zazwyczaj bezobjawowo). 

Niestety, bardzo często pierwszym objawem obecności tętniaka mózgu jest krwotok podpajęczynówkowy. W przypadku podejrzenia tętniaka wykonuje się angiografię lub angio-MR (angiografia w połączeniu z rezonansem magnetycznym). 

Leczenie tętniaków mózgu jest wyłącznie operacyjne za pomocą różnych metod (zaklipsowanie, embolizacja). Jeśli tętniak zostaje wykryty przypadkowo i nie daje żadnych objawów, wtedy neurochirurg podejmuje decyzje, kiedy należy usunąć zmianę - nie można bowiem przewidzieć, kiedy tętniak pęknie, a wtedy może być już za późno na wykonanie zabiegu. W przypadku pęknięcia tętniaka nie zawsze wykonanie operacji jest skuteczne i nie zawsze jest w ogóle możliwe do wykonania - taka sytuacja niestety bardzo często kończy się śmiercią pacjenta. 

Istotą krwotoku podpajęczynówkowego jest nagłe krwawienie do przestrzeni podpajęczynówkowej (przestrzeń pomiędzy oponą podpajęczynówkową a oponą miękką mózgu). Jakie objawy towarzyszą obecności krwotoku podpajęczynówkowego? Przede wszystkim obecny jest nagły, silny ból głowy, który umiejscowiony jest zwykle na potylicy i karku. Zazwyczaj towarzyszą mu również wymioty. Może pojawić się także napad drgawek. Zdarza się też, choć nie jest to regułą, że chory traci przytomność. Chory może odzyskać przytomność po krótkim czasie, zdarza się jednak, że zaburzenia świadomości trwają dłużej, co znacznie pogarsza rokowanie.

Zazwyczaj stwierdza się obecność objawów oponowych, choć czasami mogą być one obecne dopiero po kilku godzinach. Czasami stwierdza się też objawy ogniskowe w zależności od miejsca krwawienia, np. niedowład połowiczny lub zaburzenia mowy. Zdarza się również dość często porażenie nerwów ruchowych gałek ocznych, zwłaszcza nerwu III, co wiąże się z częstym umiejscowieniem tętniaków w ich pobliżu. Niektórzy chorzy, głównie z krwawieniem z tętniaka tętnicy łączącej przedniej, maja zaburzenia psychiczne. Ponadto, na dnie oczu widoczne są czasami wybroczyny, bywa również widoczna tarcza zastoinowa. Czasami dołączają się powikłania pod postacią krwiaka podtwardówkowego, zawału mózgu czy też obrzęku mózgu. 

Zdarza się niestety, że przebieg krwotoku podpajęczynówkowego jest piorunujący i pacjent umiera natychmiast po wystąpieniu krwotoku. Może zdarzyć się również przebieg śmiertelny, kiedy to stan pacjenta od początku jest ciężki i nie poprawia się, chory umiera zwykle po kilku dniach lub tygodniach, czasami z powodu ponownego krwawienia. Przebieg krwotoku podpajęczynówkowego może być także ciężki - objawy są znacznie nasilone, ale stopniowo zaczynają się cofać. Zdarza się, że przebieg krwotoku jest również łagodny, kiedy od początku choroby jej objawy są mało nasilone. 

Podstawę rozpoznania krwotoku podpajęczynówkowego stanowi tomografia komputerowa, pod warunkiem, że zostanie ona wykonana nie później niż trzeciego dnia od krwotoku. Jeżeli od krwotoku upłynęło więcej dni lub gdy w badaniu tomografii komputerowej nie można zlokalizować krwawienia lub jej wynik jest wątpliwy, należy wykonać nakłucie lędźwiowe. Płyn mózgowo-rdzeniowy w pierwszych dniach krwotoku jest jednolicie krwisty, po 6-7 dniach zaczyna stawać się żółtawy - takie zabarwienie płynu mózgowo- rdzeniowego utrzymuje się przez około trzy tygodnie. 

Głównym celem jest oczywiście operacyjne leczenie tętniaka mózgu (zaklipsowanie, embolizacja). Najlepiej, jeśli jest to oczywiście możliwe, jest wykonać operacje w pierwszych trzech dobach - wczesna operacja zapobiega bowiem ponownym krwawieniom (które mogą być śmiertelne) oraz ewentualnym  powikłaniom. U pacjentów w stanie ciężkim operacje odkłada się na drugi lub trzeci tydzień. Ponadto, pacjent wymaga wyrównywania zaburzeń wodno-elektrolitowych oraz właściwego odżywiania. Obowiązuje też ścisły reżim łóżkowy przez sześć tygodni. Jeśli chodzi o wartości ciśnienia tętniczego, to musi być ono obniżane jedynie w sytuacjach, gdy jego wartość przewyższa 220/120 mmHg. Przez trzy tygodnie stosuje się również leki, które mają za zadanie zwalczyć skurcz naczyniowy.