pacjent u lekarza kardiologa, trzyma dłoń na klatce piersiowej
Wojciech Glinicki

Co to jest test kciuka? Czy może pomóc zdiagnozować tętniaka aorty?

Tętniak aorty to stałe poszerzenie światła aorty, które występuje na określonym odcinku naczynia. Dotyczy wszystkich trzech warstw jej ściany. Średnica aorty, która zazwyczaj jest mniejsza niż 30 mm, powiększa się o co najmniej 50 proc. Czy tętniak aorty daje specyficzne objawy i czym jest test kciuka, którym można zdiagnozować ten problem?

Tętniak aorty to odcinkowe poszerzenie światła największego naczynia krwionośnego organizmu. U podłoża tego schorzenia leży osłabienie ściany naczynia. Tętniak aorty może okazać się śmiertelny. Czy można go zdiagnozować, wykonując tzw. prosty tekst kciuka?

Co to jest tętniak aorty?

Aorta jest największą tętnicą w ciele człowieka. Jej średnica to około 28 milimetrów. Wychodząc z serca, a następnie dzieląc się na mniejsze naczynia, dostarcza krew bogatą w tlen do narządów i komórek całego organizmu. Aorta ma swój początek w lewej komorze, następnie wstępuje w śródpiersiu górnym ku górze i w prawo, gdzie ponad korzeniem lewego płuca i łukiem ku tyłowi przechodzi do śródpiersia tylnego i na lewą stronę kręgosłupa. Na wysokości kręgosłupa lędźwiowego L4 dzieli się na dwie tętnice biodrowe wspólne oraz znacznie cieńszą tętnicę krzyżową pośrodkową.

O tętniaku aorty mówi się wtedy, gdy aorta zostanie poszerzona o 50% w stosunku do prawidłowej średnicy. Jeśli tętniak pojawi się w ścianie tętnicy, która jest osłabiona, na przykład przez miażdżycę, wtedy dochodzi do rozwarstwienia aorty.

Najprostszy podział tętniaków aorty uwzględnia ich umiejscowienie. W ten sposób wyróżnia się:

  • tętniaki aorty piersiowej – zlokalizowane w części wstępującej aorty, łuku aorty lub początkowej części aorty zstępującej aż do wysokości przepony;
  • tętniaki aorty brzusznej – zlokalizowane w części zstępującej aorty poniżej przepony; jest to najczęstsza lokalizacja, współtowarzyszyć może im tętniak tętnicy biodrowej;
  • tętniaki piersiowo-brzuszne – występują na granicy wyżej wymienionych obszarów.

Tętniak aorty – czynniki ryzyka

Najczęściej tętniaki aorty powodowane są przez procesy miażdżycowe. Do ich powstania może również przyczynić się uraz, nadciśnienie tętnicze bądź rozwijający się proces zapalny. Poszerzona aorta może być wynikiem wysiłku fizycznego (dźwiganie). Tętniaki aorty (także szyjnej) mogą również powstać na skutek zaburzeń genetycznych (zespół Marfana, zespół Ehlersa-Danlosa typu IV) lub na tle autoimmunologicznym (choroba Takayasu, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic), a także w przebiegu kiły.

Sprawdź, jakie leki i suplementy na serce i układ krążenia znajdziesz na DOZ.pl

Powiązane produkty

Jakie mogą być objawy tętniaka aorty?

Tętniak przez dłuższy czas nie daje żadnych objawów. Mimo iż przepływ krwi jest zachowany, to w świetle powiększonego naczynia płynie ona w nieprawidłowy sposób. Sprzyja to tworzeniu się skrzeplin w tętniakowato powiększonej części naczynia. Skrzep może się oderwać i popłynąć z prądem krwi, zatkać światła mniejszych naczyń i w ten sposób doprowadzić np. do udaru mózgu, niedokrwienia jelit lub kończyn dolnych, a także nerki. Niekiedy mogą być to pierwsze objawy tętniaka aorty.

Tętniaki mogą objawiać się w postaci różnych dolegliwości w zależności od ich umiejscowienia. W ten sposób tętniaki aorty piersiowej mogą dawać objawy, takie jak: silny ból w klatce piersiowej (jak przy zawale serca, obecny u 25% chorych) czy ból pleców. Niekiedy może pojawić się również duszność, krwioplucie, chrypka lub nawracające zapalenia płuc. Tętniaki aorty wstępującej lub tętniak łuku aorty mogą powodować objawy niedomykalności zastawki aortalnej (zła tolerancja wysiłku, duszność, obrzęki) lub objawy zespołu żyły głównej górnej (duszność, obrzęk twarzy i szyi, kaszel, obrzęk rąk, poszerzenie żył szyjnych i powierzchownych klatki piersiowej). Z kolei tętniaki aorty brzusznej zazwyczaj nie dają żadnych objawów. Pojawiają się one dopiero przy dużych tętniakach. Najczęstszym objawem jest stały, gniotący ból w okolicy pępka, podbrzusza lub okolicy lędźwiowej, gdzie może być pomylony z bólem korzeniowym. Mogą wystąpić również objawy niedokrwienia jelit, czyli ból brzucha, który nasila się po jedzeniu. Aorta brzuszna nie jest wyczuwalna dotykiem.

Pęknięcie tętniaka aorty brzusznej i piersiowej jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu pacjenta i grozi zgonem. U osoby z wykrytym tętniakiem może dojść do nagłego jego pęknięcia. Objawy obejmują nagły ból w klatce piersiowej lub w okolicy brzucha, pogorszenie stanu ogólnego, bladość powłok skórnych, tachykardia (szybkie bicie serca), spadek ciśnienia tętniczego, a także zaburzenia świadomości oraz utrata przytomności.

Tętniak aorty – diagnostyka i leczenie

Tętniaki najczęściej wykrywa się podczas wykonywania innych badań obrazowych:

  • RTG klatki piersiowej – widoczne poszerzenie aorty piersiowej,
  • USG jamy brzusznej – podstawowa metoda w rozpoznawaniu tętniaków aorty brzusznej,
  • echokardiografia przezklatkowa i przezprzełykowa,
  • angiografia,
  • angio-TK – badanie tomografii komputerowej naczyń krwionośnych z podaniem kontrastu dożylnie i wykonane w specjalnej projekcji,
  • angio-MR – rezonans magnetyczny w specjalnej projekcji,
  • aortografia – wykonywana u osób przygotowywanych do zabiegów wewnątrznaczyniowych.

Najważniejszą kwestią w leczeniu tętniaków aorty jest wyeliminowanie czynników ryzyka dotyczących układu sercowo-naczyniowego. Mowa tutaj o zaprzestaniu palenia papierosów czy odpowiedniej kontroli ciśnienia tętniczego. Równie istotne jest odpowiednie leczenie schorzeń dotyczących samego serca, na przykład choroby niedokrwiennej serca.

Podstawową metodą leczenia tętniaków jest leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu zmienionego przez tętniaka fragmentu aorty i w to miejsce wszczepieniu protezy naczyniowej. W przypadku aorty piersiowej możliwe jest leczenie małoinwazyjne (przezskórne) polegające na wszczepieniu stentu (rurka o kształcie walca i strukturze małej siateczki) w miejscu obecności tętniaka. Procedurę przeprowadza się za pomocą specjalnego cewnika wprowadzanego do żyły. Leczenie farmakologiczne opiera się na przyjmowaniu przez pacjenta leków z grupy beta-blokerów. Przewlekłe przyjmowanie tej grupy leków pozwala na spowolnienie tempa wzrostu tętniaków o średnicy powyżej 4 cm, jednak nie ma wpływu na częstotliwość ich pękania. Leczenie to jest zalecane również u osób z zespołem Marfana.

Test kciuka a tętniak aorty – czym jest i jak go wykonać?

Test kciuka to test opracowany przez naukowców z Uniwersytetu w Yale. Ma za zadanie szybko i bezkosztowo identyfikować pacjentów, u których tętniak aorty mógł już się rozwinąć, a którzy nie zostali do tej pory zdiagnozowani.

Jak wygląda wykonanie testu kciuka? Test kciuka należy wykonać następująco:

  1. Podnieś rękę i wyprostuj dłoń.
  2. Zegnij kciuk w poprzek dłoni i staraj się wyciągnąć go poza obszar dłoni, najdalej jak się da.
    Test kciuka
Jeżeli uda się wysunąć kciuk poza krawędź dłoni, może to potwierdzać obecności tętniaka aorty lub jego rozwój w przyszłości. Świadczy to o nieprawidłowym funkcjonowaniu tkanki łącznej, a co za tym idzie również i ścian tętnic.
  1. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Kraków 2010.
  2. A. Bury, E. Meissner, S. Szram i in., Nagłe zgony z powodu nieurazowych pęknięć tętniaków aorty, „Arch. Med. Sąd. Kryminol.” LXI 2011.
  3. A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia Człowieka T. III. Układ naczyniowy, Warszawa 1968.
  4. K. Ludwikowska, Tętniak aorty, „Medycyna Praktyczna” [online] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/155892,tetniak-aorty, [dostęp:] 26.09.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu

    Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych wywołaną przez pałeczki krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Na ciężki przebieg krztuśca narażone są zwłaszcza niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia. Jak przebiega krztusiec i jak go rozpoznać? Jak wygląda leczenie kokluszu? W jaki sposób można się przed nim uchronić?

  • Pneumocystoza – objawy, rozpoznanie i leczenie

    Pneumocystoza to zapalenie płuc spowodowane zakażeniem Pneumocystis jirovecii. Choroba występuje u osób z obniżoną odpornością m.in. z powodu AIDS lub przyjmowania leków immunosupresyjnych, dlatego zalicza się ją do zakażeń oportunistycznych. Pneumocystoza to poważna choroba objawiająca się dusznością i suchym kaszlem, która może prowadzić nawet do śmierci.

  • Przeziębienie, grypa, alergia czy COVID-19? Jak je od siebie odróżnić?

    Masz katar, kaszel i gorączkę? Czy to zwykłe przeziębienie, grypa czy może COVID-19? Objawy tych chorób mogą być bardzo podobne, co utrudnia samodzielne postawienie diagnozy. Dowiedz się, jakie są kluczowe różnice między tymi schorzeniami i kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

  • Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny, objawy i leczenie RZS

    Reumatoidalne zapalenie stawów (inaczej RZS lub gościec stawowy) to przewlekła choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym. Powszechnie określa się ją także jako reumatyzm. Początkowo atakuje najczęściej symetrycznie małe i średnie stawy rąk i nóg, ale w konsekwencji prowadzi do wielu zmian ogólnoustrojowych – jej najbardziej charakterystycznym objawem jest ból stawów, ich zaczerwienienie i obrzęk. Jak leczy się reumatoidalne zapalenie stawów? Czy istnieją domowe sposoby na RZS?

  • Monakolina K – co to jest? Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

    Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zachorowalności i śmiertelności nie tylko w Polsce, lecz również na całym świecie. U podłoża większości z nich leży miażdżyca naczyń krwionośnych, która jest bezpośrednio związana z zaburzeniami lipidowymi. Jednym z proponowanych sposobów radzenia sobie z tym problemem jest stosowanie suplementacji w oparciu o monakolinę K.

  • Co zrobić, kiedy dziecko kaszle, a osłuchowo jest czyste?

    Kaszel dziecka bez innych objawów może być związany z przebytym niedawno zakażeniem układu oddechowego albo sygnalizować rozwijającą się w organizmie infekcję dróg oddechowych. Istnieją jednak inne przyczyny kaszlu u dzieci, które wymagają bardziej zaawansowanych badań. Jakie to przyczyny i jak je zdiagnozować?

  • Grypa i RSV – szczepionka, podobieństwa i różnice

    Grypa i RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) to dwie powszechne choroby wirusowe, które mają znaczący wpływ na zdrowie publiczne, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Obie mogą prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u osób starszych, niemowląt oraz osób z osłabionym układem odpornościowym. W tym artykule przyjrzymy się bliżej podobieństwom i różnicom między grypą a RSV, ze szczególnym uwzględnieniem dostępnych szczepień.

  • Dieta w zaburzeniach lękowych. Co jeść, a czego unikać przy stanach lękowych?

    Zaburzenia lękowe dotykają znaczny odsetek dorosłych i dzieci. Osoby z zaburzeniami zmagają się z przewlekłym lękiem i stresem, który często powoduje cierpienie psychiczne i znaczne upośledzenie funkcjonowania pacjentów w wielu sferach ich życia. Tymczasem odpowiednia dieta w zaburzeniach lękowych może korzystnie wpływać na zdrowie układu nerwowego i pomagać w łagodzeniu objawów zaburzeń lękowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.