Krążenie mózgowe – jak poprawić słabe krążenie krwi w mózgu?

Mózg zaopatrywany jest w krew przez dwa systemy naczyniowe: układ tętnic szyjnych wewnętrznych oraz układ tętnic kręgowych, które są ze sobą połączone. Zaburzenia krążenia mózgowego prowadzą do uszkodzenia komórek nerwowych, a co za tym idzie – do wystąpienia objawów ogniskowych, tj. zaburzenia czucia, niedowładu, ale także zaburzeń świadomości czy – w najgorszym wypadku – do śmierci. 

Krążenie krwi w mózgu – co to takiego? 

Mózg, tak jak każdy inny narząd w naszym ciele, wymaga stałego dostarczania tlenu i substancji odżywczych poprzez naczynia krwionośne. Mózg ma szczególnie wysokie zapotrzebowanie na tlen – zużywa ok. 20% tlenu dostarczanego do organizmu. Jednocześnie jest bardzo wrażliwy na jego niedobór, a śmierć komórek nerwowych, tzw. neuronów, następuje już po kilku minutach.  

Tętnice szyjne wewnętrzne powstają z podziału tętnicy szyjnej wspólnej. Zaopatrują większość przedniej części kresomózgowia. Tętnice kręgowe stanowią odgałęzienie tętnic podobojczykowych. Biegną wzdłuż kręgosłupa szyjnego i wchodzą do czaszki przez otwór potyliczny, by następnie połączyć się i stworzyć tętnicę podstawną, która biegnie po brzusznej stronie kresomózgowia oraz móżdżek i rdzeń przedłużony.  

Na podstawie czaszki tętnice te łączą się ze sobą, tworząc krąg komunikujących się tętnic, zwany kołem tętniczym Willisa. Tętnica łącząca przednia łączy prawą i lewą tętnicę szyjną wewnętrzną. Natomiast tętnice łączące tylne stanowią połączenie między tożstronną tętnicą szyjną wewnętrzną a tętnicą tylną mózgu, odchodzącą od tętnicy podstawnej. Dzięki temu, jeśli jedna z głównych tętnic zostanie zamknięta, krew może zostać dostarczona przez inne naczynie. Od koła tętniczego Willisa odchodzą kolejne naczynia zaopatrujące poszczególne obszary mózgu: 

• tętnica przednia mózgu: zaopatruje płaty czołowe, które kontrolują logiczne myślenie, osobowość, ale także odpowiadają za wykonywanie ruchów;
• tętnica środkowa mózgu: to największa gałąź tętnicy szyjnej wewnętrznej, która zaopatruje część płata czołowego, płaty skroniowe i ciemieniowe, które odpowiadają za ruch, ale również czucie, a w dominującej półkuli (zazwyczaj lewej) znajduje się także ośrodek mowy;
• tętnica tylna mózgu: zaopatruje część płatów skroniowych oraz płaty potyliczne;
• tętnice zaopatrujące móżdżek: tętnica dolna tylna móżdżku, tętnica dolna przednia móżdżku, tętnica górna móżdżku. 

Zaburzenia krążenia mózgowego – przyczyny 

Kiedy krążenie mózgowe jest zaburzone, mniej tlenu i glukozy dociera do mózgu. Istnieje wiele przyczyn, które prowadzą do nieprawidłowego przepływu mózgowego. Wśród najważniejszych powodów nieprawidłowego przepływu mózgowego wymienia się udar niedokrwienny, niedotlenienie mózgu, krwawienie śródczaszkowe czy obrzęk mózgu.  

Krwawienia śródczaszkowe dzieli się na nad- i podtwardówkowe, śródmózgowe oraz podpajęczynówkowe, ze względu na miejsce występowania krwi. Krwawienie podpajęczynówkowe jest najczęściej spowodowane pękniętym tętniakiem naczyń mózgowych. Istnieje szereg czynników ryzyka rozwoju tętniaków naczyń mózgowych, ale to palenie papierosów i nadciśnienie tętnicze są najistotniejsze. Wśród pozostałych czynników wymienia się dodatni wywiad rodzinny, wiek, płeć (to kobiety chorują częściej) oraz choroby współistniejące, tj. zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Marfana, zwyrodnienie wielotorbielowate nerek czy dysplazja włóknisto-mięśniowa. Z kolei krwawienia nad i podtwardówkowe zazwyczaj są spowodowane urazem. Krwawienie śródmózgowe, zwane inaczej udarem krwotocznym, w większości przypadków wiąże się z pęknięciem naczynia w przebiegu nadciśnienia tętniczego.  

Objawy zaburzonego krążenia we krwi w mózgu 

Każdy obszar mózgu ma swoje określone funkcje. Zaburzenie w dostarczaniu tlenu do mózgu, bardzo szybko powoduje wystąpienie charakterystycznych objawów ogniskowych lub globalnych zaburzeń funkcji mózgu.  

Objawy ogniskowe wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania obszaru mózgu zaopatrywanego przez tętnicę, która została zamknięta: 

• tętnica przednia mózgu: niedowład (czyli zmniejszenie siły mięśniowej) i zaburzenia czucia w zakresie przeciwległej kończyny dolnej i tułowia, zaburzenia chodu, ale także zaburzenia funkcji poznawczych takie jak zubożenie mowy, nieadekwatne reakcje na sytuacje;
• tętnica środkowa mózgu: niedowład i zaburzenia czucia po stronie przeciwnej do niedokrwienia w zakresie kończyny górnej i twarzy, a także afazja (czyli zaburzenia mowy);
• tętnica tylna mózgu: niedowidzenie połowicze jednoimienne przeciwstronne;
• tętnice zaopatrujące móżdżek: zawroty głowy, zaburzenia równowagi, oczopląs. 

W przypadku krwawienia śródczaszkowego objawy korelują z lokalizacją, a także wielkością ogniska krwotocznego. Często pacjenci skarżą się na ból głowy, któremu towarzyszą nudności i wymioty, a także zaburzenia świadomości. W przypadki krwawienia podpajęczynówkowego charakterystycznym objawem jest nagły ból głowy, opisywany jako najsilniejszy w życiu. Może mu towarzyszyć napad padaczkowy czy światłowstręt. 

Słabe krążenie krwi w mózgu – jak je poprawić? 

Najlepszym sposobem na poprawę krążenia mózgowego jest modyfikacja stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, zaprzestanie palenia papierosów i spożywania alkoholu to bardzo ważne elementy profilaktyki niewydolności krążenia mózgowego. Jednocześnie odpowiednia dieta, utrzymanie prawidłowej masy ciała sprzyjają kontroli nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i prawidłowemu stężeniu lipidów: cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Te wszystkie działania redukują ryzyko pogorszenia krążenia mózgowego i warto o tym pamiętać, zanim sięgnie się po leki. Niestety, niekiedy konieczna jest farmakoterapia: statyny w przypadku hipercholesterolemii czy u cukrzyków doustne leki obniżające poziom glukozy we krwi lub insulina.