Jakie są przyczyny i objawy niedociśnienia? Diagnostyka i leczenie hipotonii

W literaturze poświęconej zagadnieniom kardiologicznym najwięcej miejsca poświęca się nadciśnieniu tętniczemu. Wynika to z faktu, iż jest to zjawisko bardzo powszechne i przyczyniające się do do uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego, nerek oraz samych naczyń. W opozycji do tematu nadciśnienia pojawia się również wątek niedociśnienia.

Z czego wynika niedociśnienie? Przyczyny hipotonii

Ciśnienie tętnicze to inaczej siła nacisku płynącej krwi na ściany tętnic. Ciśnienie skurczowe generowane jest w momencie skurczu serca, gdy krew dostaje się do aorty, a ciśnienie rozkurczowe, jak sama nazwa wskazuje, występuje w momencie rozkurczu serca. Wynika z tego, że ciśnienie tętnicze jest wartością zmienną i zależną od cyklu pracy serca. Prawidłowe ciśnienie skurczowe powinno zawierać się w przedziale 120-129 mmHg, a rozkurczowe 80-84 mmHg.

Wyróżnia się 3 rodzaje niedociśnienia:

• niedociśnienie pierwotne – przyczyna zaburzenia jest nieznana, częściowo jest dziedziczne, utrzymuje się przewlekle i najczęściej występuje u osób szczupłych;
• niedociśnienie wtórne – najczęściej jest wynikiem:
  • chorób układu krążenia (np. niewydolność serca),
  • uszkodzenia wegetatywnego układu nerwowego (np. choroba Parkinsona),
  • niedoczynności tarczycy, kory nadnerczy (choroba Addisona) lub tylnego płata przysadki mózgowej,
  • infekcji,
  • zmniejszenia ilości krwi krążącej (odwodnienie lub utrata krwi),
  • cukrzycy,
  • przedawkowania leków obniżających ciśnienie,
  • nadużywania alkoholu,
  • długotrwałego leżenia u osób chorych przewlekle.
• Niedociśnienie ortostatyczne (hipotonia ortostatyczna) – objawia się spadkiem ciśnienia tętniczego krwi podczas gwałtownego wstawania lub podczas długiego stania. Polega na zmniejszeniu ilości krwi tłoczonej przez serce, gdyż krew gromadzi się poniżej jego poziomu. Hipotonię ortostatyczną rozpoznaje się podczas 3 minutowego testu pionizacyjnego, gdy wystąpi albo spadek ciśnienia skurczowego o przynajmniej 20 mmHg, albo ciśnienia rozkurczowego o przynajmniej 10 mmHg. Może być również efektem ubocznym wielu leków, między innymi tych na nadciśnienie.

Niedociśnienie w ciąży

O niedociśnieniu w ciąży mówi się wtedy, kiedy ciśnienie tętnicze krwi ciężarnej spada poniżej 90/60 mmHg. Tak niskie ciśnienie może powodować szereg nieprzyjemnych objawów, do których należą przede wszystkim złe samopoczucie, brak energii, bóle głowy, a także (niekiedy) zaburzenia widzenia oraz tzw. mroczki przed oczami. Szybka zmiana pozycji z leżącej na stojącą lub długotrwałe utrzymywanie pozycji stojącej może skutkować omdleniem, a to z kolei może być niebezpieczne zarówno dla przyszłej mamy, jak i płodu. Niekiedy niskie ciśnienie krwi może być spowodowane niedokrwistością (anemia).

Przyczyną niskiego ciśnienia w ciąży jest działanie hormonów ciążowych (progesteron) na ściany naczyń krwionośnych, co wpływa na ich sprężystość i rozszerzanie. Skutkuje to spadkiem ciśnienia tętniczego (spadek oporu naczyniowego). Ponadto, u kobiety ciężarnej zwiększa się objętość krwi krążącej, dlatego serce musi kurczyć się mocniej, a co za tym idzie – wykonać większą pracę. Z tego powodu, normalnym zjawiskiem jest wzrost częstości akcji serca. Jest to mechanizm kompensacyjny podczas spadku ciśnienia tętniczego, który zachodzi po to, aby zapewnić narządom odpowiednią ilość tlenu i substancji odżywczych. Bardzo dobrą praktyką jest regularne mierzenie ciśnienia w ciąży.

Objawy hipotonii – jak rozpoznać niedociśnienie?

Objawy niskiego ciśnienia tętniczego krwi mogą być następujące:

• zimne ręce i stopy,
• osłabienie i nadmierna senność,
• zaburzenia koncentracji,
• bóle głowy,
• szumy uszne,
• wewnętrzny niepokój,
• ból karku w pozycji stojącej,
• obniżenie temperatury ciała,
• zawroty głowy i „mroczki przed oczami".

Czy hipotonia jest groźna dla zdrowia? Powikłania niedociśnienia

O ile niskie ciśnienie nie jest aż tak niebezpieczne jak nadciśnienie, tak z pewnością nie powinno się go lekceważyć. Najgroźniejszymi skutkami, które są związane z hipotensją, są omdlenia. Mogą one sprzyjać wypadkom i urazom, a niekiedy nawet przyczyniać się do tragedii i śmierci.  Ponadto, złe samopoczucie związane z hipotonią może istotnie pogorszyć jakość życia codziennego i nie pozostawać bez wpływu na wykonywaną pracę. Z tego powodu warto zaopatrzyć się ciśnieniomierz i regularnie dokonywać badania ciśnienia tętniczego krwi. Oprócz tego dobrze jest, aby raz na jakiś czas wykonać badania dodatkowe, jak EKG, morfologia oraz badanie ogólne moczu.

Jak skutecznie leczyć hipotonię? Leki, suplementy i dieta na nadciśnienie

Hipotonię można leczyć zarówno wykorzystując w tym celu leki, jak i stosując metody niefarmakologiczne:

Do metod niefarmakologicznych można zaliczyć następujące działania:

• codzienne picie dużej ilości płynów (3–5 litrów/dobę),
• zwiększenie spożycia soli kuchennej (10–20g/dobę),
• podejmowanie regularnej aktywności fizycznej,
• wysokie ułożenie głowy w trakcie snu,
• unikanie obfitych posiłków,
• prysznic z naprzemiennie ciepłą i zimną wodą.

Leczenie farmakologiczne, stosuje się wówczas, gdy leczenie niefarmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a także w przypadku nadciśnienia pierwotnego i hipotonii ortostatycznej. Lekiem pierwszego rzutu na niedociśnienie jest glikokortykosteroid - fludrokortyzon (działanie tego leku polega na zatrzymywaniu sodu w organizmie). W następnej kolejności stosuje się leki zwężające naczynia krwionośne. Do tej grupy leków należą: efedryna, metylofenidat, fenylopropanolamina oraz midodryna. Jako dodatkową suplementację można zastosować kofeinę w formie tabletek.

Leki bez recepty w leczeniu niedociśnienia to najczęściej preparaty zawierające połączenie niketamidu oraz glukozy. Ponadto w aptekach można znaleźć również preparaty zawierające żeń-szeń lub guaranę. Podstawą diety w przypadku hipotensji powinno być spożywanie odpowiedniej ilość płynów w ciągu dnia (2–3 litry). Należy zadbać o to, aby dieta była zbilansowana i zawierała w sobie sporą ilość warzyw i owoców. Można zwiększyć także podaż soli kuchennej do 20g/dobę. Warto, aby w diecie znalazły się również ryby morskie, zawierające duże ilości kwasów omega-3, które mają bardzo korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Ponadto, należy unikać spożywania alkoholu.