Osoba z zalożonym holterem. Bradykardia, objawy bradykardii, diagnostyka bradykardii.
Bartosz Krzowski

Bradykardia – przyczyny, objawy i leczenie wolnego bicia serca

Bradykardią (łac. bradycardia) zwykle nazywamy stan, gdy serce kurczy się wolniej niż 60 razy na minutę. Jego przyczyny są złożone, jednak najczęściej wywołany jest intensywnym regularnym wysiłkiem fizycznym. Czy bradykardia jest groźna i należy ją leczyć? Jak poznać, że nasze serce bije zbyt wolno? Kiedy zgłosić się do lekarza?

  1. Co to jest bradykardia?
  2. Bradykardia – przyczyny zbyt wolnego bicia serca
  3. Bradykardia – objawy zwolnionego rytmu serca
  4. Diagnostyka bradykardii
  5. Bradykardia – leczenie

Co to jest bradykardia?

Nie ma jednolitej definicji bradykardii. Standardowo serce powinno się kurczyć 60100/min, a stan, kiedy kurczy się wolniej, nazywamy bradykardią. Jednak w pewnych grupach możemy mieć inny punkt odniesienia do oceny bradykardii. Na przykład u sportowców czynność serca około 50/min nie będzie stanowiła podstaw do niepokoju.

Bradykardia – przyczyny zbyt wolnego bicia serca

Przyczyny bradykardii są zróżnicowane. Najczęściej bradykardia jest spowodowana zmianami w autonomicznym układzie nerwowym (czyli części układu nerwowego unerwiającej narządy wewnętrzne), gdzie przez regularny trening wytrzymałościowy zwiększa się napięcie nerwu błędnego, powodując zwolnioną akcję serca w spoczynku.  

U wyczynowych sportowców (np. kolarzy, pływaków) serce w spoczynku może się kurczyć nawet 40/min i nie jest to objawem choroby. W innych przypadkach zbyt wolna akcja serca może być objawem niepokojącym i potencjalnie wymagać głębszej diagnostyki, czyli dodatkowych badań.  

Jednym ze stanów sprzyjających bradykardii są zaburzenia jonowe (elektrolitowe). Innym przykładem choroby, w której bradykardia jest wtórnym objawem, jest niedoczynność tarczycy. Bradykardia może być również efektem przyjmowanych leków, takich jak: β-adrenolityki czy antagoniści wapnia. Leki te są powszechnie używane w kardiologii i zbyt wolna praca serca jest jednym z typowych działań niepożądanych tych leków.  

Trzeba jednak zaznaczyć, że zwykle obie wspomniane grupy leków są dobrze tolerowane, a wystąpienie bradykardii jest związane z omyłkowym przedawkowaniem lub interakcjami pomiędzy wieloma przyjmowanymi substancjami.  

Za kolejną przyczynę bradykardii uznaje się chorobę niedokrwienną serca (chorobę wieńcową), w której za sprawą niewystarczającego ukrwienia układu bodźcoprzewodzącego serca (komórek odpowiadających za wytwarzanie i przekazywanie sygnałów elektrycznych w sercu) dochodzi do jego niewydolności. Zarówno niedokrwienie, jak i starzenie się układu bodźcoprzewodzącego przez postępujące włóknienie może dawać zaburzenia rytmu serca, w tym zbyt wolną akcję serca. Dwie główne jednostki chorobowe serca skutkujące zbyt wolną czynnością skurczową komór to dysfunkcja węzła zatokowo-przedsionkowego i bloki przedsionkowo-komorowe. 

Powiązane produkty

Bradykardia – objawy zwolnionego rytmu serca

Objawy związane z bradykardią są różne i zależą od wielu czynników. Przede wszystkim istotny jest rodzaj i stopień bradykardii. Im wolniej kurczą się komory, tym mniej krwi jest pompowane do całego ciała, a objawy są bardziej nasilone. Co więcej, objawy są odmiennie odczuwane u osób z innymi obciążeniami (jak choroba serca, podeszły wiek, niska aktywność fizyczna).  

Do początkowych objawów bradykardii możemy zaliczyć: mniejszą tolerancję wysiłku, znużenie czy drażliwość i zaburzenia koncentracji. Poważniejsze dolegliwości związane z bradykardią obejmują zaburzenia pamięci, zawroty głowy, duszność, omdlenia. Chory może bardziej odczuwać wolną pracę serca, jeżeli bradykardia występuje u niego tylko okresowo, natomiast pacjenci z przewlekłą bradykardią mogą się do niej na swój sposób przyzwyczaić i lepiej ją tolerować.  

Skrajną postacią bradykardii jest asystolia (brak aktywności elektrycznej serca), kiedy serce przestaje pracować. Na podstawie objawów można orientacyjnie ustalić czas trwania tej groźnej dla życia arytmii. Po 3–5 sekundach zatrzymania pracy serca widoczne będą mroczki przed oczami, po 10–15 sekundach chory utraci przytomność, a po 20–30 sekundach mogą wystąpić drgawki.

Diagnostyka bradykardii

Po odczuciu niepokojących objawów można samemu rozpocząć diagnostykę poprzez sprawdzenie pulsu, np. na tętnicy na nadgarstku lub na szyi. W trakcie wizyty u lekarza dokładnie zostanie ocenione tętno, powinno również być wykonane EKG. Aby potwierdzić rozpoznanie lub wykluczyć groźne dla życia zaburzenia rytmu serca, wykonuje się badanie przedłużonej rejestracji EKG metodą Holtera (Holter EKG).

W skrajnych przypadkach, gdy wcześniej wymienione metody nie potwierdzają rozpoznania, a lekarz podejrzewa zaburzoną pracę serca, wszczepia się pacjentom podskórne rejestratory mogące miesiącami czuwać i rejestrować arytmie. U niektórych chorych przeprowadza się badanie elektrofizjologiczne polegające na wprowadzeniu przez naczynia elektrod do serca, żeby dokładnie zbadać funkcję układu bodźcoprzewodzącego. By leczenie było skuteczne, ważne jest wzięcie pod uwagę zarówno objawów, jak i wyników badań. Jeśli np. występują omdlenia, to od tej informacji będzie zależne dalsze postępowanie.

SUPLEMENTY NA WZMOCNIENIE SERCA

PREPARATY NA ROZRZEDZENIE KRWI

ŚRODKI NA NADCIŚNIENIE

Bradykardia – leczenie

Chory przy podejrzeniu zbyt wolnej pracy serca powinien zgłosić się do lekarza. W przypadku bradykardii związanej z ryzykiem asystolii lub mocno nasilonymi objawami stosuje się leczenie farmakologiczne w postaci atropiny podawanej dożylnie, przezskórnej stymulacji serca (naklejane są specjalne elektrody na klatkę piersiową) oraz dopaminy. Jeśli bradykardia się utrzymuje, należy rozważyć stymulację przezżylną polegającą na wprowadzeniu elektrody przez naczynia prosto do serca. Każdorazowo należy poszukiwać przyczyn wystąpienia zbyt wolnej pracy serca, ponieważ jej zwalczenie może zapobiec wszczepieniu stymulatora serca. 

W przypadku arytmii serca niezagrażającej bezpośrednio życiu poszukuje się najpierw potencjalnych przyczyn, które należy zwalczyć. Czasami jednak zaopatrzenie pacjenta w układ stymulujący jest konieczne. Stymulatory składają się z generatora i elektrod prowadzących do serca. Wszczepione urządzenie daje wiele możliwości stymulacji. Stymulacja może być czasowa, tzn. układ działa tylko w momencie, kiedy serce bije zbyt wolno, a w pozostałych przypadkach czeka w gotowości.

Nowością w zakresie elektroterapii są obecnie stymulatory bezelektrodowe, które dzięki małym rozmiarom mogą być wszczepione bezpośrednio do serca. Brak elektrod wyklucza wszystkie powikłania związane z elektrodami, które są najsłabszym ogniwem tradycyjnych stymulatorów. Dzięki dostępnym obecnie metodom z zakresu elektroterapii bradykardia, wykryta na czas, może być skutecznie leczona. 

Domowe sposoby na spowolnioną pracę serca

Bradykardia może być pierwszym objawem choroby zagrażającej życiu, dlatego nie powinno się jej lekceważyć ani leczyć samodzielnie w domu. Przy podejrzeniu zbyt wolnej pracy serca należy zgłosić się do lekarza.

  1. M. Trusz-Gluza, W. Leśniak, Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia, [w:] Interna Szczeklika. Kompendium medycyny praktycznej 2017-2018, pod red. A. Szczeklika, P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna. Kraków 2017. 
  2. 2013 ESC guidelines on Cardiac pacing and cardiac resynchronization therapy: the task force on cardiac pacing and resynchronization therapy of the European Society of Cardiology (ESC), “European Journal of Pacing, Arrhythmias and Cardiac Electrophysiology", nr 15 2013.
  3. 2018 ESC Guidelines for the diagnosis and management of syncope, “European Heart Journal", nr 39 2018. 

 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Nerwica serca – objawy. Jak uspokoić serce przy nerwicy?

    Nerwica serca nie jest chorobą, a jednym z rodzajów zaburzeń lękowych, który objawia się właśnie bólem w klatce piersiowej. Związana jest z działaniem dwóch głównych bodźców, takich jak lęk oraz stres. Jak sobie z nią radzić i czy może być niebezpieczna dla zdrowia i życia?

  • Tętno spoczynkowe – co to jest, jak je obliczyć i jakie są normy?

    Tętno spoczynkowe, znane również jako tętno bazowe, to liczba uderzeń serca na minutę, kiedy jesteśmy w stanie spoczynku lub w spoczynku fizycznym. Jest to ważny wskaźnik zdrowia, który pomaga lekarzom ocenić ogólne funkcjonowanie serca i układu krwionośnego. Normalne tętno spoczynkowe dla dorosłych waha się od 60 do 100 uderzeń na minutę. Wskaźnik ten może się jednak różnić w zależności od wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej i innych czynników, takich jak stres i choroby. Jeśli tętno spoczynkowe jest nieprawidłowe, należy skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę i uzyskać odpowiednie leczenie.

  • Tachykardia. Co to jest? Jakie są objawy i przyczyny częstoskurczu

    Gdy serce kurczy się szybciej niż 100 razy na minutę, mówimy o tachykardii. Naturalnie mogą ją wywołać emocje lub aktywność fizyczna, ciąża czy gorączka, jednak czasem oznacza chorobę i od właściwego rozpoznania zależy, jak będzie leczona.

  • Czym są beta-blokery i kiedy należy je stosować? Leki nowej generacji

    Efektem działania beta-blokerów jest m.in. zwolnienie akcji serca i jego kurczliwości, zmniejszenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen czy zmniejszenie ilości krwi, jaką podczas skurczu wyrzucają komory serca. W Polsce najczęściej rekomendowane przez lekarzy beta-blokery to: bisoprolol, metoprolol, nebiwolol. Beta-blokery są dopuszczone do leczenia nadciśnienia u kobiet w okresie ciąży, ponieważ uważane są za grupę leków stosunkowo bezpiecznych dla płodu.

  • Rozrusznik serca - zabieg, powikłania, przeciwwskazanie i rekonwalescencja

    Serce człowieka jest centralnym narządem układu krążenia. Składa się ono z czterech jam: z dwóch przedsionków i z dwóch komór, które są poprzedzielane przegrodami. Prawidłowa czynność serca u człowieka dorosłego waha się pomiędzy 60 a 90 uderzeń na minutę, średnio jest to około 72 uderzeń na minutę. Aby serce mogło się kurczyć, czyli bić, niezbędne jest wytwarzanie i rozprowadzanie rytmicznych impulsów elektrycznych, które będą do tego skurczu doprowadzać. Za powstawanie tych impulsów odpowiedzialny jest układ bodźcoprzewodzący serca, który zbudowany jest ze specyficznej grupy komórek.

  • Częstoskurcz nadkomorowy – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Częstoskurcz nadkomorowy to najczęstsze zaburzenie rytmu serca dotykające młodych ludzi. Serce bije wtedy nawet 100 razy na minutę. Może być odczuwane jako kołatanie serca lub powodować utraty przytomności. Istnieje jednak skuteczna metoda leczenia tego schorzenia.

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

  • Angiografia tętnic wieńcowych — sprawdź, jak przebiega koronarografia i jak się do niej przygotować

    Serce człowieka jest centralną częścią układu krążenia, to dzięki jego pracy krew może krążyć w organizmie, można śmiało powiedzieć, że dzięki pracy serca żyje cały nasz organizm. Kiedy pacjent zaczyna mieć objawy sugerujące, że z sercem dzieje się coś niepokojącego, lekarz prowadzący zaczyna przeprowadzać diagnostykę. Jednym z badań wykorzystywanych do oceny zaburzeń krążenia wieńcowego jest angiografia wieńcowa, czyli inaczej koronarografia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl