Koronarografia – jak przebiega? Jak się przygotować do angiografii wieńcowej?

W przypadkach miażdżycy mamy do wyboru wiele opcji diagnostycznych, które pozwalają stwierdzić lub wykluczyć istnienie choroby wieńcowej. Jedną z najlepszych technik służących do diagnozy tego schorzenia jest zabieg koronarografii (angiografii wieńcowej). Dowiedz się, na czym polega i jakie są przeciwwskazania do jego odbycia.    

Miażdżyca może spowodować zwężenie ograniczające przepływ, które może prowadzić do niedokrwienia lub zawału danego narządu. Jeśli miażdżyca dotyczy naczyń wieńcowych, prowadzi do choroby wieńcowej i zawału mięśnia sercowego. Diagnostyka choroby naczyń wieńcowych obejmuje kilka etapów (EKG spoczynkowe, test wysiłkowy EKG, scyntygrafia perfuzyjna mięśnia sercowego, angiotomografia naczyń wieńcowych, echokardiografia obciążeniowa), z czego ostatnim z nich często bywa koronarografia. Może ona ukazać prawidłowy obraz naczyń wieńcowych lub zmiany nieistotne do 50% (do leczenia zachowawczego) lub zmiany istotne (powyżej 70%) do leczenia interwencyjnego. Pozwala zatem podejmować dalsze decyzje dotyczące leczenia pacjenta.

Koronarografia – na czym polega?

Koronarografia jest inwazyjnym badaniem naczyń wieńcowych przeprowadzanym celem diagnostyki i ewentualnego leczenia choroby wieńcowej (angioplastyka naczyń wieńcowych). Koronarografia (angiografia wieńcowa) polega na wprowadzeniu przez tętnicę udową lub częściej promieniową cewnika diagnostycznego do ujścia naczyń wieńcowych i podaniu środka kontrastowego, a za pomocą aparatury rentgenowskiej uwidocznienia ich na monitorze. Tętnica wieńcowe zaopatrują w krew ściany mięśnia sercowego. Odchodzą od aorty wstępującej (w tak zwanych zatokach Valsalvy), wyróżniamy dwie główne tętnice – prawą (RCA) i lewą. Lewa tętnica wieńcowa odchodzi w postaci krótkiego pnia, który dzieli się na gałąź międzykomorową przednią (LAD) oraz gałąź okalającą (Cx). Od głównych gałęzi i tętnicy wieńcowej prawej odchodzą drobniejsze gałęzie tętnicze.

Zdarza się, że podczas koronarografii wykonuje się ultrasonografię wewnątrznaczyniową (tzw. IVUS), głowica znajduje się na końcu cewnika – dostarcza ona dużo informacji na temat anatomii naczyń wieńcowych, wtedy, kiedy obraz zmian jest niejednoznaczny, zaawansowanie zmian nie jest adekwatne do objawów zgłaszanych przez pacjenta. Można także za pomocą IVUS sprawdzić, czy stent implantowany podczas angioplastyki jest dobrze umieszczony.

Jeśli stwierdzono zwężenie, co do którego nie ma pewności, czy jest istotne, czy nie (a to decyduje o dalszym postępowaniu), podczas koronarografii wykonuje się badanie oceny cząstkowej rezerwy przepływu (tzw. FFR). Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym.

Wskazania do koronarografii

Angiografia tętnic wieńcowych jest standardowym badaniem w rozpoznaniu choroby wieńcowej, jednak nie zawsze jest niezbędna do potwierdzenia rozpoznania. Jest ona wskazana głównie w celu oceny lokalizacji i stopnia nasilenia zmian w tętnicach wieńcowych, kiedy rozważana jest rewaskularyzacja mięśnia sercowego za pomocą przezskórnej interwencji wieńcowej (angioplastyka) lub operacyjnego pomostowania aortalno-wieńcowego (by-passy). Jest podstawowym badaniem przy ostrych zespołach wieńcowych, prowadzi bowiem do leczenia przyczynowego, czyli implantacji stentu w miejscu zwężenia/zamknięcia naczynia.

Koronarografię wykonuje się przed zabiegiem wymiany zastawki np.aortalnej, bowiem planowany wówczas zabieg może być poszerzony o pomostowanie aortalno-wieńcowe. Zanim zakwalifikuje się pacjenta do badania inwazyjnego, trzeba mieć do tego podstawy wynikające z przeprowadzonych wcześniej badań nieinwazyjnych. Jeśli test wysiłkowy jest dodatni albo uwidocznimy zmiany w angiotomografii naczyń wieńcowych, które wydają się istotne (tj. powyżej 70% światła naczynia) stanowi to wskazanie do koronarografii, zwłaszcza jeśli pacjent ma typowe objawy choroby wieńcowej.

Często sięga się po koronarografię u pacjentów z niewydolnością serca i obniżoną frakcją wyrzutową (mierzona w badaniu echokardiograficznym jako EF w procentach) – w tzw. kardiomiopatiach, w celu diagnostycznym. Jeśli bowiem okaże się, że przyczyną niewydolności serca jest choroba wieńcowa (nawet bezobjawowa) to rewaskularyzacja naczyń wieńcowych może znacznie poprawić wydolność serca.

Jak się przygotować do koronarografii?

Przed koronarografią pacjent ma wykonywany szereg badań nieinwazyjnych, które kwalifikują go do angiografii wieńcowej. Jeśli zabieg jest planowany dobrze, aby pacjent zaszczepił się przeciwko WZW typu B w schemacie 0-1-6 miesięcy. Przed samym badaniem pacjent powinien być minimum 6 godzin na czczo, może jednak przyjąć zażywane leki, z wyjątkiem metforminy (w połączeniu z podanym kontrastem może spowodować uszkodzenie nerek) oraz leków przeciwzakrzepowych.

Należy pamiętać, aby na kilka dni przed planowaną koronarografią wypijać co najmniej 1,5 litra płynów/dobę lub w szpitalu otrzymać kroplówkę. Jest to ważne dla nerek z uwagi na podawany kontrast. Nie powinno się palić papierosów kilka godzin przed zabiegiem. Należy ogolić pachwiny i wziąć prysznic, zdjąć biżuterię i wyjąć protezy zębowe.

O czym warto pamiętać po koronarografii?

Po wykonanej koronarografii pacjent jest monitorowany na Sali Intensywnego Nadzoru przez kilka godzin, miejsce nakłucia tętnicy jest zaopatrzone opatrunkiem uciskowym. Przez kilka godzin po badaniu należy trzymać rękę lub nogę wyprostowaną. Pacjent powinien wypić dużo wody w celu ochrony nerek lub otrzymać kroplówkę. Pacjent może wyjść ze szpitala do domu jeszcze tego samego dnia; jeśli koronarografia była połączona z zabiegiem angioplastyki, pacjent zostaje wypisany na drugi dzień. Kilka dni po badaniu należy unikać obciążania miejsca nakłucia naczynia i wysiłku fizycznego.

Koronarografia – przeciwwskazania

Nie ma wielu przeciwwskazań do koronarografii. W przypadku ostrego zespołu wieńcowego jest to na ogół zabieg konieczny, prowadzący do leczenia za pomocą angioplastyki, która ratuje życie pacjenta.

W przypadku koronarografii w trybie planowym to głównym przeciwwskazaniem jest:

• niewydolność nerek (konieczne jest bowiem podanie kontrastu)
• uczulenie na kontrast
• zaburzenia krzepnięcia (nakłuwane jest duże naczynie)
• uogólnione infekcje z gorączką (w tym zapalenie wsierdzia)
• niekontrolowane zaburzenia rytmu i niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
• zdekompensowana niewydolność serca (np. obrzęk płuc)
• ciężka niedokrwistość, świeże krwawienie

Angiografia wieńcowa – powikłania

Powikłania po angiografii wieńcowej nie są częste (3-5/1000). Mogą one być miejscowe:

• ból, siniak, krwiak lub nawet tętniak rzekomy w miejscu wkłucia
• stan zapalny
• ostre niedokrwienie nakłutej kończyny

lub ogólne:

• zaburzenia rytmu
• zawał serca okołozabiegowy
• udar mózgu
• uszkodzenie nerek
• silne krwawienie prowadzące do niedokrwistości (anemii)
• reakcja alergiczna na środek kontrastowy, aż do wstrząsu anafilaktycznego

Należy pamiętać, że angiografia wieńcowa jest przeprowadzana tylko w szpitalnych Pracowniach Hemodynamiki przez wykwalifikowany personel. Badanie jest refundowane przez NFZ, nie można go wykonać prywatnie.