Biegunka cukrzycowa – przyczyny, diagnostyka, leki

Zaburzenia unerwienia autonomicznego wywołane cukrzycową neuropatią autonomiczną powodują wiele przykrych dolegliwości. Mogą to być zakłócenia czynności przełyku (problemy z przełykaniem) lub żołądka (tzw. gastropareza z brakiem apetytu). Pojawiają się również problemy z opróżnianiem żołądka, uczuciem pełności, nudnościami, wymiotami czy zaburzeniami wchłaniania. W cukrzycowej neuropatii autonomicznej dochodzi także do nieprawidłowości w działaniu jelit, dlatego mogą występować biegunki.

Biegunka cukrzycowa – czym jest?

Najczęstszym powikłaniem cukrzycy jest cukrzycowa neuropatia autonomiczna. Może ono dotyczyć nawet 90% pacjentów. Uszkodzenie układu autonomicznego dotyka zarówno części współczulnej, jak i przywspółczulnej. Objawy pojawiają się nie tylko w układzie sercowo-naczyniowym, ale też w układzie moczowo-płciowym czy właśnie układzie pokarmowym.

Biegunka cukrzycowa to zaburzenia czynności jelita cienkiego występujące u chorych na cukrzycę. Pojawia się ona u około 20% pacjentów. Czasem do biegunek cukrzycowych dochodzi okresowo, choć mogą one również występować naprzemiennie z zaparciami. W skrajnych przypadkach chorzy oddają nawet do 20 wodnistych stolców na dobę.

Co powoduje biegunkę u cukrzyka?

Najważniejszym czynnikiem etiologicznym neuropatii przewodu pokarmowego jest hiperglikemia. Glukoza dostaje się do wnętrza włókna nerwowego. Wówczas jej stężenie wewnątrz neuronów jest podobne do stężenia glukozy w osoczu, a to powoduje uszkodzenie komórki nerwowej. Zaburzenia unerwienia wegetatywnego jelita grubego wraz z nadkażeniem florą bakteryjną lub grzybiczą są powodem biegunki cukrzycowej.

Nieprawidłowości w motoryce jelita grubego charakteryzują się raczej zaparciami – występują u około 60% chorych. Dysfunkcja dystalnych (dalszych) odcinków jelita to nadmierne wydzielanie śluzu i nietrzymanie stolca. Wtedy także mogą wystąpić napadowe, nasilone biegunki.

Biegunka cukrzycowa – diagnostyka

Nie ma swoistych testów diagnostycznych. Rozpoznanie biegunki cukrzycowej dokonuje się na ogół przez wykluczenie innych przyczyn przewlekłej biegunki.

Należy wykluczyć: stosowanie leków przeczyszczających, metforminy lub akarbozy (to leki przeciwcukrzycowe mogące powodować biegunkę), nadużywanie alkoholu, przewlekłe zapalenie trzustki, kamicę pęcherzykową, zespoły złego wchłaniania, swoiste i nieswoiste zapalenia jelit, zespół SIBO (przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego).

Oznacza się także czas pasażu przez jelito grube za pomocą doustnego kontrastu. Konieczne jest również badanie ginekologiczne u kobiet, a także badanie na obecność krwi utajonej w kale. W przypadku dodatniego wyniku konieczna jest kolonoskopia i gastroskopia (badania endoskopowe jelita grubego, żołądka i przełyku).

Leczenie biegunki cukrzycowej – jakie leki?

Leczenie biegunki cukrzycowej obejmuje leczenie dietetyczne, farmakoterapię oraz ewentualne interwencje chirurgiczne.

W leczeniu biegunki cukrzycowej ważna jest odpowiednia podaż płynów i elektrolitów. Zaleca się ograniczyć spożywanie błonnika, należy jeść małe, częste posiłki. Czasem konieczne jest wykluczenie glutenu i laktozy z diety.

W neuropatii przewodu pokarmowego stosuje się poniższe substancje czynne i leki:

• metoclopramid – poprawia koordynację motoryki żołądka,
• domperidon – poprawia perystaltykę żołądka,
• cisaprid – działa podobnie do poprzednich leków,
• erytromycynę – antybiotyk makrolidowy – poprawia opróżnianie żołądkowe i moduluje motorykę ściany jelita, zwalniając jego pasaż,
• leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku z powodu zwiększonego ryzyka choroby refluksowej,
• cholestyraminę – wiąże drażniące kwasy żółciowe,
• klonidynę,
• analogi somatostatyny,
• enzymy trzustkowe,
• metronidazol – antybiotyk,
• leki zmniejszające ruchy jelit, takie jak loperamid lub difenoksylat z atropiną.

U kilku procent pacjentów leczenie dietetyczne i farmakologiczne nie będzie skuteczne. Wtedy można wykonać zabieg chirurgiczny: gastrostomię, jejunostomię, pyloroplastykę lub całkowitą resekcje żołądka. Często konieczne jest czasowe zastosowanie sondy nosowo-dwunastniczej.

Najnowszą metodą są stymulatory kurczliwości mięśniówki żołądka.