Biegunka cukrzycowa – przyczyny, diagnostyka, leki

Biegunka cukrzycowa jest objawem tzw. neuropatii autonomicznej spowodowanej uszkodzeniem komórek nerwowych zbyt wysokim poziomem glukozy. Może ona występować okresowo lub naprzemiennie z zaparciami. Biegunka u cukrzyka może być spowodowana także przyjmowaniem leków – metforminy lub akarbozy, które obniżają stężenie cukru we krwi. Jak wygląda leczenie biegunki cukrzycowej?

Zaburzenia unerwienia autonomicznego wywołane cukrzycową neuropatią autonomiczną powodują wiele przykrych dolegliwości. Mogą to być zakłócenia czynności przełyku (problemy z przełykaniem) lub żołądka (tzw. gastropareza z brakiem apetytu). Pojawiają się również problemy z opróżnianiem żołądka, uczuciem pełności, nudnościami, wymiotami czy zaburzeniami wchłaniania. W cukrzycowej neuropatii autonomicznej dochodzi także do nieprawidłowości w działaniu jelit, dlatego mogą występować biegunki.

Biegunka cukrzycowa – czym jest?

Najczęstszym powikłaniem cukrzycy jest cukrzycowa neuropatia autonomiczna. Może ono dotyczyć nawet 90% pacjentów. Uszkodzenie układu autonomicznego dotyka zarówno części współczulnej, jak i przywspółczulnej. Objawy pojawiają się nie tylko w układzie sercowo-naczyniowym, ale też w układzie moczowo-płciowym czy właśnie układzie pokarmowym.

Biegunka cukrzycowa to zaburzenia czynności jelita cienkiego występujące u chorych na cukrzycę. Pojawia się ona u około 20% pacjentów. Czasem do biegunek cukrzycowych dochodzi okresowo, choć mogą one również występować naprzemiennie z zaparciami. W skrajnych przypadkach chorzy oddają nawet do 20 wodnistych stolców na dobę.

Co powoduje biegunkę u cukrzyka?

Najważniejszym czynnikiem etiologicznym neuropatii przewodu pokarmowego jest hiperglikemia. Glukoza dostaje się do wnętrza włókna nerwowego. Wówczas jej stężenie wewnątrz neuronów jest podobne do stężenia glukozy w osoczu, a to powoduje uszkodzenie komórki nerwowej. Zaburzenia unerwienia wegetatywnego jelita grubego wraz z nadkażeniem florą bakteryjną lub grzybiczą są powodem biegunki cukrzycowej.

Nieprawidłowości w motoryce jelita grubego charakteryzują się raczej zaparciami – występują u około 60% chorych. Dysfunkcja dystalnych (dalszych) odcinków jelita to nadmierne wydzielanie śluzu i nietrzymanie stolca. Wtedy także mogą wystąpić napadowe, nasilone biegunki.

Biegunka cukrzycowa – diagnostyka

Nie ma swoistych testów diagnostycznych. Rozpoznanie biegunki cukrzycowej dokonuje się na ogół przez wykluczenie innych przyczyn przewlekłej biegunki.

Należy wykluczyć: stosowanie leków przeczyszczających, metforminy lub akarbozy (to leki przeciwcukrzycowe mogące powodować biegunkę), nadużywanie alkoholu, przewlekłe zapalenie trzustki, kamicę pęcherzykową, zespoły złego wchłaniania, swoiste i nieswoiste zapalenia jelit, zespół SIBO (przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego).

Oznacza się także czas pasażu przez jelito grube za pomocą doustnego kontrastu. Konieczne jest również badanie ginekologiczne u kobiet, a także badanie na obecność krwi utajonej w kale. W przypadku dodatniego wyniku konieczna jest kolonoskopia i gastroskopia (badania endoskopowe jelita grubego, żołądka i przełyku).

Leczenie biegunki cukrzycowej – jakie leki?

Leczenie biegunki cukrzycowej obejmuje leczenie dietetyczne, farmakoterapię oraz ewentualne interwencje chirurgiczne.

W leczeniu biegunki cukrzycowej ważna jest odpowiednia podaż płynów i elektrolitów. Zaleca się ograniczyć spożywanie błonnika, należy jeść małe, częste posiłki. Czasem konieczne jest wykluczenie glutenu i laktozy z diety.

W neuropatii przewodu pokarmowego stosuje się poniższe substancje czynne i leki:

• metoclopramid – poprawia koordynację motoryki żołądka,
• domperidon – poprawia perystaltykę żołądka,
• cisaprid – działa podobnie do poprzednich leków,
• erytromycynę – antybiotyk makrolidowy – poprawia opróżnianie żołądkowe i moduluje motorykę ściany jelita, zwalniając jego pasaż,
• leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku z powodu zwiększonego ryzyka choroby refluksowej,
• cholestyraminę – wiąże drażniące kwasy żółciowe,
• klonidynę,
• analogi somatostatyny,
• enzymy trzustkowe,
• metronidazol – antybiotyk,
• leki zmniejszające ruchy jelit, takie jak loperamid lub difenoksylat z atropiną.

U kilku procent pacjentów leczenie dietetyczne i farmakologiczne nie będzie skuteczne. Wtedy można wykonać zabieg chirurgiczny: gastrostomię, jejunostomię, pyloroplastykę lub całkowitą resekcje żołądka. Często konieczne jest czasowe zastosowanie sondy nosowo-dwunastniczej.

Najnowszą metodą są stymulatory kurczliwości mięśniówki żołądka.