SIBO — przyczyny, objawy, leczenie
Krzysztof Słomiak

SIBO — przyczyny, objawy, leczenie

SIBO to choroba, która jest bezpośrednio związana z jelitem cienkim, czyli najdłuższym elementem układu pokarmowego, którego zadaniem jest m.in. produkcja enzymów trawiennych i wchłanianie składników odżywczych. Mikrobiota jelit jest bardzo zróżnicowana. Ma na nią wpływ szereg czynników, takich jak wiek, dieta, leki, środowisko i jakość nawyków żywieniowych. SIBO to dolegliwość, która polega na przeroście tej flory bakteryjnej lub obecności nietypowych dla niej bakterii. Jak rozpoznać SIBO, jak je leczyć, czego nie jeść i jak złagodzić dokuczliwe objawy? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Skład ilościowy i jakościowy mikroflory jelitowej jest uwarunkowany nie tylko genetycznie. Wpływ na zdrowie jelit ma również styl życia, przebyte choroby, sposób odżywiania, zażywane leki i suplementy oraz środowisko, w którym żyjemy. Zaburzenia tej naturalnej równowagi mikroflory jelitowej może być przyczyną licznych objawów chorobowych, które mogą być „widoczne" nie tylko jako objawy gastryczne. Oś mózg-jelita jest bardzo złożona i dzięki coraz szerzej prowadzonym badaniom dotyczącym wpływu, np. kondycji jelit na rozwój zaburzeń depresyjnym, wiemy o tej „relacji" coraz więcej.

Czym jest SIBO?

SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth), czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, czyli anormalna zmiana ilościowa i/lub jakościowa mikroorganizmów w jelicie. Można wyróżnić dwie postacie tego schorzenia. W pierwszym przypadku mówi się o ilościowej zmianie mikroflory, gdy naturalnie występujące w jelicie cienkim bakterie, patologicznie zwiększają swoją ilość. Drugi przypadek, gdy jelito cienkie zasiedla flora bakteryjna nietypowa dla tego miejsca, bytująca naturalnie w innym odcinku przewodu pokarmowego np. w jelicie grubym.

Jakie są objawy zespołu rozrostu bakteryjnego? 

Objawy SIBO nie są specyficzne, a częstotliwość ich występowania oraz nasilenie odzwierciedlają stopień rozrostu oraz rozmieszczenie zmian w jelicie. Im bliższy odcinek jelita czczego jest objęty rozrostem, tym objawy stają się silniejsze.

Do objawów SIBO zaliczamy: zaburzenia trawienia, dyskomfort objawiający się uciążliwymi wzdęciami, spowodowanymi nadmierną produkcją gazów, przewlekłe biegunki, zmiana rytmu wypróżnień, zmiana konsystencji stolca, bóle brzucha. U chorych obserwuje się również zaburzenia równowagi witaminowej, niedobory witamin A, B12 i D. W niektórych przypadkach dochodzi do niedokrwistości.

Pacjenci uskarżają się na objawy, które mogą być mylone z symptomami innych chorób.

Objawy SIBO:

gastrologiczne:

  • wzdęcia i gazy,
  • bóle brzucha,
  • zgaga,   
  • biegunki (tłuszczowe, które występują na skutek niestrawienia cząsteczek tłuszczowych),
  • zaparcia,
  • mdłości,
  • zaburzenia wchłaniania witaminy B12.

neurologiczne:

  • bóle głowy
  • „wieczne" zmęczenie,
  • zmiany/zaburzenia nastroju,
  • zaburzenia widzenia.

Inne:

  • trądzik,
  • bóle stawów,
  • spadek masy ciała.

Mało specyficzny charakter objawów stanowi poważny problem, gdyż na ich podstawie łatwo jest pomylić SIBO z inną zmianą patologiczną przewodu pokarmowego np. z zespołem jelita drażliwego — IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome). 

Powiązane produkty

Przyczyny występowania SIBO 

Jedną z głównych przyczyn bezpośrednio prowadzącą do wystąpienia SIBO jest uszkodzenie wędrującego kompleksu mioelektrycznego (MMC, ang. Migrating Motor Complex). Jest to powtarzająca się między posiłkami fala kurczących się mięśni gładkich przewodu pokarmowego, której zadaniem jest usuwanie niestrawionych resztek pokarmu. Zaburzenie mechanizmu tego procesu prowadzi do zalegania resztek pokarmu w jelicie cienkim, co stanowi idealną pożywkę lgnących do niej bakterii. Przyczyną MMC mogą być przebyte infekcje stymulujące układ immunologiczny, a także zaburzenia pracy tarczycy o charakterze niedoczynności.

Drugim ważnym czynnikiem wywołującym zespół SIBO jest zbyt niska kwasowość żołądka. Fizjologicznie kwaśne pH, jakie występuje w żołądku, skutecznie blokuje wzrost spożywanych z pokarmem bakterii, co ogranicza ilość mikroflory zasiedlającej jelito cienkie. Zaburzenia produkcji kwasu solnego, a co za tym idzie podwyższenie pH soku żołądkowego, skutkuje nieprawidłowym trawieniem pokarmu, szczególnie wysokobiałkowego, i jego zaleganiem w jelicie cienkim, co stanowi dobrą pożywkę dla bakterii, szczególnie beztlenowych. Mikroorganizmy, przebywając w jelicie, wytwarzają w procesie fermentacji gazy, które są przyczyna dyskomfortu pacjenta. Dodatkowo bakterie bytujące w jelicie, wytwarzając enzymy oraz usuwając produkty przemiany materii, niszczą rąbek szczoteczkowy jelita, a przez to również zaburzają produkcję enzymów trawiennych (trawienie disacharydów). Takie działanie wywołuje u chorego bóle, mdłości, biegunki po spożyciu pokarmu, szczególnie bogatego w dwucukry.

Kolejną przyczyną występowania zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego są zmiany anatomiczne przewodu pokarmowego. Popularne w wielu populacjach uchyłki stają się dobrym miejscem kolonizacji bakterii. Przebyte operacje w obrębie jelita cienkiego, a w szczególności zabiegi usunięcia zastawki krętniczo–kątniczej również stwarzają warunki do rozwoju bakterii w jelicie cienkim. Wszelkie choroby powodujące niedobory immunologiczne, zmniejszają odporność w obrębie jelit. Szczególnie pacjenci z obniżoną aktywnością immunoglobuliny A są narażeni na wystąpienie SIBO. 

Zespół SIBO jest również często spotykany u osób starszych, gdyż motoryka jelit w osób podeszłym wieku jest w znacznym stopniu obniżona. Dodatkowe ryzyko stwarzają choroby towarzyszące takie jak np. cukrzyca czy niedoczynność tarczycy.

Jakie są sposoby leczenia?

W większości przypadków, jeśli brak jest przyczyn wynikających ze zmian anatomicznych przewodu pokarmowego (uchyłki, przetoki) powodujących zastój treści pokarmowej, główną drogą leczenia jest terapia antybiotykami. Są to głównie antybiotyki o szerokim spektrum działania, zarówno na bakterie tlenowe, jak i beztlenowe. Ważnym aspektem leczenia SIBO jest wsparcie żywieniowe, szczególnie u osób szybko tracących masę ciała lub z niedoborem witamin i minerałów. Obecnie przyjmuje się, że najkorzystniejsze są dwa rodzaje diety w SIBO, czyli dieta low, nazywana także FODMAP, oparta na wykluczeniu laktozy i fruktozy, czyli węglowodanów złożonych, oraz dieta GAPS, której założenia mówią o spożywaniu produktów nieprzetworzonych oraz naturalnie probiotycznych.

Dowiedz się więcej o sposobie odżywiania w SIBO, czyli diecie FODMAP

W przypadku tej choroby konieczna jest wnikliwa obserwacja pacjenta. Największe znaczenie ma zidentyfikowanie wszystkich przyczyn oraz trafne postawienie diagnozy. Leczenie innej jednostki chorobowej może skończyć się niepowodzeniem i nie tylko nie pomóc pacjentowi, ale nawet dotkliwie zaszkodzić.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Tabletki antykoncepcyjne jedno- i dwuskładnikowe – które wybrać? Jaka jest różnica?

    Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Występują głównie w dwóch rodzajach: tabletki jednoskładnikowe, które zawierają wyłącznie progestagen, oraz tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie estrogen i progesteron. Które są skuteczniejsze? Jakie mają zalety i wady?

  • Omega-3 – właściwości, źródła, zapotrzebowanie na kwasy tłuszczowe omega-3

    Kwasy tłuszczowe omega-3 zaliczane są do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nie są wytwarzane w organizmie, dlatego muszą być dostarczane wraz z dietą. Do najważniejszych kwasów omega-3 zalicza się: EPA, DHA i ALA. Kwasy omega-3 zwykle są stosowane w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

  • Jaka jest rola żywienia medycznego w chorobie nowotworowej?

    Optymalnie zbilansowana dieta u osób z chorobą nowotworową zmniejsza ryzyko rozwoju niedożywienia, co z kolei może ograniczać dolegliwości związane z chemio- i radioterapią czy występowanie powikłań pooperacyjnych. Wsparciem dla organizmu może być specjalne żywienie medyczne. Czym jest ten rodzaj żywności? Jakie ma zalety? Kiedy zacząć je stosować?

  • Nowe wytyczne w sprawie przyjmowania witaminy B6. Jak teraz ją dawkować?

    Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności wydał opinię naukową dotyczącą nowego schematu dawkowania witaminy B6. Badania EFSA wpłynęły na decyzję Zespołu ds. Suplementów Diety, o czym poinformował Główny Inspektorat Sanitarny. Jaka jest obecnie dopuszczalna maksymalna dawka witaminy B6, która może znaleźć się w suplementach diety?

  • Probiotyki i prebiotyki – kiedy je stosować? Czy trzeba to robić cały czas?

    Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światowej Organizacji Zdrowia probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które przyjmowane w zalecanej i właściwej dawce przynoszą pozytywne rezultaty dla zdrowia gospodarza. Stosowanie probiotyków jest uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane.

  • Łupież w ciąży – przyczyny. Jak sobie radzić? Czym myć głowę?

    W okresie ciąży następuje szereg zmian w organizmie kobiety, np. zmiany hormonalne czy stres, które mogą prowadzić do pojawienia się łupieżu. Wówczas można rozpocząć samodzielną terapię poprzez stosowanie delikatnych dermokosmetyków o działaniu przeciwłupieżowym lub naturalnych metod, które mogą okazać się skuteczne i wystarczające. Jednak niekiedy pomimo stosowanych preparatów i kuracji przeciwłupieżowych problem nie znika. Należy wtedy skonsultować się z dermatologiem, znaleźć przyczynę choroby i dobrać właściwe leczenie.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.