Witamina B12 (kobalamina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar
Alicja Świątek

Witamina B12 (kobalamina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

Witamina B12 znajduje się głównie w mięsie i w przetworach mięsnych. W takim pokarmie witamina B12 zawsze występuje w formie związanej z białkiem. Aby nastąpiło odłączenie kobalaminy, niezbędna jest pepsyna występująca w soku żołądkowym. Najbardziej narażeni na niedobór witaminy B12 są wegetarianie i weganie i to właśnie te grupy powinny suplementować kobalaminę. Jaka jest zalecane dzienna dawka witaminy B12, czym objawiają się niedobory tej witaminy i który suplement wybrać? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Witamina B12, określana powszechnie mianem kobalaminy, często nazywana jest również czerwoną witaminą, gdyż swoją budową przypomina hemoglobinę. Witamina B12 bierze udział w procesach metabolicznych, których mających na celu utrzymanie w optymalnym stanie układ nerwowy, krwiotwórczy oraz pokarmowy. Kobalamina wpływa również na właściwą kondycję skóry i włosów. Głównym jej źródłem są mięso i przetwory mięsne, dlatego wegetarianie, weganie oraz osoby eliminujące tę grupę pokarmów z diety, powinni rozważyć jej suplementację.

Kobalamina – rola witaminy B12 w organizmie

Kobalamina współtworzy czynnik hematopoezy i uczestniczący w wytwarzaniu komórek krwi w układzie krwiotwórczym. Jest kluczowa dla właściwej syntezy erytrocytów w szpiku kostnym. Witamina B12 bierze udział w prawidłowych procesach metabolicznych węglowodanów, tłuszczów, a także cząsteczek DNA. Związek ten uczestniczy również w przemianie kwasu foliowego do aktywnej postaci folianu, z którym wpływa na utrzymanie właściwego genomu. Dodatkowo kobalamina odgrywa istotną rolę w budowie osłonki mielinowej włókien nerwowych oraz tworzeniu transmiterów układu nerwowego, a tym samym warunkuje właściwe funkcjonowanie tego układu. Witamina B12 uczestniczy także w syntezie dwóch ważnych enzymów potrzebnych do metabolizmu metioniny i koenzymu A, co z kolei jest niezwykle istotne dla szeregu reakcji biochemicznych, w tym przemian białek, tłuszczów i hormonów, a ponadto DNA i RNA.

Dawkowanie witaminy B12

Zalecane dobowe spożycie kobalaminy dla osoby dorosłej wynosi około 2,4 µg, natomiast produkty lecznicze dopuszczone do obrotu na terytorium Polski zawierają dawki 100 – 1000 µg. Na tej podstawie Zespół do spraw Suplementów Diety zaproponował maksymalną ilość witaminy B12 w suplementach diety przeznaczonych dla dorosłych na poziomie 100 µg/dobę. Zazwyczaj zaleca się stosowanie produktów doustnych zawierających witaminę B12 w trakcie posiłku.

Polecane dla Ciebie

Objawy i skutki niedoboru witaminy B12

Przy standardowej diecie, nieeliminującej mięsa, dzienna norma kobalaminy dostarczana jest wraz ze spożywanym pokarmem. Niedobory witaminy 12 mogą natomiast wystąpić u osób, które wykluczają mięso z codziennego jadłospisu – weganie, wegetarianie – oraz ludzie cierpiący na zaburzenia wchłaniania lub anemię złośliwą (choroba Addisona-Biermera). Obniżony poziom witaminy B12 występuje również u osób starszych, a jego częstotliwość rośnie wraz z wiekiem. Zazwyczaj jest to spowodowane zaburzonym wchłanianiem tej substancji z pożywienia. W stanie poważnego obniżenia poziomu witaminy B12 może dojść do niebezpiecznych dla zdrowia zaburzeń hematologicznych, neurologicznych, pokarmowych oraz psychiatrycznych. Osoby z niedoborem witaminy B12 narażone są zwłaszcza na wystąpienie nieprawidłowości ze strony układu krwiotwórczego w postaci niedokrwistości. Rzadziej mogą wystąpić parestezje, drętwienia, objaw Lhermitte’a – polegający na uczuciu przeszywającego prądu wzdłuż linii kręgosłupa podczas schylania głowy do przodu. Dodatkowo może pojawić się depresja oraz inne choroby neurologiczne i te natury psychiatrycznej. Odpowiedni poziom witaminy B12 jest także niezwykle ważny dla kobiet w ciąży, ponieważ niedostateczna ilość tego składnika może prowadzić do poronienia oraz spowodować zaburzenia syntezy DNA w komórkach płodu. U  noworodka może to wywołać zarówno wystąpienie wad cewy nerwowej – bezmózgowie lub przepuklina mózgowo-rdzeniowa, jak i trwałe inwalidztwo.

Niedobór witaminy B12 – objawy neurologiczne

Ze względu na istotny wpływ kobalaminy na właściwe funkcjonowanie układu nerwowego, jej niedobór prowadzi do licznych zaburzeń w tym układzie. Dochodzi do upośledzonej syntezy neuroprzekaźników, czyli substancji przekazujących sygnały nerwowe pomiędzy komórkami – serotoniny, dopaminy, adrenaliny czy noradrenaliny. Badania wykazały, że niedobory witaminy B12 mogą prowadzić do zwiększenia poziomu homocysteiny we krwi, a tym samym stanowić przyczynę nieprawidłowości neuropsychiatrycznych związanych z podwyższonym poziomem tego składnika. W takich przypadkach mogą pojawić się psychozy, depresja, demencja, choroba Alzheimera i stwardnienie rozsiane. Niedobory witaminy B12 objawiają się także obniżoną kondycją zarówno skóry (jest szorstka, ziemista, mogą pojawić się zmiany trądzikowe), jak i włosów (stają się łamliwe, cienkie, mogą także nadmiernie wypadać).

Doniesienia naukowe wskazują, że zasadne wydaje się stosowanie witaminy B12 we wspomaganiu leczenia chorób psychicznych z zaburzeniami poznawczymi i zmianami nastroju, o podłożu upośledzenia funkcjonowania komórek nerwowych oraz zaburzeń syntezy i działanie przekaźników nerwowych.

Objawy i skutki nadmiar witaminy B12

W badaniach wykazano, że nadmiar witaminy B12 może być bardzo szkodliwy dla zdrowia. Znacznie podwyższony poziom kobalaminy w osoczu, utrzymujący się przez dłuższy okres może prowadzić do licznych chorób, w tym groźnych zmian nowotworowych.

Jakie są najlepiej przyswajalne źródła witaminy B12?

Bogatymi źródłami witaminy B12 w pożywieniu są przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak wątróbka, podroby, ryby, a także rośliny poddane fermentacji i sery długodojrzewające. W pokarmach pochodzenia zwierzęcego witamina B12 zawsze występuje w formie związanej z białkiem. Aby nastąpiło odłączenie kobalaminy, niezbędna jest pepsyna występująca w soku żołądkowym. W codziennie spożywanym pokarmie mniej więcej 60% witaminy B12 pochodzi z mięsa i ryb, a około 30% z mleka i produktów mlecznych. Eksperci z Wielkiej Brytanii ocenili, że wraz z dietą każdego dnia przyjmowane jest średnio 20 µg kobalaminy. Dodatkowo witamina B12 w niewielkim stopniu jest produkowana przez florę bakteryjną zasiedlającą przewód pokarmowy człowieka.

Suplementy – którą witaminę B12 wybrać?

Suplementy zawierające witaminę B12 są zazwyczaj stosowane profilaktycznie przez wegetarian i wegan, celem zapobiegnięcia wystąpieniu niedoboru tego składnika. Forma doustna w tym przypadku jest zazwyczaj wystarczająca, natomiast w przypadku zaburzenia wchłaniania lub w ciężkich niedoborach postać doustna jest niewystarczająca i stosuje się (pod kontrolą lekarza) witaminę B12 w formie iniekcji. Przeciętnie witamina B12 pochodząca z pożywienia wchłania się jedynie w 50%. Natomiast stosowana w suplementach witamina B12 lub jej aktywna postać – metylokobalamina – mają znacznie mniejszą wchłanialność. Zazwyczaj z przyjętej doustnie w postaci suplementu dawki 1 mg, wchłaniane i wykorzystywane w organizmie jest jedynie nie więcej niż 20 µg.

  1. J. Biernat i in., Interakcje z lekami – istotnym wskazaniem suplementacji diety witaminą B12, „ptfarm.pl” [online],  https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2014/BR%204-2014%20s_%20857-864.pdf, [dostęp:] 07.02.2021 r.
  2. A. Kośmider i in., Witamina B12 - budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania, „yadda.icm.edu.pl” [online],  http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171376387, [dostęp:] 07.02.2021 r.
  3. A. A. Pilarska i in., Zaburzenie wchłaniania witaminy B 12-przyczyny, skutki i postępowanie dietetyczne, „researchgate.net” [online], https://www.researchgate.net/publication/330970390_Zaburzenie_wchlaniania_witaminy_B_12-przyczyny_skutki_i_postepowanie_dietetyczne, [dostęp:] 07.02.2021 r.
  4. J. Zabrocka i in., Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne, „akademiamedycyny.pl”  [online],  http://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201301_Geriatria_004.pdf, [dostęp:] 07.02.2021 r.
  5. N. Barnasz i in., Witamina B12, „jagiellonskiecentruminnowacji.pl” [online],  https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witamina_b12.pdf, [dostęp:] 07.02.2021 r.
  6. Praca zbiorowa, Ćwiczenia laboratoryjne – teoria, „chemia.ug.edu.pl” [online], https://chemia.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-chemia/37048/files/nat3t.pdf, [dostęp:] 07.02.2021 r.
  7. Praca zbiorowa, Witaminy prawda i mity, „biotechnologia.wpt.uni.opole.pl” [online],  http://biotechnologia.wpt.uni.opole.pl/wp-content/uploads/WITAMINY-PRAWDA-I-MITY.pdf, [dostęp:] 07.02.2021 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Egzema – przyczyny i objawy. Leczenie egzemy na dłoniach i twarzy. Które preparaty wybrać, a których unikać?

    Egzema, inaczej wyprysk lub atopowy wyprysk skóry, to niezakaźna choroba, którą nie można się zarazić od drugiej osoby poprzez kontakt bezpośredni lub korzystanie z tych samych kosmetyków czy ręczników i pościeli. Leczenie egzemy jest niezwykle uporczywe, ponieważ zazwyczaj ciężko jest wytypować czynnik wywołujący bolesne, swędzące, pękające i suche plamy na skórze dłoni i twarzy (czasem występujące na całym ciele). Leczenie egzemy z użyciem najlepszych dermokosmetyków i pod opieką najlepszego dermatologa lub alergologa może być nieskuteczne, jeśli pacjent będzie miał stały kontakt z czynnikiem drażniącym.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij