Dieta FODMAP – na czym polega i kiedy ją stosować?
Maria Brzegowy

Dieta FODMAP – na czym polega i kiedy ją stosować?

Problemy z wypróżnianiem, wzdęcia i bóle brzucha to częste dolegliwości, który pojawiają się zwłaszcza przy IBS oraz zespole SIBO. Symptomy tych schorzeń można złagodzić, stosując odpowiednią dietę FODMAP. Na czym dokładnie ona polega? Które produkty należy włączyć do menu, a z których zrezygnować? 

Zespół jelita drażliwego (tzw. IBS) oraz zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, czyli SIBO – to jednostki znacznie utrudniające codzienne funkcjonowanie, które spotyka się coraz częściej. Przejawiają się zmianą rytmu wypróżnień, od zaparć po biegunki, przez okresy wyciszenia i pozornego spokoju. To uciążliwe bóle brzucha, wzdęcia i nadmiar gazów, które uniemożliwiają wykonywanie najprostszych czynności życiowych. Czy prócz farmakologii istnieje dieta na złagodzenie tych dolegliwości? Przyjrzyjmy się diecie specjalistów z Monash Univeristy – diecie LOW FODMAP. 

Dieta FODMAP – na czym polega? 

Dieta LOW FODMAP (z ang. fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols) to inaczej dieta, która zakłada zmniejszone spożycie słabo wchłanianych, ale za to łatwo fermentujących oligo-, di- oraz monosacharydów (odpowiednio: fruktanów i galaktanów, laktozy, fruktozy), a także polioli (czyli sorbitolu, mannitolu, ksylitolu i maltitolu) naturalnie występujących w wybranych produktach spożywczych.  

Dieta LOW FODMAP – fazy  

Zgodnie z założeniami specjalistów dieta LOW FODMAP obejmuje trzy etapy:

  • fazę eliminacyjną,
  • fazę reintrodukcji,
  • fazę stabilizacji. 

Faza pierwsza, eliminacyjna, trwa zwykle od 4 do 6 tygodni i obejmuje całkowite wyłączenie wszystkich produktów oznaczonych jako HIGH FODMAP. 

Faza druga, reintrodukcji, to stopniowe wprowadzanie produktów wcześniej wyeliminowanych, przy jednoczesnej samoobserwacji swojej tolerancji. Ma na celu sprawdzenie, jakie produkty jesteśmy w stanie zjeść bez problemu, a przy jakich musimy zachować czujność. To również czas na ustalenie ilości dozwolonych produktów o wyższej zawartości FODMAP. Faza druga jest uważana za najtrudniejszą część prowadzenia diety LOW FODMAP. 

Faza trzecia trwa przez resztę naszego życia. Na tym etapie powinniśmy już wiedzieć, co nam wolno, a co niekoniecznie, a także w jaki sposób możemy zastąpić wyeliminowane produkty celem zapobiegnięcia wystąpienia ewentualnych niedoborów pokarmowych. 

Powiązane produkty

Dla kogo dieta LOW FODMAP? 

Omawiana dieta została opracowana przez naukowców z Monash University głównie w celu zmniejszenia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego związanych z występowaniem zespołu jelita drażliwego (IBS), a także zespołu przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO).  

Zdaniem naukowców wybrane cukry wywołują u pewnej części populacji szereg uciążliwych objawów brzusznych, takich jak wzdęcia, nadmierna ilość gazów, bolesność brzucha, nudności oraz zaburzenia czynności jelit (biegunka lub zaparcia). Zgodnie z założeniami tej diety produkty spożywcze możemy podzielić na takie, które zawierają więcej wymienionych w pierwszym akapicie cukrów oraz takie, które dostarczają ich zdecydowanie mniej. Celem złagodzenia przykrych dolegliwości codzienną dietę należy budować w oparciu o produkty z tej drugiej grupy. 

Produkty w diecie LOW FODMAP – co jeść, a czego unikać na diecie FODMAP?

Produkty dozwolone w diecie LOW FODMAP

  • banany, jagody, cytryny, mandarynki, pomarańcze, grejpfruty, mleko bez laktozy, „mleka” roślinne, ser camembert, brie, marchew, seler, papryka o wydłużonych strąkach, bakłażan, szczypiorek (bez cebuli), pietruszka, dynia, winogrona, kiwi, maliny, pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, komosa ryżowa, orzechy włoskie, migdały, ziemne, orzechy pekan, piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, słonecznika. 

Produkty przeciwwskazane w diecie LOW FODMAP

  • jabłka, brzoskwinie, mango, arbuz, suszone owoce, soki owocowe, mleko krowie, owcze i kozie, lody, ricotta, szparagi, kabaczek, czosnek, brokuły, cebula, groszek, czerwona fasola, arbuz, ciecierzyca, soczewica, morele, wiśnie, liczi, śliwki, gruszki, nektarynki, substancje słodzące: maltitol, ksylitol, mannitol, izomalt, syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, makaron pszenny. 

Dieta FODMAP – lista produktów w aplikacji na smartfon Monash University 

Celem ułatwienia komponowania własnego jadłospisu na diecie LOW FODMAP naukowcy z Kliniki Gastroenterologii Uniwersytetu Monash opracowali aplikację (FODMAP App) na smartfon, dzięki której łatwo można sprawdzić czy dokonywane przez nas wybory są właściwe. Wiele informacji dostępnych w Internecie jest nieaktualnych, wzajemnie sobie przeczących, stąd aplikacja stanowi jedno z najbardziej wiarygodnych źródeł dla osób zmuszonych stosować zalecenia diety FODMAP. W aplikacji pokarmy zostały pogrupowane według kolorów:

  • czerwony dla żywności obfitującej w FODMAP,
  • pomarańczowy – dla średniej zawartości,
  • zielony – dla niskiej.  

Aplikacja zawiera również przepisy i pomysły na posiłki na diecie FODMAP, dzięki którym z łatwością można nauczyć się prawidłowego przygotowywania dozwolonych i bezpiecznych dań. Lista produktów LOW oraz HIGH FODMAP jest stale aktualizowana i powiększana o coraz to nowe elementy. 

Dieta FODMAP – przykładowy jadłospis, przepisy LOW FODMAP 

Śniadanie: płatki quinoa z owocami i orzechami 

4 łyżki płatków quinoa (z komosy ryżowej) zalej mlekiem ryżowym i gotuj kilka minut na małym ogniu.  W między czasie posiekaj 4 orzechy włoskie, podpraż na suchej patelni. Na wierzchu komosianki ułóż plasterki z połówki banana, dodaj kilka malin. 

Obiad: makaron ryżowy z kurczakiem, grillowaną cukinią oraz papryką 

Kilka plasterków cukinii (ok. 60 g) oraz parę pasków papryki o wydłużonych strąkach (ok. 50 g) skrop olejem rzepakowym i wrzuć na grilla elektrycznego razem z pokrojonym w paseczki kurczakiem (wcześniej oprószonym solą, pieprzem). Grilluj aż wszystko ładnie się zrumieni. W między czasie przygotuj makaron ryżowy. Połącz wszystko razem, dodaj jeszcze łyżkę posiekanej natki pietruszki, posyp danie łyżeczką parmezanu. 

Przekąska: koktajl bananowy ze szpinakiem 

Garść świeżego szpinaku typu baby zmiksuj z połówką banana (pozostałego ze śniadania), szklanką wody oraz odrobiną syropu klonowego. Możesz też dodać kilka kropel soku z cytryny dla lepszego smaku. 

Kolacja: kanapka z jajkiem w koszulce i awokado 

W małym garnku zagotuj wodę, zrób wir i wbij w sam środek jajko. Pomagając sobie łyżką, „zagarnij” białko do środka i na małym ogniu chwilę gotuj aż jajo się zetnie. W międzyczasie podpiecz w tosterze kromkę pieczywa bezglutenowego. Ułóż na talerzu razem z kilkoma przepołowionymi pomidorkami koktajlowymi, jajkiem i 2 plasterkami świeżego awokado, skrop całość łyżeczką oliwy. 

  1. A. Żelowski i in., Zespół jelita nadwrażliwego – podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia, "Pediatria i Medycyna Rodzinna", nr 9 (3) 2013. 
  2. B. P. Chumpitazi i in., Randomised clinical trial: gut microbiome biomarkers are associated with clinical response to a low FODMAP diet in children with the irritable bowel syndrome, "Alimentary Pharmacology and Therapeutics", nr 42 (4) 2015.  
  3. L. Martin i in., OC-104 Long term effectiveness of short chain fermentable carbohydrate (FODMAP) restriction in patients with irritable bowel syndrome, "Gut", nr 64 2015.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wielkanoc dla alergików: bez mleka, jaj i pszenicy

    Nietolerancje pokarmowe dają się szczególnie we znaki podczas świąt. Osoby nietolerujące laktozy, a więc mleka i jego przetworów, muszą zapomnieć o tradycyjnym serniku, bezglutenowcy nie zjedzą żurku, zaś uczuleni na jaja zostaną zmuszeni obyć się bez koronnej, wielkanocnej potrawy. Czym zastąpić żelazne pozycje ze świątecznego menu?

  • Błonnik pokarmowy – gdzie i czym jest? Jak wpływa na zdrowie?

    Błonnik pokarmowy, zwany włóknem pokarmowym, to grupa substancji, która odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu pokarmowego człowieka. Wyróżnia się dwie frakcje błonnika pokarmowego: rozpuszczalną i nierozpuszczalną w wodzie. Każda wywiera określony wpływ na organizm. W jakich produktach można znaleźć błonnik pokarmowy i jakie są jego właściwości?

  • Mleko kokosowe – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie. Jak zrobić je w domu?

    Mleko kokosowe stanowi smaczną alternatywę dla mleka krowiego, dzięki czemu może znaleźć miejsce m.in. w diecie osób chorujących na celiakię, cukrzycę czy nietolerancję laktozy. Jakie właściwości i zastosowanie ma mleko kokosowe? Jak w łatwy sposób przygotować je samodzielnie w domu?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Żele energetyczne – jak używać? Czy są tylko dla sportowców?

    Podczas długotrwałej, zwiększonej aktywności fizycznej, jak udział w maratonie, intensywny trening czy wyścig kolarski, organizm potrzebuje dużej ilości energii, którą czerpie z glukozy i glikogenu. W celu utrzymania wydolności na tym samym poziomie oraz niedopuszczenia do uczucia zmęczenia dobrym rozwiązaniem jest stosowanie żeli energetycznych, które w prosty sposób dostarczają łatwo przyswajalne węglowodany i pozwalają utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.

  • E-book "Dieta na obniżenie cholesterolu. Produkty, suplementacja, jadłospis"

    Podwyższony poziom cholesterolu to stan, który może stanowić zagrożenie, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Możesz przejąć kontrolę nad swoim profilem lipidowym. Jednym z kluczowych elementów leczenia tego stanu jest zmiana stylu życia. Codzienna aktywność fizyczna czy zaprzestanie palenia tytoniu to nie wszystko. Najważniejsza jest twoja dieta.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij