Uchyłki jelita grubego – przyczyny, objawy, dieta, leczenie

Jelito grube tworzy wraz z jelitem cienkim i żołądkiem przewód pokarmowy. Zbudowane jest z kilku części: kątnicy, okrężnicy wstępującej, poprzecznej, zstępującej i esowatej oraz z odbytnicy. Różne choroby mogą dotykać poszczególnej jego części. Jednym z częstszych schorzeń w polskim społeczeństwie, zwłaszcza wśród osób w starszym wieku jest obecność uchyłków oraz związana z tym uchyłkowatość jelita grubego i choroba uchyłkowa okrężnicy. Często jest to stan bezobjawowy. W części przypadków wywołuje objawy, które utrudniają funkcjonowanie. Niejednokrotnie mogą prowadzić do niebezpiecznych powikłań.

Czym jest uchyłkowatość jelita grubego?

Uchyłkowatość jelita to stan kliniczny, opisujący występowanie uchyłków nabytych w obrębie jelita grubego, a dokładniej zazwyczaj w okrężnicy esowatej, rzadziej w bliższych odcinkach jelita. Uchyłki jelita dzielimy na nabyte i wrodzone. Wrodzone uchyłki jelita grubego to drobne (o średnicy około 1 centrymetra) przepukliny błony śluzowej przez błonę mięśniową okrężnicy. Mają postać „woreczków” i są zbudowane z błony śluzowej i surowiczej. Może się ich rozwinąć od kilku do kilkudziesięciu. Wrodzone uchyłki jelita grubego zbudowane są ze wszystkich warstw ściany jelita (czyli są uchyłkami prawdziwymi). Występują rzadko i nie dają objawów. Sama uchyłkowatość jelit jest bezobjawowa i może być wykryta przypadkowo, np. podczas kolonoskopii. Innym stanem jest choroba uchyłkowa jelita grubego, o której mówimy w sytuacji pojawienia się objawów związanych z występowaniem uchyłków esicy. Występują zazwyczaj w krajach rozwiniętych, nawet u powyżej 50% ludzi po 50. roku życia.

Uchyłki jelita grubego – przyczyny

Uchyłkowatość esicy zaliczana jest to tzw. chorób cywilizacyjnych, czyli związanych typowo ze zmianą stylu życiu w państwach wysoko rozwiniętych. W społeczeństwach krajów rozwijających się uchyłki w jelicie występują sporadycznie. Do powstawania uchyłkowatości przyczyniają się nieprawidłowości w diecie. Konkretnie, chodzi tutaj o niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego, czyli włókien roślinnych. Bogate w ten składnik pokarmowy są warzywa i owoce oraz zboża. Wysoce przetworzona żywność, szeroko dostępna w krajach rozwiniętych, jest z kolei uboga we włókna roślinne. Niedobór błonnika prowadzi do nadmiernych skurczów jelit, przerostu mięśniówki i wzrostu ciśnienia wewnątrzjelitowego, co predysponuje do powstawania uchyłków okrężnicy. Innymi przyczynami są choroby osłabiające tkankę łączną, będąca budulcem ściany jelit, a należą do nich choroby, takie jak zespół Marfana czy Ehlersa-Danlosa.

Uchyłki jelita grubego – objawy

W jej przebiegu pojawia się zazwyczaj ból w lewym dolnym kwadrancie brzucha i w podbrzuszu. Dochodzi ponadto do zmiany rytmu wypróżnień, czyli do naprzemiennych zaparć i biegunki. Bólowi jelit i brzucha często towarzyszą wzdęcia i zaparcia. Choroba uchyłkowa jelita grubego objawia się też krwią w kale.

Leczenie uchyłków jelita grubego i powikłania

W związku z towarzyszącymi chorobie uciążliwymi objawami można zadać sobie pytanie: jak leczyć uchyłki jelita grubego? Zazwyczaj nie wymaga ono zabiegu operacyjnego. Najczęściej wystarczy podawanie odpowiednich leków i dbanie o zbilansowaną dietę. W przypadku występowania zaparć wskazane jest zwiększenie spożycia błonnika i picie odpowiedniej ilości płynów, najlepiej około 2 litrów. Jeżeli to nie przyniesie efektu, wówczas zaleca się stosowanie środków przeczyszczających, takich jak makrogole czy metyloceluloza. Pozostałymi preparatami stosowanymi w leczeniu uchyłkowatości jelit są leki rozkurczające mięśniówkę gładką, takie jak drotaweryna czy hioscyna.

Nieleczona choroba uchyłkowa może prowadzić do groźnych powikłań. Najczęstszym z nich jest ostre zapalenie uchyłków. Dochodzi wówczas do powstania ropnia przy okrężnicy. Często także powstaje mikroperforacja jelita (przedziurawienie ściany) i miejscowe zapalenie otrzewnej. Może pojawić się gorączka i wyczuwalny guz w lewym dole biodrowym, który często niepokoi chorego, który obawia się, że jest to rak jelita grubego. Leczenie tego stanu opiera się na stosowanie diety płynnej, leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Podaje się również antybiotyk. Część pacjentów wymaga przyjęcia do szpitala. Rzadziej dochodzi do krwotoku, utraty drożności jelit, czy do powstania ropnia w jamie brzusznej. Zazwyczaj stany te wymagają leczenia chirurgicznego.

Uchyłki jelita grubego – dieta, styl życia

W zapobieganiu i leczenie uchyłków jelita grubego bardzo ważną role pełni odpowiednia dieta i prowadzenia zdrowego trybu życia. Należy spożywać pokarmy bogate w błonnik, czyli świeże warzywa, owoce, zboża czy chleb pełnoziarnisty. Wskazane jest unikanie wysoce przetworzonej żywności, takiej jak słodycze i fastfoody. Powinno się także dbać o regularną i odpowiednio długą aktywność fizyczną, np. w postaci spacerów, jazdy na rowerze lub wizyt na siłowni. Innymi zaleceniami są utrzymywanie odpowiedniej masy ciała i zaprzestanie palenia papierosów. Nadwaga i nikotyznim sprzyjają pojawianiu się powikłań w postaci zapalenia uchyłków jelita grubego. Innymi, budzącymi ciekawość substancjami są zioła na uchyłki jelita grubego. Jednym z nich jest ostropest plamisty – suplement diety, regulujący m.in. funkcjonowanie układu pokarmowego. Na ten moment nie wykazano korzystnych zależności pomiędzy uchyłkami jelita grubego a ostropestem czy innymi ziołami.