Przyczyny i objawy zapalenia otrzewnej. Jak wygląda leczenie i jakie mogą być powikłania?

Zapalenie otrzewnej to stan zapalny błony wyściełającej jamę brzuszną i narządy wewnętrzne. Jest to poważna choroba, która może prowadzić do powikłań i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Przyczynami zapalenia otrzewnej mogą być infekcje bakteryjne lub wirusowe, uszkodzenia narządów wewnętrznych lub choroby przewodu pokarmowego. Objawy zapalenia otrzewnej obejmują silny ból brzucha, gorączkę, nudności i wymioty. Leczenie zapalenia otrzewnej zależy od jego przyczyny i może obejmować antybiotykoterapię lub zabieg chirurgiczny. W przypadku nieleczenia zapalenia otrzewnej mogą wystąpić powikłania, takie jak sepsa czy niewydolność wielonarządowa. Czym jest zapalenie otrzewnej? Jak je leczyć?

Co to jest otrzewna?

Otrzewna, znana również jako peritoneum, to cienka i gładka błona surowicza, która pokrywa ściany jamy brzusznej i miednicy oraz narządy znajdujące się w tych jamach. Jest to największa błona surowicza w organizmie człowieka. Składa się z dwóch warstw – pierwsza z nich to otrzewna ścienna, która pokrywa wewnętrzną powierzchnię ściany jamy brzusznej, a druga to otrzewna trzewna, która pokrywa narządy znajdujące się w jamie brzusznej i miednicy. Miejsce, w którym otrzewna ścienna łączy się z otrzewną trzewną, nazywane jest krezką. Między nimi powstaje jama otrzewnej, czyli naturalna przestrzeń wypełniona niewielką ilością płynu. Gdy ilość płynu się zwiększa, dochodzi do wodobrzusza.

Otrzewna jest mocno unaczyniona i unerwiona. W prawidłowych warunkach jest też jałowa i odpowiada za utrzymanie narządów wewnętrznych we właściwym dla nich położeniu. Pokrywa je w różnym stopniu – ze wszystkich stron lub tylko częściowo. Jeżeli narządy są pokryte otrzewną w całości, mówi się, że są położone wewnątrzotrzewnowo.

Jakie są rodzaje zapalenia otrzewnej?

Zapalenie otrzewnej może przybierać różne formy. Jedną z nich jest spontaniczne zapalenie otrzewnej, które jest spowodowane infekcją pochodzącą bezpośrednio z otrzewnej. Innym rodzajem jest wtórne zapalenie otrzewnej, które rozwija się w wyniku rozprzestrzenienia się zakażenia z innego miejsca w organizmie. Jest to najczęściej występujący i najważniejszy rodzaj zapalenia otrzewnej. Istnieje również zapalenie otrzewnej jako skutek dializy.

W zależności od rodzaju treści powodującej podrażnienie otrzewnej można wyróżnić takie rodzaje zapalenia, jak:

• kałowe,
• żółciowe,
• surowicze,
• włóknikowe,
• ropne.

Jakie są przyczyny zapalenia otrzewnej?

Zapalenie otrzewnej to stan zapalny błony pokrywającej jamę brzuszną i narządy wewnętrzne. Istnieje wiele różnych przyczyn tego schorzenia. Jedną z nich może być przedziurawienie ściany przewodu pokarmowego i przedostanie się jego treści do otrzewnej. W przewodzie pokarmowym znajduje się wiele bakterii, dlatego ich przedostanie się do jałowej jamy otrzewnej może spowodować ostry stan zapalny.

Zapalenie otrzewnej może być wywołane przez różne stany zapalne i choroby narządów jamy brzusznej, m.in. perforację:

• pęcherzyka żółciowego,
• wrzodu żołądka lub dwunastnicy,
• nowotworu jelita grubego,
• uchyłków esicy,
• przełyku w wyniku intensywnych wymiotów.

Jakie są objawy zapalenia otrzewnej?

Objawy zapalenia otrzewnej mogą być różne, a ich nasilenie zależy od stopnia zaawansowania procesu zapalnego. Jednym z charakterystycznych objawów jest silny ból w okolicy brzucha.

Inne objawy zapalenia otrzewnej to:

• silny i ciągły ból samoistny, który może promieniować do barków,
• ból nasilający się przy każdym ruchu,
• bolesność brzucha podczas ucisku – zarówno miejscowa, jak i rozlana.

Do niespecyficznych objawów zapalenia otrzewnej możemy zaliczyć wyraźne zwiększenie obwodu brzucha, czkawkę oraz wymioty i nudności.

Jak diagnozować zapalenie otrzewnej?

Diagnozowanie zapalenia otrzewnej obejmuje zebranie wywiadu od pacjenta w celu potwierdzenia objawów oraz przeprowadzenie badania brzucha. Lekarz może również zlecić dodatkowe badania w celu uzyskania informacji na temat źródła zakażenia.

W diagnostyce zapalenia otrzewnej wykonuje się m.in:

• oznaczenie poziomu enzymów trzustkowych,
• badanie biochemiczne krwi,
• morfologię krwi,
• badanie nerek oraz wątroby,
• RTG,
• badanie ogólne moczu,
• tomografię komputerową.

Zapalenie otrzewnej – leczenie

Głównym sposobem leczenia zapalenia otrzewnej jest zabieg operacyjny mający na celu usunięcie przyczyny zapalenia, np. zszycie wrzodu żołądka lub usunięcie wyrostka robaczkowego. Dodatkowo stosuje się leczenie zachowawcze, które obejmuje podawanie antybiotyków i leków przeciwbólowych. Osoba z podejrzeniem zapalenia otrzewnej wymaga hospitalizacji, najczęściej na oddziale chirurgicznym. Leczenie powinno być natychmiastowe i w większości przypadków obejmuje zabieg operacyjny.

Jakie mogą być powikłania po zapaleniu otrzewnej?

Zapalenie otrzewnej może prowadzić do różnych powikłań. Najczęściej występują zrosty wewnątrzotrzewnowe i ropnie międzyjelitowe. Inne powikłania obejmują ropnie narządów jamy brzusznej, wstrząs, posocznicę, niewydolność wielonarządową i w rezultacie zgon. Powstałe zrosty wewnątrzotrzewnowe mogą prowadzić do bólu brzucha i niedrożności jelit, mogą być również przeciwwskazaniem do ewentualnych zabiegów operacyjnych metodą laparoskopową.