Zdjęcie przedstawiające raka jelita grubego
Paulina Brożek

Rak jelita grubego – objawy, diagnostyka, leczenie, profilaktyka

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet i mężczyzn w Polsce. Większość z nich rozwija się na podłożu polipów jelita grubego, dlatego ważnym elementem profilaktyki jest okresowe wykonywanie kolonoskopii. Jakie są objawy raka jelita grubego?

Rak jelita grubego – epidemiologia 

Według Krajowego Rejestru Nowotworów nowotwory złośliwe jelita grubego i odbytnicy są trzecim najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn na świecie (660000 przypadków, 10%) oraz drugim u kobiet (570000 przypadków, 9%). W Polsce liczba zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego w 2010 roku wynosiła u mężczyzn prawie 8700 i ponad 7100 u kobiet. 

Rak  kanału odbytu lub brzegu odbytu stanowi około 1%–2% wszystkich nowotworów jelita grubego. Niestety obserwuje się wzrost zapadalności na tą jednostkę chorobową, większość zachorowań obserwuje się u osób po 50. roku życia. Ryzyko rozwoju nowotworu wzrasta z wiekiem, przy czym u mężczyzn jest około 1,5-2 razy wyższe niż u kobiet. Rak jelita grubego w 90% przypadków rozwija się na podłożu gruczolaka. 

Do stanów przedrakowych należą: 

  • gruczolaki, 
  • zespoły polipowatości rodzinnej, 
  • nieswoiste choroby zapalne jelit.

Rak jelita grubego – przyczyny i czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka rozwoju raka jelita grubego możemy podzielić na modyfikowalne i niemodyfikowalne. Do czynników modyfikowalnych, czyli takich, które mogą być ograniczone pod wpływem prawidłowego stylu życia  należą:

  • otyłość i nadwaga.
  • palenie tytoniu,
  • spożywanie alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego,
  • nieprawidłowe nawyki żywieniowe (dieta bogatokaloryczna, tłusta, z wysokim spożyciem czerwonego mięsa i poddawanie go nieprawidłowej obróbce termicznej),
  • dieta uboga w warzywa, owoce, błonnik,
  • siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej.

Wśród czynników niemodyfikowalnych raka jelita grubego wymienia się:

  • wiek,
  • obciążony wywiad rodzinny – krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) osoby chorej na raka jelita grubego są bardziej narażeni na zachorowanie,
  • choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego- Crohna),
  • genetycznie uwarunkowane zespoły chorobowe np. zespół Lyncha,
  • występowanie dziedzicznej polipowatości gruczolakowej.

Polecane dla Ciebie

Rak jelita grubego – objawy

Rak jelita grubego bardzo długo może nie dawać żadnych objawów lub mogą być one mało specyficzne: bóle jelit o różnej lokalizacji, ból i świąd odbytu, wzdęcia, spadek masy ciała. 

Rozwijający się nowotwór w zależności od lokalizacji w jelicie może prezentować różne objawy. W rakach prawej połowy okrężnicy często występuje utajone krwawienie i narastająca w związku z tym niedokrwistość w badaniach laboratoryjnych. Rak lewej połowy odbytnicy manifestuje się zmianą rytmu wypróżnień i obecnością krwi w stolcu. W raku dolnej części odbytnicy  pierwszymi objawami nogą być: uczucie parcia na stolec, ból odbytu, stolce ołówkowate, biegunka lub niedrożność jelit. W zaawansowanej chorobie występujące objawy mogą być związane z obecnością odległych przerzutów (powiększenie wątroby, obecność płynu w jamie otrzewnej, powiększenie lokalnych węzłów chłonnych).

Rak jelita grubego – diagnostyka

Złotym standardem rozpoznania raka jelita grubego jest kolonoskopia z pobraniem wycinków do oceny histopatologicznej.

Do badań laboratoryjnych pomocnych w diagnostyce raka jelita grubego należą: ocena morfologii pod kątem niedokrwistości (częsta w raku kątnicy i wstępnicy), badanie na obecność krwi utajonej w kale, wzrost stężenia antygenu rakowo-płodowego (CEA) – ma ono znaczenie zwłaszcza w kontroli po leczeniu.

Badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, wykonywane są w przypadku podejrzenia przerzutów do wątroby, otrzewnej, węzłów chłonnych.

Rak jelita grubego – leczenie 

Podstawowym leczeniem raka jelita grubego jest chirurgiczne usunięcie fragmentu jelita z guzem wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. W przypadkach niewielkich, niezaawansowanych (cN0), dobrze zróżnicowanych (G1-2) guzów dopuszczalne jest miejscowe wycięcie zmiany metodami laparoskopowymi. Leczenie uzupełniające, czyli radioterapia i chemioterapia, stosowane są w różnych sytuacjach klinicznych.

U wybranych chorych na raka odbytnicy (zwłaszcza z  przeciwwskazaniami do operacji) alternatywą może być radykalna radioterapia. Chemioterapia uzupełniająca, obejmująca swoim zasięgiem cały organizm, ma na celu zniszczenie krążących komórek nowotworowych i mikroprzerzutów. 

Rak jelita grubego – rokowania

Pomimo postępu w dziedzinie leczenia nowotworów, rokowanie w raku jelita grubego jest poważne i zależy od stopnia zaawansowania choroby. We wczesnych stopniach zaawansowania rokowanie jest stosunkowo dobre – w przypadku raka ograniczonego do błony śluzowej odsetek 5-letniego przeżycia pozostaje na poziomie prawie 100%. W przypadku obecności przerzutów w węzłach chłonnych odsetek 5-letniego przeżycia spada do 30-60%. Wyniki leczenia Polsce daleko odbiegają od wyników uzyskiwanych w krajach rozwiniętych.

Rak jelita grubego – profilaktyka

Profilaktyka raka jelita grubego to przede wszystkim zadbanie o zdrową, zbilansowaną dietę oraz o odpowiedni poziom aktywności fizycznej, co gwarantuje utrzymanie prawidłowej masy ciała. Istotne są też badania profilaktyczne, w tym kolonoskopia.

Rak jelita grubego a styl życia

Do działań prozdrowotnych, które zmniejszają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego należą:

  • spożywanie świeżych warzyw i owoców,
  • ograniczenie spożywania alkoholu,
  • zaprzestanie palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych,
  • zwiększenie błonnika w diecie,
  • regularna aktywność fizyczna (znacząco poprawia perystaltykę jelit),
  • ograniczenie w diecie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego,
  • utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Rak jelita grubego – kiedy należy wykonać profilaktyczną kolonoskopię?

Rak jelita grubego rozwija się na podłożu polipów (początkowo to zmiany łagodne). Transformacja polipa jelita grubego w zmianę złośliwą trwa najczęściej kilka/kilkanaście lat. Kolonoskopia profilaktyczna ma na celu identyfikację zmian bezobjawowych i ich usunięcie zanim przemienią się w raka.

Program badań przesiewowych raka jelita grubego (https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/program-badan-przesiewowych-raka-jelita-grubego) kierowany jest do osób:

  • w wieku 50–65 lat niezależnie od wywiadu rodzinnego,
  • w wieku 40–49 lat, jeśli u krewnego pierwszego stopnia wystąpiło zachorowanie na raka jelita grubego,
  • w wieku 25–49 lat, pochodzących z rodzin, w których wystąpiły zachorowania na dziedzicznego raka jelita grubego niezwiązanego z polipowatością (hereditary non-polyposis colorectal cancer – HNPCC; zespół Lyncha).

Do programu nie kwalifikują się osoby, u których w ciągu ostatnich 10 lat wykonywano pełną kolonoskopię.

Niezależnie od programów rządowych, na profilaktyczną kolonoskopię pacjenci, bez względu na wiek, mogą być kierowani bezpośrednio przez lekarza rodzinnego.

Równie ważnym elementem profilaktyki w gabinecie lekarza pierwszego kontaktu jest badanie per rectum. Pozwala ono stwierdzić nieprawidłowości w obrębie odbytnicy (np. obecność guza) na odcinku ok. 15 cm. Co prawda nie jest wystarczające do wykrycia raka, ale stanowi ważny element, dzięki któremu można skierować chorego na dalszą diagnostykę w przypadku  zauważonych odchyleń od normy.

  1. Wojciechowska U., Didkowska J., Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce, Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii — Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie [online], http://onkologia.org.pl/raporty. 
  2. Brenner H., Kloor M., Pox C. P., Colorectal cancer, „Lancet” 2014, nr 383 (9927), s. 1490–1502.
  3. Krzakowski M., Warzocha K. (red.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. 2013 rok, t. 1, Via Medica, Gdańsk 2013.
  4. Winawer S., Fletcher R., Rex D. i in., Colorectal cancer screening and surveillance: clinical guidelines and rationale – update based on new evidence, „Gastroenterology” 2003, nr 124, s. 544–560.
  5. Labianca R., Nordlinger B., Berenta G. D. i in., Primary colon cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, adjuvant treatment and follow-up, „Ann Oncol” 2010, nr 21, s. 70–77.
  6. Nowacki M. i in., Rak jelita grubego, [w:] Krzakowski M. (red.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych u dorosłych, Warszawa 2009, s. 423–428.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij