Krwawienie z odbytu – przyczyny, leczenie, powikłania

Obecność krwi na muszli klozetowej lub papierze toaletowym niemal zawsze budzi ogromne zaniepokojenie. Zważywszy na fakt, że objawy te mogą być związane z wieloma patologiami, warto wiedzieć, jak wygląda ich diagnostyka. Czym jest krwawienie z odbytu oraz czego może być objawem?

1. Czym jest krwawienie z odbytu?
2. Krwawienie ostre i przewlekłe – czym się różni?
3. Czego objawem może być krwawienie z odbytu? Częste i rzadkie przyczyny
4. Co zrobić, kiedy pojawi się krwawienie z odbytu? Diagnostyka
5. Krwawienie z odbytu – leczenie
6. Jak zapobiegać krwawieniom z odbytu?

Czym jest krwawienie z odbytu?

Krwawienie z odbytu definiowane jest nie tylko jako obecność świeżej krwi w różnych ilościach, ale również obecność jedynie jej skrzepów. Znany jest także termin medyczny w postaci tzw. krwi utajonej, kiedy to krew jest obecna w kale, jednak nie da się jej dostrzec gołym okiem. W przypadku zauważenia krwi przy defekacji warto zwrócić uwagę na to, jak ona dokładnie wygląda. Dla przykładu – ważne jest, czy krew jest zauważalna w postaci plamy krwi na papierze toaletowym, czy jest to świeża krew obecna w muszli klozetowej lub w wodzie, czy też krew jest w pewnym stopniu wymieszana z kałem. Odpowiedzi na te pytania dają lekarzowi możliwość wstępnego różnicowania przyczyny krwawienia oraz określenia, na jakim etapie przewodu pokarmowego ma ono miejsce.

Krwawienie ostre i przewlekłe – czym się różni?

W sytuacji pojawienia się krwawienia z odbytu wyróżnić można krwawienie ostre oraz przewlekłe. W przypadku ostrego krwawienia z odbytu widoczna jest czysta, żywoczerwona krew, a sam stolec może być krwisty. Przebieg jest również znacznie bardziej gwałtowny niż ma to miejsce w przypadku krwawienia przewlekłego, gdyż w niektórych sytuacjach dojść może do znacznej utraty krwi w krótkim czasie. Objawy, jakie mogą pojawić się w takiej sytuacji, to m.in. przyspieszenie akcji serca, bladość, zawroty głowy, szumy uszne, trudności w oddychaniu, a w skrajnych przypadkach również omdlenie z utratą przytomności. Krwawienie ostre częściej niż przewlekła utrata krwi wymaga także pilnej hospitalizacji w celu wdrożenia płynoterapii oraz niekiedy uzupełnienia utraconej krwi przy pomocy preparatów krwiopochodnych.

Krwawienie przewlekłe związane jest z powolną utratą krwi, która może trwać nawet miesiącami. W takiej sytuacji klinicznej krew jest niewidoczna gołym okiem lub też zauważalne są jej niewielkie ilości w kale. Przewlekłe krwawienie z odbytu może być związane również z okresowym pojawianiem się świeżej krwi na papierze toaletowym. Taki stan może prowadzić do niedokrwistości mikrocytarnej z niedoboru żelaza, a także innych objawów, takich jak pogorszenie tolerancji wysiłku, bladość czy pogorszenie samopoczucia.

Czego objawem może być krwawienie z odbytu? Częste i rzadkie przyczyny

W większości przypadków, szczególnie w sytuacji obecności świeżej krwi, krwawienie z odbytu związane jest z guzkami krwawniczymi, czyli hemoroidami. Towarzyszyć mogą im inne symptomy, takie jak świąd odbytu, problemy z wypróżnianiem czy też silne dolegliwości bólowe w trakcie siedzenia. Dobrze jest także pamiętać, że stolec z krwią może świadczyć również o poważnych jednostkach chorobowych, takich jak rak jelita grubego, zaburzenia krzepnięcia, malformacje naczyniowe, uchyłki jelita grubego, polipy. Może też pojawić się w przypadku ostrych objawów z towarzyszącą biegunką, w infekcjach pokarmowych o podłożu bakteryjnym.

Co zrobić, kiedy pojawi się krwawienie z odbytu? Diagnostyka

Przede wszystkim krwawienie z odbytu nie może zostać zbagatelizowane i zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. W ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lekarz najprawdopodobniej po zebranym wywiadzie przeprowadzi badanie per rectum, a więc zbadanie za pomocą palca końcowego odcinka przewodu pokarmowego – odbytu. Jest ono niezwykle ważne i może dostarczyć wielu cennych informacji na temat potencjalnej przyczyny krwawienia, gdyż w jego trakcie widoczne są hemoroidy zewnętrzne, a większość potencjalnych nowotworów jelita grubego lokalizuje się w odbytnicy i pozostaje w zasięgu palca w trakcie badania. Po przeprowadzonym badaniu lekarz pierwszego kontaktu może wysłać pacjenta na kontrolne badania krwi, a w razie potrzeby również na kolonoskopię oraz do poradni chirurgicznej. W niektórych sytuacjach (na późniejszym etapie diagnostyki), w oparciu o informacje uzyskane od pacjenta oraz lekarza rodzinnego, chirurg może zadecydować o konieczności wykonania badań obrazowych takich jak tomografia komputerowa jamy brzusznej lub rezonans magnetyczny tego obszaru.

Krwawienie z odbytu – leczenie

Leczenie krwawienia z odbytu uzależnione jest od przyczyny jego wystąpienia. Jeżeli pojawienie się krwi związane jest z obecnością hemoroidów, w większości przypadków dolegliwość ta leczona jest w sposób zachowawczy. W niektórych sytuacjach konieczne jest jednak postępowanie zabiegowe. Uchyłki jelita grubego, które związane są nie tylko z krwawieniem, ale również z dość mocno odczuwalnymi dolegliwościami bólowymi w lewym dolnym kwadrancie brzucha, wymagają swoistego leczenia farmakologicznego. Polipy jelita grubego czy też nowotwory mogą być natomiast leczone za pomocą zabiegów endoskopowych, np. w trakcie wykonywania kolonoskopii, bądź też operacji otwartych z dostępu brzusznego wykonywanych oczywiście w warunkach sali operacyjnej. W niektórych sytuacjach konieczne może być także leczenie wspomagające towarzyszącej niedokrwistości, np. w postaci podawania doustnych preparatów żelaza.

Jak zapobiegać krwawieniom z odbytu?

Aby skutecznie zapobiegać krwawieniom z odbytu, należy ograniczyć ryzyko występowania dolegliwości wywołujących tego typu objawy.

W tym celu należy przede wszystkim:

• wprowadzić na co dzień dietę lekkostrawną,
• unikać zaparć,
• zadbać o odpowiednie nawodnienie,
• unikać pozostawania w pozycji siedzącej przez dłuższy czas,
• uprawiać regularnie sport i zadbać o codzienną aktywność fizyczną,
• wykonywać kontrolne badania, takie jak USG jamy brzusznej oraz kolonoskopia, zgodnie z zaleceniami lekarzy specjalistów.