matka trzyma płaczące niemowlę
Olaf Bąk

Wgłobienie jelita – przyczyny, objawy, leczenie

Wgłobienie jelit (łac. invaginatio), zwane też wgłobieniem jelitowym, jest ostrym stanem chorobowym polegającym na wsunięciu się jednego odcinka jelita w drugi. Jest najczęstszą przyczyną niedrożności jelit u małych dzieci. Zwykle w tym przypadku dochodzi do wpuklenia się jelita cienkiego w grube. Szybkie rozpoznanie i leczenie pozwala uniknąć martwicy jelit, a tym samym konieczności przeprowadzenia interwencji chirurgicznej. Czym jest wgłobienie jelita? Jak się je leczy? 

Jelita są najdłuższą częścią układu pokarmowego człowieka, rozciągając się między żołądkiem a odbytem. Odpowiadają za większość procesów trawiennych oraz niemal wszystkie procesy wchłaniania substancji odżywczych z pokarmu i wydalania resztek pokarmowych. Dzielimy je na jelito cienkie (dwunastnicę, jelito czcze, jelito kręte) o długości około 6 metrów oraz jelito grube (kątnicę, wstępnicę, poprzecznicę, zstępnicę, esicę, odbytnicę) o długości około 1,5 metra. Ciągłe ruchy perystaltyczne (rytmiczne skurcze mięśniówki jelit), ich elastyczność oraz podatność sprzyjają skrętom oraz wgłobieniom jelit.

Wgłobienie jelita – czym jest?

Wgłobieniem określamy teleskopowe wsuwanie się (zgodnie z kierunkiem perystaltyki) jednego odcinka jelita w drugi. Najczęściej dochodzi do wgłobienia jelita krętego (jelito cienkie) w kątnicę (jelito grube). Jednak zdarza się też wgłobienie się jelita cienkiego w cienkiego lub grubego w grube. Uciśnięty odcinek jelit jest niedokrwiony, a w jego obrębie występuje zastój żylny, co prowadzi do postępującej śmierci komórek, tworzenia się śluzu oraz krwawienia do przewodu pokarmowego wraz z ostateczną martwicą jelita. Wgłobienie stanowi najczęstszą przyczynę niedrożności małych dzieci. Przeważnie występuje między 3. a 36. miesiącem życia dziecka, jednak najczęściej między 3. a 12. miesiącem życia u chłopców (60% przypadków).

Wgłobienie jelita jest dość częstą przypadłością – występuje u 1 na 500 dzieci, dlatego też każdy lekarz prawdopodobnie spotka dziecko z wgłobieniem na swojej ścieżce zawodowej.

W rzadkich przypadkach wgłobienie może wystąpić u osoby dorosłej (zaledwie 5% przypadków), lecz najczęściej jest to związane ze zmianą nowotworową jelita, która powoduje wpuklenie pętli jelitowych.

Wgłobienie jelit opisywano już historycznie od XVII wieku, gdy bezskutecznie próbowano leczyć je poprzez stosowanie lodowatej wody, prądu lub leków przeczyszczających. Niestety, aż do XIX wieku śmiertelność wgłobienia jelit sięgała 75%. Dopiero zaproponowany przez prof. Hirschprunga w 1876 roku terapeutyczny wlew doodbytniczy zmniejszył te niekorzystne wskaźniki do 30% śmiertelności.

Przyczyny wgłobienia jelit

U większości chorych dzieci – aż w 90% przypadków – przyczyna jest niemożliwa do ustalenia. W niektórych przypadkach postuluje się obrzęk kępek Peyera (zgromadzenia grudek limfatycznych) po wirusowej infekcji żołądkowo-jelitowej jako przyczynę anomalii prowadzącej do wgłobienia. Badania pokazują, że infekcje rotawirusowe, jak i adenowirusowe są ściśle związane z występowaniem wgłobienia. Biorąc to pod uwagę, należy pamiętać o innych przyczynach rozrostu grudek limfatycznych np. wgłobienie może być pierwszym objawem choroby rozrostowej układu limfatycznego. W zdecydowanej mniejszości przypadków możemy mówić o anomaliach anatomicznych (zdwojeniu jelitowym, uchyłku Meckela) lub występowaniu polipów w obrębie jelit.

Niekiedy do pogrubienia ściany jelita może dochodzić w wyniku mukowiscydozy czy celiakii.

Powiązane produkty

Objawy wgłobienia jelita

Objawy wgłobienia jelita początkowo są bardzo niespecyficzne. Kilkuminutowe napadowe okresy bólu (zazwyczaj po karmieniu), które dziecko okazuje płacząc, przeplatają się z 30-minutowymi okresami apatii i senności. Dziecko jest niespokojne i podkurcza nóżki.

Do najczęstszych objawów wgłobienia zaliczymy:

  • silny, kolkowy ból brzucha o falowym charakterze,
  • wymioty,
  • wyczuwalny opór w obrębie jamy brzusznej,
  • biegunka,
  • zaparcia,
  • stolec o wyglądzie malinowej galaretki.
W zaawansowanym stanie wgłobienia dochodzi do perforacji zmartwiałego jelita, zapalenia otrzewnej i wstrząsu.

Rozpoznanie i diagnostyka wgłobienia jelita

Ze względu na zmienny charakter i ulotność początkowych symptomów wgłobienie może być trudne do rozpoznania we wczesnej fazie. Bardzo ważnym elementem jest pogłębiony wywiad lekarski, który pozwoli ustalić początek objawów, oraz to, jak dziecko manifestuje objawy, czy występują oznaki alarmowe (np. krwawienie z układu pokarmowego, nieustające wymioty).

Niezbędne jest wykonanie badania USG, w którym ze względu na nakładające się ściany jelit zaobserwujemy obraz „tarczy strzelniczej”. Przeglądowe RTG jamy brzusznej pokaże objawy niedrożności jelit, takie jak poziomy płynów oraz rozdęcie pętli jelitowych.

Badania krwi mogą wskazywać leukocytozę (podwyższenie leukocytów), wzrost CRP (białko C-reaktywne, będące wskaźnikiem zapalenia) oraz zaburzenia jonowe w wyniku odwodnienia.

Wgłobienie jelit – leczenie

Na początku należy jak najszybciej wdrożyć podstawowe procedury:

  • wprowadzenie zgłębnika żołądkowego,
  • podanie płynów (silne wymioty prowadzą do odwodnienia),
  • podanie antybiotyku (niedokrwiony odcinek jelita stanowi wrota zakażenia).
Rodzaj celowanej terapii uzależniony jest od szybkości postawionego rozpoznania i zaawansowania choroby. Jeśli do wgłobienia doszło stosunkowo niedawno, można zastosować leczenie zachowawcze.

Polega ono na próbie uwolnienia wgłobionego jelita od wewnątrz przy zastosowaniu:

  • doodbytniczego wlewu soli fizjologicznej (zabieg obciążony najmniejszymi powikłaniami),
  • doodbytniczego wlewu kontrastu,
  • doodbytniczego podania powietrza.

W przypadku, gdy dojdzie już do martwicy jelit, leczenie zachowawcze się nie powiodło lub stan osoby chorej się pogarsza, należy wdrożyć leczenie chirurgiczne. Polega ono na otwarciu brzucha, lokalizacji wgłobionego fragmentu, usunięcia go oraz zespolenia pozostałych fragmentów jelita ze sobą. Czasem konieczne może być czasowe wyłonienie stomii, czyli ujście jelita na powierzchnię skóry. W 10% przypadków może dojść do nawrotu, bez względu na to czy zastosowano leczenie zachowawcze czy operacyjne.

  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson t. 2, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. A. Szczeklik, E. Szczeklik, Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych, PZWL, Warszawa 1979.
  4. F. F. Ferri, red. wyd. pol. A. Steciwko, Kompendium chorób wewnętrznych, Edra Urban & Partner, Wrocław 2007.
  5. Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, pod red. prof. A. Żyluka, Medipage, Warszawa 2016.
  6. M. Maślanka, K. Górniak, A. Prokurat, Wgłobienie jelitowe – diagnostyka i leczenie, „Pediatria po Dyplomie”, nr 16 (4) 2012.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn, jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Częstomocz może się pojawić m.in. przy chorobach ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać ten problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij