Cukrzyca ciążowa u matki podnosi ryzyko ADHD u dzieci

Rozregulowanie metaboliczne matki może wpływać na neurorozwój i zachowanie jej potomstwa – mówią naukowcy. Najnowsze wyniki badań wskazują na związek między cukrzycą ciążową a zwiększonym ryzykiem wystąpienia ADHD u dzieci.

1. Cukrzyca a ADHD – na czym polegało badanie?
2. Czy cukrzyca zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ADHD? Wyniki badania
3. Dlaczego cukrzyca matki może wpływać na rozwój ADHD u jej dziecka?
4. ADHD – wieloczynnikowe przyczyny rozwoju choroby. Co wiemy? 
5. Podsumowanie

Cukrzyca a ADHD – na czym polegało badanie?

Zespół naukowców pod kierunkiem dr Rachelle Pretorius i prof. Rae-Chi Huang z Cowan University (ECU) w Australii przeanalizował dane pochodzące od 200 tysięcy par matka-dziecko z Europy i Australii. Dzieci biorące udział w badaniu były między 3. a 13. rokiem życia. Z kolei wiek matek uczestniczących w badaniu mieścił się w przedziale od 27 do 33 lat.  

Badanie miało na celu sprawdzenie czy cukrzyca u matki – zarówno występująca przed ciążą, jak i cukrzyca ciążowa (zdiagnozowana dopiero w ciąży, najczęściej między 24. a 28. tygodniem), może wpływać na rozwój mózgu, zdolności poznawcze oraz zachowanie dziecka.

Naukowcy skupili się na tym problemie, ponieważ istnieje coraz więcej dowodów na to, że tzw. rozregulowanie metaboliczne matki może wpływać na neurorozwój i zachowanie jej potomstwa.  

W badaniu wzięto pod uwagę: 

• płeć dziecka,  
• wiek matki,  
• BMI matki przed ciążą,  
• przyrost masy ciała w ciąży,  
• kwestię palenia przez matkę w czasie ciąży,  
• liczbę porodów matki 
• stopień wykształcenia mam.

Czy cukrzyca zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ADHD? Wyniki badania

Badanie sugeruje, że nieuregulowane środowisko metaboliczne w czasie ciąży związane z cukrzycą może wpływać na rozwój mózgu dziecka, zwiększając ryzyko wystąpienia objawów ADHD oraz zachowań eksternalizacyjnych, takich jak impulsywność, nadmierna aktywność czy buntowniczość.  

Objawy ADHD były najbardziej widoczne u dzieci w wieku 7-10 lat, u których mam zdiagnozowano cukrzycę ciążową. Z kolei zachowania eksternalizacyjne (często współistniejące z objawami ADHD, które mogą pojawiać się już we wczesnym wieku szkolnym, zanim dziecko zostanie zdiagnozowane i objęte leczeniem) najczęściej przejawiały maluchy między 4. a 6. rokiem życia. Te zachowania mogą przekształcić się w późniejszych latach w symptomy typowe dla ADHD.  

W przypadku cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2 zdiagnozowanej u matki przed ciążą, początkowo zaobserwowano związek z objawami ADHD u dzieci w wieku 4–6 lat. Jednak po uwzględnieniu czynników zakłócających, takich jak status społeczno-ekonomiczny, związek ten przestał być istotny statystycznie, ponieważ taki status wpływa na wiele czynników, które oddziałują na środowisko życia i wychowania dziecka (np. utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej, gorsze warunki mieszkaniowe, wyższy poziom stresu).

Dlaczego cukrzyca matki może wpływać na rozwój ADHD u jej dziecka?

Dokładne mechanizmy oddziaływania cukrzycy ciążowej na rozwój dziecka wciąż nie są do końca poznane, niemniej naukowcy przypuszczają, że istotną rolę może odgrywać ostry i przewlekły stan zapalny występujący u matki podczas ciąży. Taki stan zapalny, zwłaszcza w połączeniu z zaburzeniami metabolicznymi charakterystycznymi dla cukrzycy, może wpływać na rozwój mózgu dziecka właśnie w okresie prenatalnym.

Wnioski wynikające z badania 

Według autorów badania najistotniejsza jest wczesna diagnostyka i terapia cukrzycy ciążowej, a także monitorowanie zdrowia dzieci, które były na nią narażone w trakcie życia płodowego. Badacze wskazują na konieczność zmniejszenia ostrego stanu zapalnego oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała matki, co może odgrywać kluczową rolę w rozwoju zaburzeń neurologicznych u dzieci.

ADHD – wieloczynnikowe przyczyny rozwoju choroby. Co wiemy? 

ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder), czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to złożone zaburzenie neurorozwojowe, którego przyczyny nie są w pełni poznane, niemniej współczesna nauka wskazuje na wieloczynnikowe podłoże tego zaburzenia – biologiczne, genetyczne i środowiskowe.  

Główne czynniki, które mogą przyczyniać się do rozwoju ADHD: 

Czynniki genetyczne: 

• Uczestniczą w powstawaniu objawów ADHD w 70–90% przypadków.  
• ADHD jest chorobą dziedziczoną wielogenowo, w której kilka genów odpowiada z osobna za niewielką część całkowitego efektu genetycznego. Mowa tu przede wszystkim o genach związanych z dopaminą i serotoniną.  

Czynniki neurologiczne – różnice w budowie i funkcjonowaniu mózgu: 

• Osoby z ADHD często mają nieco inne proporcje niektórych struktur mózgowych, zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za uwagę, samokontrolę i planowanie (np. kora przedczołowa). 
• Zaburzenia w przekaźnictwie neuroprzekaźników, szczególnie dopaminy i noradrenaliny, wpływają na regulację zachowania i skupienie.

Czynniki prenatalne i okołoporodowe: 

• Palenie tytoniu, spożycie alkoholu, stres, infekcje lub niedobory żywieniowe u matki w czasie ciąży. 
• Przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa, komplikacje porodowe. 
• Cukrzyca ciążowa, otyłość, przewlekły stan zapalny u matki. 

Co nie powoduje ADHD: 

• Złe wychowanie samo w sobie nie wywołuje ADHD, choć może pogarszać objawy. 
• Cukier, oglądanie telewizji czy gry komputerowe nie są uznawane za przyczyny, ale mogą nasilać objawy u dzieci już zmagających się z tym zaburzeniem.

Podsumowanie

• Cukrzyca ciążowa u matki może znacząco zwiększać ryzyko wystąpienia ADHD u dziecka, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej otyłość i stan zapalny.
• Badanie przeprowadzone na ponad 200 tysiącach par matka-dziecko potwierdza, że nieprawidłowe środowisko metaboliczne w ciąży wpływa na rozwój mózgu dziecka, zwiększając ryzyko wystąpienia objawów ADHD.
• Wczesna diagnostyka i odpowiednie podejście do cukrzycy ciążowej mogą być bardzo istotne w zapobieganiu zaburzeniom neurorozwojowym, takim jak ADHD i autyzm u dzieci.