napis ADHD na tablicy
Katarzyna Gmachowska

ADHD – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, obniżenia osiągnięć w nauce oraz problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

ADHD – czym jest?  

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder), jest zaburzeniem rozwijającym się we wczesnym dzieciństwie i charakteryzuje się nadmierną ruchliwością, zaburzeniami koncentracji, uwagi oraz nadmierną impulsywnością. Zaburzenia funkcjonowania w wyżej wymienionych dziedzinach często prowadzą do problemów w nauce, trudności w relacjach oraz do problematycznych zachowań.

ADHD jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń w sferze psychicznej u dzieci. Rozpoznanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi stawia się najczęściej u dzieci między 6. a 9. rokiem życia. Spowodowane jest to dostrzeżeniem problemu z zachowaniem dziecka w szkole, gdzie musi ono się dostosować do panujących zasad.    

ADHD – przyczyny  

ADHD należy do zaburzeń neurorozwojowych, charakteryzujących się nieprawidłowościami w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Najnowsze badania naukowe dowodzą, że u dzieci z ADHD poszczególne struktury mózgu nie rozwijają się w równym tempie, co może być dziedziczne.  

Do czynników ryzyka rozwoju ADHD zalicza się: niską wagę urodzeniową, niedotlenienie okołoporodowe, urazy głowy, zatrucia metalami ciężkimi, nieprawidłową dietę zawierająca zbyt dużą ilość konserwantów, węglowodanów prostych lub sztucznych barwników, zaniedbania lub brak opieki rodziców, zespół FAS oraz zażywanie w trakcie ciąży substancji psychoaktywnych.  

ADHD występuje zarówno u dziewcząt, jak i u chłopców, choć u dziewczynek częściej obserwuje się dominację zaburzeń koncentracji, natomiast u chłopców objawy nadpobudliwości. 

Polecane dla Ciebie

ADHD – objawy

Do symptomów ADHD zalicza się zaburzenia dotyczące trzech sfer zachowania.

Objawy nadpobudliwości:

  • ciągłe pobudzenie dziecka, duża ruchliwość,  
  • problemy z dostosowaniem zachowania dziecka w zależności od okoliczności,
  • problem z „wysiedzeniem w jednym miejscu” przez dziecko,
  • dziecko jest nieadekwatnie głośne podczas zabawy, ma problemy z odpoczynkiem w ciszy,
  • uczucie wewnętrznego niepokoju u nastolatków.

Objawy zaburzeń koncentracji uwagi:

  • trudności z dostrzeganiem szczegółów podczas nauki czy wykonywania obowiązków przez dziecko,
  • dzieci z ADHD zazwyczaj są w stanie skupić się na interesujących je czynnościach,
  • dziecko sprawia wrażenie jakby nie słuchało, co się do niego mówi, istnieje potrzeba kilkukrotnego powtórzenia polecenia,
  • dziecko ma trudności w wykonywaniu zadań według instrukcji, często przerywa wykonywanie zadań i ich nie kończy,
  • pojawiają się problemy z zadaniami wymagającymi długotrwałego wysiłku umysłowego,
  • dziecko często gubi zabawki, przybory szkolne, łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych.

Objawy nadmiernej impulsywności:

  • problem z czekaniem na swoją kolej, zwłaszcza w grach i zabawach grupowych,
  • przerywanie innym, wyrywanie się z odpowiedzią na pytanie, wtrącanie się w wypowiedzi i aktywności innych,
  • gadatliwość,
  • dziecko jest niecierpliwe, przeszkadza innym, często próbuje skupiać na sobie uwagę.
Opisane powyżej objawy ADHD mogą występować z różnym nasileniem. 

Diagnostyka ADHD  

Dziecko z podejrzeniem ADHD wymaga konsultacji psychologa, lekarza psychiatry, a niekiedy także neurologa dziecięcego.

Rozpoznanie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi stawia się na podstawie obecności objawów, które pojawiły się u dziecka przed 7. rokiem życia i trwały co najmniej 6 miesięcy. Do kryteriów niezbędnych do rozpoznania ADHD zalicza się także stwierdzenie objawów w zachowaniu, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i są obserwowane w różnych okolicznościach (w domu, szkole itp.).  

Podczas wizyty u psychologa najczęściej wykonuje się testy, które mają na celu ocenić możliwości intelektualne dziecka, koncentrację, zdolność zapamiętywania i kojarzenia, a także sprawność i koordynację ruchową. Ponadto zbierany jest dokładny wywiad z opiekunami dziecka dotyczący jego rozwoju i zachowania. Niekiedy pomocne bywa dostarczenie pisemnej opinii o dziecku od jego nauczyciela, pedagoga szkolnego czy wychowawcy. Podczas wizyty rodzice mogą być poproszeni o wypełnienie kwestionariuszy, pozwalających ocenić obecność oraz nasilenie objawów ADHD.  

Przed postawieniem rozpoznania zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi należy wykluczyć choroby organiczne, w tym neurologiczne (m. in. zmiany w obrębie mózgu, zaburzenia słuchu i wzroku, padaczkę, wpływ leków lub substancji psychoaktywnych), somatyczne (choroby tarczycy, zatrucia)  oraz  zaburzenia psychiczne (zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia lękowe, zaburzenia zachowania oraz choroby psychiatryczne).

ADHD często współwystępuje z zaburzeniami zachowania u dzieci, dysleksją, zaburzeniami lękowymi oraz tikami. 

ADHD – leczenie

Leczenie dziecka z ADHD jest dostosowane do wieku dziecka, nasilenia objawów zaburzenia oraz obecności innych dolegliwości.  Do metod postępowania terapeutycznego u dzieci z ADHD zalicza się:

  • psychoedukację – zapoznanie opiekunów dziecka z zalecanymi sposobami postępowania z dzieckiem,
  • interwencje behawioralne zalecane opiekunom dziecka – zasady postępowania podczas problematycznych zachowań dziecka, metody zwiększające zdolność koncentracji dziecka,
  • psychoterapia dziecka – zalecana w przypadku współwystępowania zaburzeń emocji u dziecka, zaburzeń lękowych czy niskiej samooceny,
  • treningi umiejętności społecznych, radzenia sobie z agresją i złością,
  • integracja sensoryczna,  
  • farmakoterapia – zalecana jest w przypadku niepowodzenia wyżej wymienionych metod, gdy istnieje duże nasilenie objawów lub gdy ADHD znacznie utrudnia naukę dziecku.
Należy pamiętać, iż leczenie farmakologiczne ADHD jest leczeniem objawowym, co oznacza, że stosowane leki zmniejszają objawy, ale nie wpływają na przyczynę zaburzeń. Odstawienie leków prowadzi do nawrotu objawów. Lekiem stosowanym w leczeniu ADHD jest metylofenidat, który należy do tzw. grupy leków psychostymulujących (poprawiających koncentrację). U dzieci, u których leczenie metylofenidatem nie przynosi pożądanych efektów, można zastosować amoksetynę. Leczenie farmakologiczne ADHD powinno być prowadzone pod stałym nadzorem lekarza psychiatry.  

ADHD – rokowanie  

Według dostępnych danych objawy ADHD utrzymują się w wieku dojrzewania u około 70% dzieci z rozpoznanym zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Około 5–10% dzieci z ADHD będzie miało objawy tego zaburzenia w wieku dorosłym.  

Nieleczone ADHD prowadzi do wielu powikłań zdrowotnych, emocjonalnych oraz społecznych. Wpływa na obniżenie osiągnięć w nauce, kontakty społeczne z rówieśnikami, problemy emocjonalne oraz niską samoocenę dziecka, które niejednokrotnie spotyka się z odrzuceniem przez otoczenie, wchodzi w konflikty z prawem, podejmuje zachowania ryzykowne oraz wykazuje trudności w funkcjonowaniu społecznym.   

Do powikłań ADHD zalicza się także urazy, które powstają na skutek impulsywnego działania, uzależnienia, skłonność do podejmowania ryzyka, zaburzenia snu, zaburzenia lękowe i depresję. 

  1. I. Namysłowska, Psychiatria dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa  2012.
  2. O. Tymanowska, T. Wolańczyk, ADHD – częsty problem w medycynie wieku rozwojowego, „Psychiatria po Dyplomie”, nr 2 2014.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rozwój wcześniaka – jak wygląda? Na co należy zwrócić uwagę?

    Wcześniak jest dzieckiem, które urodziło się między 22. a 37. tygodniem ciąży. Objawy wcześniactwa związane są przede wszystkim z niewystarczającym rozwinięciem układu oddechowego i problemami z wymianą gazową od pierwszych chwil życia. Dzieci urodzone przedwcześnie są grupą niezwykle heterogenną. Kilogramowy wcześniak zmagać się będzie najczęściej z innymi problemami niż noworodek, któremu do akceptowalnej wagi – 2500 g – zabrakło kilkudziesięciu gramów. Jak wygląda prawidłowy rozwój wcześniaka? Na jakie niepokojące objawy powinni zwrócić uwagę rodzice?

  • Przezierność karkowa – przebieg badania, skuteczność i cena

    Ocena przezierności karkowej to badanie, które pozwala lekarzowi na ocenę zbiorniczka płynu znajdującego się w karku każdego płodu. Dzięki niemu lekarz może zdiagnozować różne wady genetyczne dziecka, jak np. zespół Downa. Jest to badanie przesiewowe, które choć wykazuje bardzo wysoką czułość w wykrywaniu poważnych wad u płodu, tak nigdy nie osiąga 100% skuteczności. Jednak mimo to jest badaniem, które dostarcza wielu informacji na temat rozwoju dziecka i wykonuje się je na całym świecie.

  • Czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę? Najczęstsze błędy

    Kiedy dziecko jest chore i ma gorączkę, rodzice próbują zbić ją za wszelką cenę. Gorączka u dzieci sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem. Jak sobie z nią poradzić? Które domowe sposoby na gorączkę u dziecka mogą wyrządzić mu więcej szkody niż korzyści?

  • Objawy chorób serca u dzieci

    Przyczyn wad serca u dzieci może być wiele. Zalicza się do nich czynniki genetyczne, środowiskowe, a także infekcje przebyte przez kobietę w okresie ciąży. Sposób leczenia dobierany jest w zależności od występującego schorzenia. Czy obserwując swojego malucha, należy przyjrzeć się niespecyficznym objawom, które mogłyby wskazywać na wadę serca dziecka?

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij