Zespół FAS (płodowy zespół alkoholowy) – czym jest?
Katarzyna Gmachowska

Zespół FAS (płodowy zespół alkoholowy) – czym jest?

FAS, inaczej płodowy zespół alkoholowy, oznacza zaburzenia rozwojowe u dziecka, które w życiu płodowym zostało narażone na szkodliwy wpływ alkoholu. Czym charakteryzuje się zespół FAS? Jak wygląda leczenie płodowego zespołu alkoholowego u dzieci?  

Płodowy zespół alkoholowy (ang. Fetal Alcohol Syndrome, FAS) jest zespołem zaburzeń rozwojowych, które powstają na skutek narażenia dziecka na toksyczny wpływ alkoholu w życiu płodowym. Do objawów FAS należą typowe zmiany w wyglądzie, głównie twarzy, niski wzrost oraz zaburzenia neurologiczne, w tym upośledzenie umysłowe, obniżony iloraz inteligencji, zaburzenia zachowania. Objawy mogą mieć różne nasilenie, od nieznacznie obniżonej inteligencji, aż do ciężkiego upośledzenia umysłowego. Rozpoznanie płodowego zespołu alkoholowego stawia się na podstawie objawów oraz faktu spożywania alkoholu w ciąży przez matkę. Leczenie FAS polega na zapewnieniu dziecku opieki psychologicznej, psychiatrycznej, neurologicznej oraz innych w zależności od występujących dolegliwości.  

Zespół FAS – co to takiego?  

Płodowy zespół alkoholowy, inaczej zwany zespołem FAS, występuje u dzieci matek spożywających alkohol w trakcie ciąży. FAS to nieodwracalny zespół zaburzeń fizycznych i psychicznych, będących konsekwencją swobodnego przenikania etanolu przez łożysko i narażenia rozwijającego się w macicy płodu na toksyczny wpływ alkoholu.  

Nie ma jednoznacznych danych na temat ilości spożytego alkoholu, który wywołuje objawy choroby u dziecka. Jednakże nawet mała dawka wypitego etanolu w ciąży może prowadzić do wystąpienia u dziecka Alkoholowego Efektu Płodowego – FAE (ang. Fetal Alcohol Effects), czyli objawów zespołu FAS, jednak o mniejszym nasileniu.  

Dzieci, których matki okolicznościowo spożywały alkohol w trakcie ciąży, mogą charakteryzować się prawidłowym wyglądem i wzrostem, ich rozwój umysłowy może odbiegać w niewielkim stopniu od rówieśników, lecz często wykazują problemy z zachowaniem lub nauką. 

Płodowy zespół alkoholowy obejmuje triadę objawów – upośledzone wzrastanie zarówno wewnątrzmaciczne jak i po urodzeniu, zmiany wyglądu w obrębie twarzoczaszki oraz upośledzony rozwój neurologiczny.  

FAS jest chorobą nieodwracalną, gdyż nie można wyleczyć toksycznego działania alkoholu na mózg rozwijającego się dziecka. Dlatego tak bardzo ważne jest zachowanie całkowitej abstynencji od alkoholu w trakcie całej ciąży.  

Wygląd dziecka z zespołem FAS  

Do objawów zespołu FAS u dzieci zaliczamy: 

  • dysmorfie twarzy (spłaszczona, szeroka twarz, szeroka nasada nosa ze zwiększoną odległością między oczami, krótki nos, krótkie szpary powiekowe, spłaszczona rynienka podnosowa, cienka górna warga, nisko osadzone uszy, zniekształcone małżowiny uszne, mała żuchwa, opadające powieki), 
  • niski wzrost i stosunkowo mała głowa, 
  • wady układu kostno-mięśniowego, zbyt duże lub obniżone napięcie mięśniowe, 
  • wady w budowie narządów – serca, wątroby, nerek czy narządów moczowo-płciowych, 
  • upośledzenie zmysłu słuchu, wzroku, 
  • zaburzenia neurologiczne i psychiczne:  

– niski iloraz inteligencji, opóźnienie umysłowe, 
– opóźniony rozwój mowy oraz ograniczony zasób słów, 
problemy z koncentracją i pamięcią u dzieci
– trudności w nauce, 
– nadpobudliwość, zachowania agresywne, 
– problemy z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych, 
– niedojrzałość emocjonalna, 
– problemy z odróżnieniem świata rzeczywistego od nierealnego, 
– trudności w kontaktach społecznych, niedostosowanie społeczne, 
– słabe zdolności adaptacyjne, przewidywania,  
– skłonność do nałogów, depresji, 
– problemy z myśleniem przyczynowo-skutkowym. 

Typowe objawy neurologiczne płodowego zespołu alkoholowego ujawniają się zazwyczaj między 2. a 10. rokiem życia. W okresie noworodkowym u dzieci, które były narażone na toksyczny wpływ alkoholu w trakcie ciąży, może wystąpić zespół abstynencyjny (odstawienny). U noworodków objawia się on zaburzeniami snu, drgawkami, nadwrażliwością na światło i dźwięk.  

Noworodki i niemowlęta z FAS mają zazwyczaj obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe oraz kłopoty ze ssaniem. U dzieci starszych można zauważyć obniżony poziom funkcji poznawczych w stosunku do zdrowych rówieśników. Dzieci z FAS lub FAE (alkoholowy efekt płodowy) mają trudności w przewidywaniu zagrożenia, myśleniu abstrakcyjnym oraz wyciąganiu wniosków, co powoduje ich gorsze funkcjonowanie w swoim środowisku.  

Polecane dla Ciebie

Rozpoznanie i leczenie FAS  

Dziecko, u którego stwierdza się upośledzenie umysłowe lub towarzyszące dysmorfie, zazwyczaj jest kierowane do lekarza genetyka, który na podstawie wywiadu rodzinnego, objawów i wyników badań dodatkowych stawia rozpoznanie.

Rozpoznanie zespołu FAS opiera się na stwierdzeniu typowych cech wyglądu oraz stwierdzeniu narażenia płodu na alkohol w trakcie ciąży, a także poprzez wykluczenie innych chorób, które mogą powodować podobne objawy. Niestety nie ma badania, które jednoznacznie potwierdziłoby obecność zespołu alkoholowego płodu lub alkoholowego efektu płodowego u dziecka.  

Postępowanie z dzieckiem z rozpoznanym FAS lub FAE musi być dostosowane do jego wieku, stopnia funkcjonowania oraz stanu intelektualnego. Znaczna część dzieci z FAS wymaga stałej opieki psychologicznej lub psychiatrycznej, logopedycznej oraz rehabilitacyjnej. W przypadku dzieci o niskim wzroście ważna jest konsultacja endokrynologiczna, aby wdrożyć właściwe leczenie. U dzieci z płodowym zespołem alkoholowym z większą częstością niż u zdrowych dzieci występują wady serca, wątroby, nerek lub narządów moczowo-płciowych, dlatego ważne szybko postawić rozpoznanie i skierować do specjalistycznego leczenia.  

  1. J. DeVido, O. Bogunovic, R. D. Weiss, Alcohol use disorders in pregnancy, “Harv Rev Psychiatry”, nr 2 2015. 
  2. M. Behnke, V. S. Smith, Prenatal Substance Abuse: Short- and Long-term Effect on the Exposed Fetus, „Pediatrics”, nr 3 2013. 
  3. D. C. Dannaway, J. J. Mulvihill, Poalkoholowe uszkodzenie płodu, „Pediatria po Dyplomie”, nr 1 2011. 
  4. Myao Clinic Staff, Fetal Alcohol Syndrome, “mayoclinic.org” [online], https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fetal-alcohol-syndrome/symptoms-causes/syc-20352901 [dostęp:] 24.03.2020. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rozwój wcześniaka – jak wygląda? Na co należy zwrócić uwagę?

    Wcześniak jest dzieckiem, które urodziło się między 22. a 37. tygodniem ciąży. Objawy wcześniactwa związane są przede wszystkim z niewystarczającym rozwinięciem układu oddechowego i problemami z wymianą gazową od pierwszych chwil życia. Dzieci urodzone przedwcześnie są grupą niezwykle heterogenną. Kilogramowy wcześniak zmagać się będzie najczęściej z innymi problemami niż noworodek, któremu do akceptowalnej wagi – 2500 g – zabrakło kilkudziesięciu gramów. Jak wygląda prawidłowy rozwój wcześniaka? Na jakie niepokojące objawy powinni zwrócić uwagę rodzice?

  • Przezierność karkowa – przebieg badania, skuteczność i cena

    Ocena przezierności karkowej to badanie, które pozwala lekarzowi na ocenę zbiorniczka płynu znajdującego się w karku każdego płodu. Dzięki niemu lekarz może zdiagnozować różne wady genetyczne dziecka, jak np. zespół Downa. Jest to badanie przesiewowe, które choć wykazuje bardzo wysoką czułość w wykrywaniu poważnych wad u płodu, tak nigdy nie osiąga 100% skuteczności. Jednak mimo to jest badaniem, które dostarcza wielu informacji na temat rozwoju dziecka i wykonuje się je na całym świecie.

  • Czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę? Najczęstsze błędy

    Kiedy dziecko jest chore i ma gorączkę, rodzice próbują zbić ją za wszelką cenę. Gorączka u dzieci sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem. Jak sobie z nią poradzić? Które domowe sposoby na gorączkę u dziecka mogą wyrządzić mu więcej szkody niż korzyści?

  • Objawy chorób serca u dzieci

    Przyczyn wad serca u dzieci może być wiele. Zalicza się do nich czynniki genetyczne, środowiskowe, a także infekcje przebyte przez kobietę w okresie ciąży. Sposób leczenia dobierany jest w zależności od występującego schorzenia. Czy obserwując swojego malucha, należy przyjrzeć się niespecyficznym objawom, które mogłyby wskazywać na wadę serca dziecka?

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij