Przyczyny i objawy nerwicy – jakie są rodzaje i jak objawiają się zaburzenia nerwicowe?

Nerwica – czym są zaburzenia nerwicowe?

Zaburzenia nerwicowe w języku potocznym nazywane są nerwicami bądź neurozami. Ich zasadniczym objawem jest lęk, któremu mogą towarzyszyć objawy somatyczne nerwicy, takie jak uczucie duszności, ból żołądka czy biegunka. Definicja nerwicy ewoluowała na przestrzeni lat, dziś odróżniamy nerwice od depresji czy psychozy. Przyczyny nerwicy mogą być różnorodne, w literaturze najczęściej możemy znaleźć informacje o uwarunkowaniach genetycznych i środowiskowych.

Nerwica – przyczyny nerwic

Etiologia nerwicy jest złożona, naukowcy wyodrębniają kilka teorii przyczyniających się do powstawania lęków. Są to między innymi czynniki psychologiczno–społeczne i genetyczne. Za wystąpienie zaburzeń lękowych w 30% odpowiadają czynniki genetyczne, natomiast czynniki środowiskowe w 70% (geny mają największy wpływ na rozwój zaburzeń obsesyjno–kompulsyjnych) oraz zaburzenia panicznego. 

Badacze odnajdują u podłoża zaburzeń nerwicowych skumulowane, stresujące wydarzenia życiowe. Przyczyną zaburzeń nerwicowych mogą być także odziaływania rodziców, ponieważ w pierwszych 5–6 latach życia dokonuje się dynamiczny rozwój osobowości człowieka. Niektórzy badacze upatrują przyczyny lęku w braku akceptacji dzieci przez rodziców. 

Nerwica – rodzaje nerwic

Zaburzenia nerwicowe możemy podzielić na kilka kategorii: 

• zaburzenia lękowe w postaci fobii (np. agorafobia, fobia społeczna),
• inne zaburzenia lękowe (np. lęk paniczny, zaburzenia lękowe uogólnione),
• zaburzenia obsesyjno–kompulsyjne (tzw. nerwica natręctw), 
• reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne (np. ostra reakcja na stres, zaburzenia stresowe pourazowe (PTSD),
• zaburzenia dysocjacyjne (np. amnezja, zespół Gansera), 
• zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (np. zawroty głowy),
• inne zaburzenia nerwicowe (np. zespół depersonalizacji i derealizacji).

Nerwica – objawy

Przebieg zaburzeń nerwicowych jest zazwyczaj przewlekły, objawy nerwicy mogą nawracać bądź nasilać się w stresujących momentach życia. Często zaburzeniom nerwicowym mogą towarzyszyć uzależnienia, np. od alkoholu bądź depresja. Objawy nerwic są zależne od ich rodzaju. Ich wspólnym elementem jest odczuwany przez pacjentów lęk. 

W nerwicy pod postacią lęku uogólnionego chorzy skarżą się na ciągłe zmęczenie, mają trudności z koncentracją uwagi, jak i z zasypianiem. W zaburzeniach obsesyjno–kompulsyjnych pacjentom towarzyszą natrętne myśli, za którymi podążają czynności (kompulsje) – na przykład natrętne sprawdzanie kurków z wodą. 

Nerwica – objawy somatyczne

Nerwicy często mogą towarzyszyć objawy somatyczne, takie jak: 

• zaburzenia czucia, 
• uczucie „kłucia” w klatce piersiowej, 
• rozstrój żołądka, 
• obfite pocenie się, 
• zaczerwienie skóry, 
• suchość w ustach, 
• częste oddawanie moczu,
• bólami nerwicowe głowy czy brzucha. 

Mogą wystąpić także takie objawy fizyczne, takie jak niedowład kończyny górnej lub dolnej, zaburzenia wzroku czy słuchu. Pacjenci z nerwicą mogą także uskarżać się na zawroty głowy. W ciężkich przypadkach zaburzeń nerwicowych może dojść do urojonej ciąży czy prezentowania napadów drgawkowych padaczkopodobnych. Nerwica u niektórych chorych może powodować problemy z oddychaniem pod postacią uczucia duszności. 

Nerwica – zaburzenia emocjonalne

Objawy nerwicowe, takie jak umartwienie się, poczucie zagrożenia, przerażenia, drażliwość, wewnętrzny niepokój, labilność emocjonalna często towarzyszą pacjentom zgłaszającym się do psychiatrów. Apatia i brak motywacji mogą znacząco upośledzać życie zawodowe i społeczne osób z zaburzeniami nerwicowymi, niektórzy chorzy odczuwają ciągłe wewnętrzne napięcie czy irytację. Różnorodne zaburzenia snu mogą występować u chorych, utrudniając prawidłowe funkcjonowanie w dzień. Zdarza się również, że lęk przejawia się jako atak paniki mogący w swoich skutkach doprowadzić nawet do samobójstwa pacjenta. 

Nerwica – zaburzenia poznawcze

W strefie poznawczej objawów nerwicy pacjenci zgłaszają:

• trudności w koncentracji uwagi, 
• zaburzenia pamięci,
• uczucie zmęczenia,
• zmiany w percepcji siebie bądź otoczenia (tak zwana depersonalizacja i derealizacja). 

Natrętne myśli, obsesje czy natręctwa ruchowe występujące u niektórych osób potrafią uniemożliwić funkcjonowanie w społeczeństwie. Warto podkreślić, iż u zdrowych psychicznie ludzi mogą w okresach przemęczenia wystąpić ustępujące samoistnie pojedyncze obsesje i kompulsje, które nie wymagają leczenia.