Mężczyzna z klasterowym bólem głowy
Nina Keller

Klasterowy ból głowy – przyczyny, objawy i leczenie zespołu Hortona

Klasterowy ból głowy (łac. cephalae Hortoni), określany także jako zespół Hortona, to jednostronny, bardzo silny ból w okolicy oczodołu. Pojawia się on nagle, może trwać od kilkunastu minut do nawet 3 godzin. Klasterowy ból głowy występuje zawsze po tej samej stronie – może być zlokalizowany z prawej bądź z lewej strony. Towarzyszą mu objawy wegetatywne, takie jak łzawienie czy uczucie zatkania nosa. Napadowy, idiopatyczny ból głowy może występować w każdym wieku, a szczyt zachorowań przypada na 20.–30. rok życia. 

Klasterowy ból głowy – przyczyny

Klasterowe bóle głowy uznawane są za najsilniejsze wśród wszystkich rodzajów bólów głowy, występują pod postacią epizodyczną oraz przewlekłą. Zespół Hortona bardzo utrudnia funkcjonowanie i życie codzienne: częstość napadowych bólów głowy wynosi przeważnie 1–2 w ciągu doby. Na szczęście schorzenie to zaliczane jest do chorób rzadkich. Dzięki rozwojowi medycyny istnieją środki farmakologiczne zwalczające ten ból głowy. W przypadku podejrzenia klasterowego bólu głowy należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub neurologa.

Etiologia zespołu Hortona do tej pory nie została jednoznacznie ustalona. Dlatego też klasterowe bóle głowy (od ang. clusters – skupisko) zaliczane są do idiopatycznych bólów głowy. Wiadomo, iż w trakcie napadu dochodzi do wzrostu stężenia neuroprzekaźników w układzie nerwowym, jednym z nich jest histamina (medycy określają klastery jako histaminowe bóle głowy).

Klasterowe bóle głowy to choroba rzadsza niż napięciowe bóle głowy czy migrena. Warto wspomnieć, iż ból Hortona częściej występuje u osób palących papierosy, jednak nie stwierdzono, aby zaprzestanie palenia tytoniu mogło zmniejszyć nasilenie bólu bądź częstość napadów. Ból klasterowy jest także częstszy u ludzi spożywających w dużych ilościach alkohol lub kofeinę. Również chorzy przyjmujący leki będące donorami tlenku azotu (nitrogliceryna) mają zwiększone prawdopodobieństwo występowania bólów Hortona. Przebywanie w warunkach wysokogórskich, kiedy prężność tlenu spada, może sprzyjać występowaniu napadu. 

Klasterowy ból głowy – objawy 

Klasterowe bóle głowy zlokalizowane są w oczodole i przylegającej do niej okolicy czołowo–skroniowej, w skali bólu klasyfikowane są jako najsilniejsze bóle głowy. Histaminowe bóle głowy mogą występować z lewej bądź prawej strony. Objawy klasterowego bólu głowy to bardzo silne kłucie, ból oczodołów i ucisk jednej strony głowy, które mogą promieniować do twarzy, potylicy lub barku.

Napadowi klasterowego bólu głowy towarzyszą zaburzenia wegetatywne po tej samej stronie, po której występuje ból, są to: wzmożona potliwość, obrzęk błony śluzowej nosa i powiek, zaczerwienie czoła oraz spojówek, zwężenie źrenicy. W trakcie napadu pacjenci są pobudzeni, towarzyszy im niepokój, mogą zachowywać się hałaśliwie czy agresywnie. Napady mogą powtarzać się kilkukrotnie w trakcie doby, nawet w nocy. Bóle powracają o tej samej porze dnia. Po kilku tygodniach, bądź nawet miesiącach, epizody ustępują.

Klasterowy ból głowy cechuje się sezonowością – częściej dolegliwości występują wiosną i jesienią. Klasterowy ból głowy w ciąży występuje rzadko. Miesiączka, przyjmowanie doustnej antykoncepcji, menopauza odgrywają znikomą rolę w ujawnianiu się bólu klasterowego.

Powiązane produkty

Klasterowy ból głowy – diagnostyka

Rozpoznanie klasterowego bólu głowy powinno zostać postawione w oparciu o badania przedmiotowe i podmiotowe. Stwierdzenie prawidłowej diagnozy nasuwa się lekarzowi już podczas zbieraniu wywiadu od chorego.

Zespół Hortona jest uznawany jest za pierwotny ból głowy, co oznacza że nie ma czynników organicznych, które mogłoby go wywoływać. W wykluczeniu tych przyczyn przydaje się rezonans magnetyczny głowy, który wykonywany jest np. gdy objawowe bóle głowy nie są typowe dla klasteru, jeżeli bóle głowy utrzymują się ponad 3 godziny, jeżeli występuje zmienność stron podczas kolejnych napadów bólu.

W różnicowaniu klasterowych bólów głowy należy brać pod uwagę: zapalenie zatoki szczękowej, zapalenie tętnicy skroniowej, półpaśca ocznego, neuralgię trójdzielną, zespół Tolosy-Hunta, migrenę, schorzenia powodujące wtórne trójdzielno–autonomiczne bóle głowy (takie jak: zapalenie zatoki szczękowej, gruczolaka przysadki, rozwarstwienie tętnicy szyjnej). 

Klasterowy ból głowy – leczenie

Niestety w leczeniu idiopatycznych bólów głowy dostępne bez recepty leki przeciwbólowe rzadko są skuteczne. A zatem co pomaga podczas napadu klasterowego ból głowy? Skutecznym farmaceutykiem w przerwaniu napadu jest sumatryptan podany podskórnie bądź inhalacja 100% tlenem przez około 10 minut.

W leczeniu przewlekłym, zapobiegającym kolejnym napadom, specjaliści zalecają stosowanie leków doustnych np. werapamilu, ergotaminy, kwasu walproinowego. Eksperci na podstawie badań naukowych jako lek pierwszego wyboru zalecają stosowanie werapamilu. Czasem konieczne jest także zastosowanie glikokortykosteroidów.

W szczególnych przypadkach, gdy po próbach leczenie farmakologicznego nie uzyskuje się poprawy stanu klinicznego pozostają jeszcze metody inwazyjne. Można chirurgicznie uszkodzić zwój nerwu trójdzielnego bądź nastrzyknąć go lidokainą bądź glicerolem. Niestety trwałe uszkodzenie nerwu trójdzielnego wiąże się z dużym ryzykiem powikłań, takich jak: zaburzenia czucia na twarzy, owrzodzenia rogówki oraz zbaczanie żuchwy.

Klasterowy ból głowy – domowe sposoby

Wiele osób zastanawia się, jak zwalczyć klasterowe bóle głowy? Uznawane one są za najsilniejsze i najbardziej utrudniające funkcjonowanie. Bóle Hortona mogą ustąpić bez pozostawienia po sobie żadnych skutków, niestety czasem trudno dotrwać do ich zakończenia. Wszystko zależy od długości napadu. Są pacjenci, u których ból trwa tylko kilkanaście minut, którym ulgę przynoszą leki przeciwbólowe czy kompresy, niestety są także chorzy, którzy zmagają się z nim 3 godziny.

Obecnie na rynku dostępne jest urządzenie, które służy do nieinwazyjnej stymulacji nerwu błędnego. Używając tego niewielkiego stymulatora, wykonujemy delikatny masaż szyi w określonej okolicy. Skuteczność została potwierdzona w postaci epizodycznej, zarówno w przerywaniu napadu, jak i profilaktyce długoterminowej kolejnych incydentów. W trakcie napadu samoistnego bólu głowy warto przebywać wśród osób, którzy dodatkowe nie pobudzają i nie rozdrażniają chorych z atakiem.

  1. A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013.
  2. A. Stępień, Neurologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2014, wyd. I.
  3. A. Prusiński, Neurologia praktyczna, PZWL, Warszawa 2007, wyd. III.
  4. D. Y. Weil, M. Khalil, P. J. Goadsby, Managing cluster headache, „Practical Neurology” v. 19, nr 6, s. 521-528.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wirus hMPV – jakie są objawy zakażenia? Kto jest szczególnie narażony? Jak leczyć?

    Zimowe miesiące to okres wzmożonego ryzyka chorób układu oddechowego, który często nazywany jest sezonem wysokim. Ostatnio coraz częściej mówi się o wirusie hMPV, szczególnie w Chinach. Od kilkunastu godzin temat ten zyskuje na znaczeniu również w Europie – pierwsze przypadki infekcji wirusem wykryto w Portugalii.

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie, niejednokrotnie wywołując epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.