Porażenie nerwu twarzowego – przyczyny, objawy i leczenie porażenia Bella
Nina Keller

Porażenie nerwu twarzowego – przyczyny, objawy i leczenie porażenia Bella

Porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella) to samoistny, nagły paraliż twarzy, który spowodowany jest uszkodzeniem włókien nerwu twarzowego. Widoczna jest deformacja twarzy – obniżony kącik ust oraz utrudnione zamykanie powieki. Chory ma także problem  z wyraźną mową, ograniczona zostaje zdolność do odczuwania smaków. Jakie są przyczyny porażenia nerwu twarzowego i jak się je leczy?

Porażenie nerwu twarzowego – co to jest?

Obwodowe porażenie nerwu twarzowego, w literaturze znane także jako porażenie Bella, to nagłe, samoistne porażenie nerwu twarzowego – siódmego nerwu czaszkowego.

Charakteryzuje się jednostronnym, obwodowym uszkodzeniem nerwu twarzowego, który występuje pod postacią paraliżu mięśni połowy twarzy. Chorzy nie mogą zmarszczyć czoła, zamknąć oka (objaw Bella), wyszczerzyć zębów, a ich fałd nosowo–wargowy jest wygładzony. Czasem dochodzi do zaburzenia czucia smaku na 2/3 przednich języka.

Przyczyna porażenia nerwu twarzowego, jak dotąd, nie została jednoznacznie sklasyfikowana, choć w hipotezach medycznych najczęściej podaje się związek z zakażeniem wirusem Herpes simplex (wirus opryszczki zwykłej).

Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest badanie przedmiotowe i podmiotowe. W porażeniu nerwu twarzowego wykorzystywane jest jako podstawowe leczenie sterydami. Zalecane jest także stosowanie fizjoterapii. Rehabilitację nerwu twarzowego można wykonywać w warunkach domowych. Rokowanie na ogół jest pomyślne. 

W medycynie znane jest także porażenie ośrodkowe nerwu twarzowego, w którym dochodzi do upośledzenia czynności ruchowej tylko dolnej połowy twarzy (wygładzony kącik ust, upośledzona artykulacja).

Porażenie Bella – przyczyny

Samoistne, obwodowe uszkodzenie nerwu twarzowego to schorzenie występujące dość często, w każdym wieku. Zapadalność szacowana jest na około 25–53 przypadków na 100 tysięcy osób. W porażeniu nerwu twarzowego dochodzi do uszkodzenia jądra nerwu twarzowego, jego pnia lub gałązki. Natomiast w porażeniu ośrodkowym uszkodzona jest droga neuronalna prowadząca od kory mózgowej do jądra nerwu twarzowego.

Najczęstszymi przyczynami ośrodkowego porażenia nerwu twarzowego są: udar mózgu, stwardnienie rozsiane, nowotwór. Etiologia samoistnego, obwodowego uszkodzenia nerwu VII nie została jednak jak dotąd jednoznacznie ustalona. W hipotezach uwzględniane są między innymi następujące przyczyny:

  • zakażenia wirusowe (najprawdopodobniej jest to wirus opryszczki zwykłej), 
  • reakcje alergiczne,
  • skurcz naczyń krwionośnych na skutek oziębienia u osób podatnych.

Do porażenia Bella może dojść także z przyczyn wtórnych, do których możemy zaliczyć:

Również toczeń rumieniowaty układowy, zespół Guillaina–Barrego, złamanie kości skroniowej czy toksyczność niektórych leków mogą prowadzić do wtórnego niedowładu nerwu twarzowego.

Polecane dla Ciebie

Porażenie nerwu twarzowego – objawy

Nerw twarzowy jest nerwem mieszanym, zawiera włókna czuciowe, ruchowe oraz autonomiczne. Do objawów obwodowego paraliżu nerwu twarzowego możemy zaliczyć:

  • wygładzenie skóry czoła po jednej stronie, 
  • szersza szpara powiekowa,
  • obniżony kącik ust,
  • uniemożliwione zamykanie powieki, mruganie po stronie porażenia,
  • uniemożliwione symetryczne wyszczerzenie zębów,
  • upośledzone wydzielanie łez po stronie porażenia,
  • zaburzenie odczuwania smaków na języku,
  • nadwrażliwość na dźwięki,
  • z ust może wypływać ślina.

Objawy rozpoczynają się nagle, często po oziębieniu twarzy np. przewianie w trakcie jazdy samochodem z otwartym oknem może wywołać charakterystyczne symptomy. Gdy dochodzi do ośrodkowego uszkodzenia nerwu twarzowego obserwujmy spłycenie fałdu nosowo–wargowego, zaburzenia artykulacji oraz porażenie mięśni mimicznych dolnej połowy twarzy, co prezentuje się jako gorsza ich ruchomość. Warto wspomnieć, iż występuje także nawracające porażenie nerwu twarzowego, któremu towarzyszy obrzęk wargi i pofałdowanie języka, w literaturze opisywany jest jako tzw. zespół Mellkersona–Rosenthala.

Porażenie nerwu twarzowego u dzieci występuje rzadziej niż w populacji dorosłych, częściej jest związane z infekcjami. Opisywano w literaturze bardzo nieliczne przypadki porażenia nerwu twarzowego u noworodków. Niemowlęta mają problem z ssaniem piersi, nie mogą zamknąć powieki, nawet podczas płaczu, mają problemu z poruszaniem porażoną połową twarzy. Na szczęście u prawie wszystkich małych pacjentów dochodzi do powrotu pełnej sprawności w ciągu 6 miesięcy od wystąpienia objawów.

Porażenie nerwu twarzowego – diagnostyka

Rozpoznanie porażenia Bella stawiane jest na podstawie obrazu klinicznego. Należy wykonać podstawowe badania laboratoryjne, takie jak morfologia, stężenie glukozy, TSH, CRP, OB, stężenie witaminy B12. Chory powinien zostać skonsultowany neurologicznie i laryngologicznie, gdyż do niedowładu nerwu twarzowego mogło dojść wtórnie w wyniku chorób ucha środkowego, ślinianek czy zapalenia kości skroniowej.

W diagnostyce różnicowej lekarze skupiają się przede wszystkim na odróżnienia uszkodzenia obwodowego, czyli mononeropatii nerwu twarzowego od uszkodzenia ośrodkowego, w przebiegu udaru czy guza mózgu – w tym celu w izbie przyjęć wykonywana jest tomografia komputerowa głowy.

Jeżeli objawy porażenia są obustronne, także należy szukać innych przyczyn niż samoistne porażenie (uwzględnić w różnicowaniu należy wtedy sarkoidozę, boreliozę ,zespół Guillaina–Barrego, zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych). Jeśli natomiast do typowych objawów porażenia obwodowego nerwu twarzowego dołączą inne niepokojące symptomy, należy zastanowić się nad wykonaniem rezonansu magnetycznego mózgowia oraz punkcji lędźwiowej.

Porażenie Bella – leczenie

W leczeniu porażenia Bella stosujemy terapię farmakologiczą pod postacią doustnego przyjmowania glikokortykosteroidów. Zalecane jest przyjmowanie kortykosteroidu — prednizonu, którego dawka jest stopniowo zmniejszana (terapia trwa około 2 tygodni). W niektórych badaniach naukowych wykazano przyspieszeniu powrotu sprawności nerwu twarzowego, u pacjentów stosujących acyklowir, dlatego część specjalistów dodatkowo zaleca właśnie przyjmowanie działającego przeciwwirusowo acyklowiru. Stosuje się także wspomagająco domięśniowo podawane preparaty galantaminy oraz roztwory zawierające witaminy z grupy B.

W obwodowym porażeniu nerwu twarzowego problemem jest niedomykalność powieki i niemożność mrugania. Niestety może to prowadzić do wysychania rogówki i nadkażeń bakteryjnych. Aby chronić oko, którego powieka jest odsłonięta, zaleca się stosowanie sztucznych łez. Na noc należy także przygotowywać sobie komorę wilgotną (jałowy gazik namoczony w soli fizjologicznej – 0,9% NaCl ). Do worka spojówkowego warto również stosować specjalny żel zawierający w swoim składzie dekspantenol. Jeżeli mimo zastosowanego leczenia dalej utrzymują się problemy z zamykaniem powieki, aby przywrócić jego sprawność można ostrzyknąć mięsień toksyną botulinową.

W przeszłości stosowano leczenie operacyjne porażenia Bella pod postacią chirurgicznego odbarczenia nerwu, jednak skuteczność tych operacji była niewielka, dlatego odstąpiono od nich. 

Porażenie Bella – rehabilitacja

W porażenie nerwu twarzowego można także stosować leczenie domowe pod postacią fizykoterapii. Należy podejmować próby poruszania powieką, wykonywać ruchy oromandibularne, palpacyjny masaż twarzy. Taką rehabilitację neurologiczną należy wykonywać kilka razy w ciągu dnia. Dostępne badania naukowe mówią o skuteczności akupunktury. Pozytywne efekty przynoszą także techniki relaksacyjne. Kiedy nadejdzie oczekiwana poprawa? W porażeniu Bella rokowanie jest zazwyczaj pomyślne.

U części chorych poprawa następuje już po około 2 tygodniach, u innych objawy mogą utrzymywać się dużo dłużej. W około 5% przypadków niestety porażenie pozostaje na stałe, u około 10% następuje wyleczenie, ale pozostaje pewien trwały defekt, np. przymykanie oka przy uśmiechu.

  1. A. Stępień, Neurologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2014, wyd. I.
  2. A. Prusiński, Neurologia praktyczna, PZWL, Warszawa 2007, wyd. III.
  3. J. Finsterer, Management of peripheral facial nerve palsy, „European Archives of Oto-Rhino-Laryngology” 2008, nr 265(7), s. 743–752.
  4. H. Sienkiewicz–Jarosz, Nerw twarzowy – fizjologia i najczęstsze choroby, „Neurologia po Dyplomie” 2013, nr 8 (2), s. 52–57.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pogarszają się z roku na rok. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacje dotyczące odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij