Jak radzić sobie ze stresem?

Stres to naturalna reakcja organizmu, która występowała u naszych przodków już setki tysięcy lat temu. W codziennym życiu stres odczuwamy niemal cały czas. Jeżeli jednak nieustannie towarzyszy nam silny i nadmierny stres, który negatywnie wpływa na nasze codziennie funkcjonowanie, powinniśmy zacząć zastanawiać się nad jego źródłem i konsekwencjami. Jakie są objawy stresu i jak sobie z nim radzić?

Czym jest stres i jak sobie z nim radzić?

Psychologiczna definicja stresu mówi o tym, że „stres to proces, za pomocą którego czynniki środowiskowe zagrażają równowadze organizmu lub ją naruszają i za pomocą którego organizm reaguje na zagrożenie”. Czynniki środowiskowe zaś definiowane są jako stresory, czyli po prostu wyzwalacze stresu.

W literaturze psychologicznej znajdziemy wiele definicji stresu i ciężko mówić o jednej, odgórnie przyjętej. W uproszczeniu stres jest reakcją naszego organizmu na stresory. Jego celem jest zaś przygotowanie nas do działania.

Co nas stresuje? Największe źródła stresu  

Jakie są przyczyny stresu? Dwójka psychiatrów: Richard Rahe i Thomas Holmes, skonstruowała Skalę Stresu na bazie odpowiedzi 5 tysięcy badanych osób. Zadaniem uczestników było wskazanie, które z wymienionych czynników najbardziej oddziałują na nich stresująco. Na tej podstawie wyróżniono najbardziej stresujące wydarzenia w życiu człowieka, którymi są m.in.:

• śmierć współmałżonka,
• rozwód,
• separacja lub rozstanie,
• pobyt w więzieniu,
• śmierć bliskiego członka rodziny,
• ciężka choroba lub uszkodzenie ciała,
• ślub,
• zwolnienie z pracy i bezrobocie.

Co jeszcze wywołuje stres? Współcześnie, kiedy wiele osób skupia się na karierze zawodowej, praca może okazać się czynnikiem skutkującym nadmiernym i długotrwałym stresem. Czynnikami wywołującymi i podtrzymującymi stres jest m.in. obciążenie obowiązkami, presja ze strony przełożonych i wynikający z tego brak wolnego czasu niesprzyjający utrzymaniu równowagi między pracą a życiem prywatnym.

Skutki stresu – jakie są negatywne skutki stresu?

Z pewnością większość osób zdaje sobie sprawę z tego, że silny i nadmierny stres ma negatywne skutki. Konsekwencje te będą bezpośrednio wynikać z objawów przewlekłego stresu. Wśród skutków stresu wyróżnia się te dotyczące sfery psychologicznej, behawioralnej, jak i somatycznej. Są to m.in.:

• zaburzenia hormonalne,
• bezsenność lub wybudzanie się w nocy,
• pogorszone samopoczucie,
• wyczerpanie emocjonalne,
• brak apetytu lub nadmierny apetyt,
• rozdrażnienie,
• uczucie ciągłego zmęczenia,
• nadmierne pocenie się,
• drżenie rąk,
• bóle mięśni,
• chroniczne bóle głowy,
• wypadanie włosów,
• obniżona samoocena,
• obniżone poczucie własnej wartości i skuteczności,
• zwiększona podatność na spożycie kawy, alkoholu czy palenie papierosów.

Objawy przewlekłego stresu mogą również przyczynić się do rozwoju lub zaostrzenia objawów cukrzycy, Hashimoto, reumatoidalnego zapalenia stawów lub innych chorób autoimmunologicznych. Poza tym silny i długotrwały stres może skutkować otyłością, wrzodami dwunastnicy i żołądka, bólami kręgosłupa, chorobami układu sercowo-naczyniowego oraz osłabieniem układu odpornościowego, a tym samym większą podatnością na infekcję, wirusy i przeziębienia.

Stres jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży. Skutkiem nadmiernego stresu w ciąży może być m.in. przedwczesny poród, wady rozwojowe, lub niedożywienie, które skutkuje narodzinami dziecka z mniejszą masą urodzeniową.

Jak radzić sobie ze stresem?

Jakie są sposoby radzenia sobie ze stresem? Istnieje kilka skutecznych metod, jednak ich efektywność będzie zależna od temperamentu lub innych cech osobowościowych danej osoby. Warto wypróbować kilka sposobów i dobrać ten, który odpowiada nam najbardziej.

Przede wszystkim na początku powinniśmy rozpoznać źródło naszego stresu i postarać się ograniczyć je na tyle, na ile jest to możliwe. Jeżeli czujemy, że stres spowodowany jest sytuacjami lub wydarzeniami, z którymi nie będziemy w stanie poradzić sobie samodzielnie, wówczas warto zwrócić się po pomoc do psychologa lub psychoterapeuty. Specjalista pomoże nam rozpoznać źródło problemu i nauczy nas technik radzenia sobie ze stresem.

Domowe sposoby na stres

W walce z nadmiernym stresem pomocne może być wprowadzenie technik oddechowych i relaksacyjnych. Medytacja łagodzi napięcie w ciele, umożliwia wyciszenie się i skupienie się na własnym oddechu, co pozwala być „tu i teraz”. Badania naukowe wskazują na to, że mindfulness (uważność) zwiększa odporność na stres.

Jednym ze sposobów radzenia sobie ze stresem jest również praktykowanie aktywności fizycznej. Ćwiczenia fizyczne stymulują wydzielanie serotoniny i endorfin nazywanych hormonami szczęścia, a także wpływają na zmniejszenie poziomu kortyzolu we krwi. Rodzaj aktywności fizycznej nie ma znaczenia: możemy praktykować jogę, biegać, grać w siatkówkę, jeździć na rowerze, czy chodzić na długie spacery.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że na nasilenie objawów przewlekłego stresu może mieć również wpływ to, jak wygląda nasza codzienna dieta. Niedobór magnezu może bowiem nasilać lub wywołać objawy stresu. W codziennym jadłospisie nie powinno więc zabraknąć produktów bogatych w witaminy z grupy B i żelazo. Powinniśmy też unikać jedzenia, które podwyższa poziom kortyzol we krwi, czyli kawy, alkoholu, cukru i przetworzonej żywności.

Leki na stres

Część osób zmagających się z przewlekłym i silnym stresem sięga także po tabletki na stres i nerwy. Warto wybierać ziołowe tabletki na uspokojenie, które nie otumaniają i nie uzależniają. W ich składzie znajdziemy m.in. melisę, szyszki chmielu, lawendę, czy kozłek lekarski.

Badania pokazują, że niska jakość snu nasila reakcje stresowe, jeżeli więc towarzyszy nam bezsenność, wybudzanie się w nocy lub trudności z zasypianiem, warto sięgnąć po leki na uspokojenie z melatoniną, która poprawia jakość naszego snu.