Wypalenie zawodowe – objawy, sposoby leczenia

Wypalenie zawodowe staje się coraz bardziej powszechnym problemem w społeczeństwie. Według badania przeprowadzonego przez ADP “People at Work 2022: A Global Workforce View” ok. 23 proc. Polaków zmaga się z wypaleniem zawodowym. Z kolei z sondażu przeprowadzonego przez UCE RESEARCH i SYNO w 2021 roku aż 65 proc. pracujących Polaków odczuwało symptomy syndromu wypalenia zawodowego.

Wypalenie zawodowe – czym jest?

Wypalenie zawodowe nazywane również syndromem wypalenia zawodowego obecnie uznawane jest przez coraz więcej osób za chorobę cywilizacyjną. Jest ono stanem psychicznego i fizycznego wyczerpania związanego ze sferą zawodową.

Christina Maslach w swojej koncepcji wyróżniła 3 etapy wypalenia zawodowego:

• emocjonalne wyczerpanie – spowodowane wysokimi oczekiwaniami stawianymi zarówno przez innych, jak i przez samego siebie.
• cynizm i depersonalizacja – charakteryzuje się emocjonalnym chłodem wobec pacjentów/klientów oraz współpracowników, brakiem zaangażowania w pracę.
• poczucie obniżenia oceny własnych dokonań – cechuje się negatywnym postrzeganiem samego siebie, poczuciem braku osiągnięć i kompetencji, brakiem sensu wykonywania pracy.

Wypalenie zawodowe – objawy

W literaturze naukowej znajdziemy rozróżnienie na kilka faz wypalenia zawodowego. Pierwsze symptomy mogą wskazywać na zwykłe przemęczenie, w związku z czym są one często bagatelizowane. Początkowo pojawia się nadmierne zmęczenie, ogólny brak energii i chęci do podejmowania obowiązków zawodowych, drażliwość oraz frustracja. W kolejnych etapach wypaleniu zawodowemu towarzyszy:

• obniżony nastrój,
• problemy z koncentracją,
• odczuwanie negatywnych emocji,
• izolowanie się od innych,
• brak poczucia sensu,
• bezradność,
• poczucie pustki,
• niska samoocena,
• zaniedbywanie pracy,
• apatia.

Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?

Nie da się jednoznacznie określić przyczyn wypalenia zawodowego. Istnieje jednak kilka czynników, które mogą predysponować do jego wystąpienia, m.in.:

• długotrwały stres,
• przeciążenie obowiązkami,
• szeroki zakres wykonywanych obowiązków,
• presja ze strony przełożonych,
• stawianie sobie zbyt wygórowanych oczekiwań,
• konieczność podejmowania ważnych decyzji,
• niewspierające środowisko pracy (konflikty ze współpracownikami lub przełożonymi),
• niezadowolenie z pracy,
• brak możliwości awansu i rozwoju,
• pracoholizm,
• rutyna w pracy.

Do rozwoju wypalenia zawodowego przyczynić może się również nieumiejętność rozgraniczenia życia prywatnego od pracy. Na rozwój syndromu może mieć wpływ zabierane pracy do domu, praca po godzinach, brak czasu na odpoczynek, niekorzystanie z urlopu, chęć rywalizacji, nadmierne skupienie na karierze zawodowej oraz perfekcjonizm.

Jakie zawody są najbardziej narażone na wypalenie zawodowe?

Syndrom wypalenia zawodowego tak naprawdę może dotyczyć wszystkich pracowników, w różnym wieku i o odmiennej płci. Liczne badania wskazują jednak na to, że jest on charakterystyczny dla zawodów, w przypadku których praca opiera się na kontakcie z innymi i pomaganiu innym osobom.

Wobec tego najczęściej wypalenie zawodowe diagnozowane jest u personelu medycznego, u lekarzy, pielęgniarek, opiekunów medycznych oraz psychologów. Ponadto często dotyka ona nauczycieli dziennikarzy, sprzedawców, dyrektorów oraz managerów. Syndrom ten może też rozwinąć się u osób, które całe swoje życie podporządkowują pracy i karierze zawodowej.

Leczenie wypalenia zawodowego – do jakiego lekarza iść z wypaleniem zawodowym?

Z początkowymi symptomami wypalenia zawodowego możemy być w stanie poradzić sobie samodzielnie. Kluczem będzie uświadomienie sobie problemu i podjęcie kilku istotnych kroków. Przede wszystkim zmniejszenie liczby obowiązków, znalezienie czasu na odpoczynek oraz zregenerowanie swoich sił. Jeżeli natomiast objawy są na tyle silne, że utrudniają nasze codzienne funkcjonowanie, wówczas warto zgłosić się po pomoc do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry.

L4 na wypalenie zawodowe – na jak długo można dostać zwolnienie?

Ogłoszenie nowej klasyfikacji ICD-11 wywołało wiele dyskusji na temat możliwości wystawienia L4 na wypalenie zawodowe. W rzeczywistości jednak w Polsce wciąż obowiązuje starsza wersja ICD-10, a prace nad wdrożeniem ICD-11 cały czas trwają.

Lekarz, który ma uprawnienia do wystawienia zwolnienia, ostatecznie decyduje, czy zwolnienie zostanie wystawione oraz jaki kod choroby w nim umieści. W związku z tym, że w Polsce nie obowiązuje ICD-11, lekarze nie mają możliwości wystawienia L4 na wypalenie zawodowe.

Jak zapobiegać syndromowi wypalenia zawodowego?

Wypaleniu zawodowemu warto przeciwdziałać, zamiast je leczyć, podejmując odpowiednie kroki profilaktyczne. Każdy pracownik powinien zadbać o utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Warto nauczyć się stawiać sobie granice, organizować pracę i ustalać priorytety. Duże znaczenie ma również świadomość własnych kompetencji, która pomoże w stawianiu sobie realistycznych celów.

Pracownik poza pracą powinien również dbać o samego siebie i poświęcać wolny czas na zainteresowania lub hobby. Nie warto rezygnować z urlopu. Każdy człowiek ma prawo do odpoczynku od pracy i zregenerowania się zarówno psychiczne, jak i fizycznie. Szczególną rolę odgrywa także atmosfera w miejscu pracy, która powinna sprzyjać wykonywaniu obowiązków zawodowych.