BMI – czym jest i jak obliczyć Body Mass Index? Dlaczego obecnie uważa się, że BMI to wskaźnik daleki od doskonałości?
Justyna Piekara

BMI – czym jest i jak obliczyć Body Mass Index? Dlaczego obecnie uważa się, że BMI to wskaźnik daleki od doskonałości?

Dzięki wskaźnikowi BMI w prosty sposób można oszacować, czy nasza masa ciała jest prawidłowa. To doskonałe narzędzie do badań przesiewowych, jednak ma swoje ograniczenia na poziomie indywidualnym, dlatego rozważnie trzeba podejść do interpretacji wyniku. O czym trzeba pamiętać, wykorzystując wskaźnik do oceny stan zdrowia? Jakie są alternatywy dla BMI?

Wskaźnik BMI – co może powiedzieć o stanie zdrowia?

Wskaźnik masy ciała (ang. Body Mass Index, BMI) to waga osoby w kilogramach podzielona przez kwadrat wzrostu w metrach. Jest przydatny jako sposób ogólnej oceny wskaźnika nadwagi lub otyłości w populacji. Według kryteriów opracowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):

  • BMI poniżej 18, 5 oznacza niedowagę,
  • BMI 18, 5–25 oznacza prawidłową masę ciała,
  • BMI 25–30 wiąże się z nadwagę,
  • BMI 30–35 – to otyłość I stopnia,
  • BMI 35–40 – to otyłość II stopnia,
  • BMI powyżej 40  to otyłość III stopnia.​

Niskie BMI wiąże się z większym ryzykiem osteoporozy. Nadmierne wychudzenie u kobiet może także prowadzić zaburzeń hormonalnych i do braku miesiączki. Natomiast osoby z nadwagą lub otyłe są bardziej narażone na choroby przewlekłe, takie jak schorzenia serca, cukrzyca typu 2, udar i nowotwory. Ostatnio naukowcy stwierdzili również, że wraz ze wzrostem BMI zwiększa się ryzyko hospitalizacji z powodu COVID-19.

BMI zapewnia jedynie przybliżone oszacowanie ilości tkanki tłuszczowej, ponieważ nie obejmuje żadnych bezpośrednich pomiarów, dlatego oprócz wyliczenia samego wskaźnika, aby określić stan zdrowia danej osoby, uzupełniająco wykonuje się pomiar grubości fałdu skórnego, ocenia się jej sposób odżywiania, a także poziom aktywności fizycznej i historię zdrowia rodziny.

Na co zwrócić uwagę przy interpretacji wyniku BMI?

Korzystając z BMI, trzeba zwrócić uwagę pewne kwestie:

  • Powyższe kryteria wskaźnikowe mogą być zastosowane wyłącznie dla osób dorosłych, które ukończyły 20. rok życia. W przypadku dzieci i dorastającej młodzieży stosuje się siatki centylowe.
  • Kryteria oceny wartości wskaźnika BMI dla seniorów są inne niż dla osób w wieku produkcyjnym. Osoby starsze naturalnie tracą masę mięśniową wraz z wiekiem. Maleje także gęstość ich kości.
  • BMI może być wykorzystany podczas monitorowania przyrostu masy ciała kobiet w ciąży, jednak nie może być jedynym wyznacznikiem, ponieważ jest to kwestia bardzo indywidualna i zależna od etapu ciąży.
  • Wyjątek stanowią też sportowcy. Wskaźnik BMI niewiele mówi o kompozycji ciała i nie uwzględnia rozróżnienia tkanki mięśniowej do tłuszczowej. Nawet w przypadku, gdy dwie osoby otrzymały tę samą wartość BMI, stopień otłuszczenia ich ciała może się różnić.

Pierwotny wskaźnik BMI powstał w XIX wieku. Jego twórca – Lambert Adolph Jacques Quetelet pobierał dane jedynie od społeczności europejskiej, nie uwzględniając różnorodności biogeograficznej człowieka. Badania dowiodły, że np. w populacji azjatyckich otyłość i wyższe ryzyko chorób związanych z masą ciała, są skorelowane z niższymi wartościami wskaźnika BMI.

Powiązane produkty

Co zastosować zamiast BMI?

Wielu ekspertów kwestionuje dokładność i użyteczność wskaźnika BMI. Dowiedziono, że ryzyko poważnej choroby i związanej z nią przedwczesnej śmierci jest bardziej skorelowane z ilością i rozmieszczeniem tkanki tłuszczowej niż z masą ciała.

Dlatego też obecnie często korzysta się z nowoczesnych metod, takich jak:

  • pomiar fałdu skórnego z a pomocą suwmiarki elektronicznej,
  • pomiar impedancji bioelektrycznej,
  • badanie rentgenowskie typu DXA.

W porównaniu z użyciem wskaźnika BMI wyżej wymienione metody są dosyć drogie i nie, nie tak łatwo dostępne. Co więcej, badanie musi zostać wykonane przez wykwalifikowany personel. Nie zmienia to faktu, że wykonanie pomiaru procentowego udziału tkanki tłuszczowej w ciele (ang. Body Fat Percentage, BFP) jest lepszym predyktorem stanu zdrowia niż bazowanie na wyliczeniu BMI.

Dobrym pomysłem jest też ocena pięciu czynników ryzyka zespołu metabolicznego, który, jeśli nie jest leczony, może się nasilać, prowadząc do zawałów serca i innych potencjalnie śmiertelnych skutków. Dokonuje się jej na podstawie pomiarów, takich jak:

  • obwód talii,
  • poziom cholesterolu we krwi,
  • stężenie trójglicerydów,
  • stężenie cukru we krwi,
  • ciśnienie krwi.

Podwyższone wyniki tych testów są alarmujące i powinny być powodem do wprowadzenia zmian w stylu życia i sposobie odżywiania się.

  1. About adult BMI, „cdc.gov” [online], https://www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi/adult_bmi/index.html, [dostęp:] 17.06.2021.
  2. E. Bruess, 3 reasons why BMI is not an accurate measure of your health or body weight — and what to use instead, „insider.com” [online], htttps://www.insider.com/is-bmi-accurate, [dostęp:] 17.06.2021.
  3. A. Lemond, How BMI came to define obesity, and why this measure is flawed, https://www.everydayhealth.com/diet-nutrition/bmi/bmi-flaws-history-other-ways-measure-body-weight/, [dostęp:] 17.06.2021.
  4. A. M. Nevill, A. D. Stewart, T. Olds, R. Holder, Relationship between adiposity and body size reveals limitations of BMI, „American Journal of  Physical Anthropology” 2005, nr 129 (1), s. 151-156, [online]  https://doi.org/10.1002/ajpa.20262, [dostęp:] 17.06.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.