BMI – czym jest i jak obliczyć Body Mass Index? Dlaczego obecnie uważa się, że BMI to wskaźnik daleki od doskonałości?

Wskaźnik BMI – co może powiedzieć o stanie zdrowia?

Wskaźnik masy ciała (ang. Body Mass Index, BMI) to waga osoby w kilogramach podzielona przez kwadrat wzrostu w metrach. Jest przydatny jako sposób ogólnej oceny wskaźnika nadwagi lub otyłości w populacji. Według kryteriów opracowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):

• BMI poniżej 18, 5 oznacza niedowagę,
• BMI 18, 5–25 oznacza prawidłową masę ciała,
• BMI 25–30 wiąże się z nadwagę,
• BMI 30–35 – to otyłość I stopnia,
• BMI 35–40 – to otyłość II stopnia,
• BMI powyżej 40 – to otyłość III stopnia.​

Niskie BMI wiąże się z większym ryzykiem osteoporozy. Nadmierne wychudzenie u kobiet może także prowadzić zaburzeń hormonalnych i do braku miesiączki. Natomiast osoby z nadwagą lub otyłe są bardziej narażone na choroby przewlekłe, takie jak schorzenia serca, cukrzyca typu 2, udar i nowotwory. Ostatnio naukowcy stwierdzili również, że wraz ze wzrostem BMI zwiększa się ryzyko hospitalizacji z powodu COVID-19.

Na co zwrócić uwagę przy interpretacji wyniku BMI?

Korzystając z BMI, trzeba zwrócić uwagę pewne kwestie:

• Powyższe kryteria wskaźnikowe mogą być zastosowane wyłącznie dla osób dorosłych, które ukończyły 20. rok życia. W przypadku dzieci i dorastającej młodzieży stosuje się siatki centylowe.
• Kryteria oceny wartości wskaźnika BMI dla seniorów są inne niż dla osób w wieku produkcyjnym. Osoby starsze naturalnie tracą masę mięśniową wraz z wiekiem. Maleje także gęstość ich kości.
• BMI może być wykorzystany podczas monitorowania przyrostu masy ciała kobiet w ciąży, jednak nie może być jedynym wyznacznikiem, ponieważ jest to kwestia bardzo indywidualna i zależna od etapu ciąży.
• Wyjątek stanowią też sportowcy. Wskaźnik BMI niewiele mówi o kompozycji ciała i nie uwzględnia rozróżnienia tkanki mięśniowej do tłuszczowej. Nawet w przypadku, gdy dwie osoby otrzymały tę samą wartość BMI, stopień otłuszczenia ich ciała może się różnić.

Pierwotny wskaźnik BMI powstał w XIX wieku. Jego twórca – Lambert Adolph Jacques Quetelet pobierał dane jedynie od społeczności europejskiej, nie uwzględniając różnorodności biogeograficznej człowieka. Badania dowiodły, że np. w populacji azjatyckich otyłość i wyższe ryzyko chorób związanych z masą ciała, są skorelowane z niższymi wartościami wskaźnika BMI.

Co zastosować zamiast BMI?

Dlatego też obecnie często korzysta się z nowoczesnych metod, takich jak:

• pomiar fałdu skórnego z a pomocą suwmiarki elektronicznej,
• pomiar impedancji bioelektrycznej,
• badanie rentgenowskie typu DXA.

W porównaniu z użyciem wskaźnika BMI wyżej wymienione metody są dosyć drogie i nie, nie tak łatwo dostępne. Co więcej, badanie musi zostać wykonane przez wykwalifikowany personel. Nie zmienia to faktu, że wykonanie pomiaru procentowego udziału tkanki tłuszczowej w ciele (ang. Body Fat Percentage, BFP) jest lepszym predyktorem stanu zdrowia niż bazowanie na wyliczeniu BMI.

Dobrym pomysłem jest też ocena pięciu czynników ryzyka zespołu metabolicznego, który, jeśli nie jest leczony, może się nasilać, prowadząc do zawałów serca i innych potencjalnie śmiertelnych skutków. Dokonuje się jej na podstawie pomiarów, takich jak:

• obwód talii,
• poziom cholesterolu we krwi,
• stężenie trójglicerydów,
• stężenie cukru we krwi,
• ciśnienie krwi.

Podwyższone wyniki tych testów są alarmujące i powinny być powodem do wprowadzenia zmian w stylu życia i sposobie odżywiania się.