pediatra mierzy główkę dziecku
Katarzyna Gmachowska

Siatki centylowe – czym są? Jak interpretować wyniki?

Siatki centylowe są normami rozwoju dziecka i służą do oceny ich prawidłowego wzrastania. Regularne pomiary oraz nanoszenie danych na siatki centylowe zgodne z płcią i wiekiem dziecka pozwalają wykryć nieprawidłowości w rozwoju dziecka i odpowiednio wcześnie wdrożyć diagnostykę i leczenie choroby podstawowej np. niedoboru hormonu wzrostu. 

Siatki centylowe – czym są, do czego służą?  

Siatki centylowe są normami rozwoju dziecka, które służą do oceny prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży. Siatki centylowe są osobno opracowane dla dziewcząt i chłopców, wcześniaków, noworodków urodzonych o czasie, a także dla parametrów takich jak wzrost, masa ciała, obwód głowy, obwód klatki piersiowej, BMI.

Siatki centylowe znajdują się na końcu książeczki zdrowia dziecka i powinny być uzupełniane przez rodziców lub lekarza pediatrę regularnie, aby można było ocenić rozwój dziecka, stwierdzić ewentualne odchylenia i móc odpowiednio wcześnie zacząć leczyć ich przyczynę. 

(Per)centyle – co to za wartość?

Percentyl, nazywany także centylem, jest miarą położenia i określa miejsce, w którym obecnie znajduje się dziecko pod względem danej cechy np. wagi, wzrostu itp. Na podstawie percentyli zostały wyznaczone tzw. kanały centylowe, które są krzywymi pokazującymi, jaki procent dzieci w całej populacji w danym wieku osiąga taką samą, mniejszą lub większą wartość pomiaru masy ciała, wzrostu, obwodu głowy. 

Siatki centylowe – jak wyglądają?

Siatki centylowe mają postać tabeli, na których zawarte są wyniki pomiarów wagi, wzrostu, obwodu głowy dla danej płci dziecka (osobne siatki są dla dziewcząt i chłopców w zależności od wieku).

Obecnie używa się osobnych siatek centylowych do oceny rozwoju chłopców i dziewczynek, gdyż obserwuje się różne tempo wzrostu w zależności od płci. Istnieją także osobne siatki centylowe dla wcześniaków.  

Na osi pionowej mogą znajdować się: wzrost dziecka, waga, obwód głowy czy BMI, a na poziomej wiek dziecka. Po naniesieniu odpowiednich wartości można określić punkt na wykresie, czyli percentyl, na którym aktualnie znajduje się dziecko.  

Powiązane produkty

Jak i co jaki czas dokonywać pomiarów dziecka?

Warto pamiętać, że pojedynczy pomiar masy ciała lub wzrostu dziecka nie jest miarodajny, dlatego należy regularnie ważyć i mierzyć dzieci, aby móc określić ich rozwój. Należy pamiętać także, że noworodki i niemowlęta przybierają na masie i rosną zdecydowanie szybciej niż starsze dzieci. Niemowlęta powinny być ważone i mierzone co miesiąc, natomiast starsze dzieci co 2–3 miesiące. 

Jak ważyć dziecko?

Pomiar masy ciała dziecka jest uzależniony od wieku dziecka. Noworodki i niemowlęta należy ważyć na leżąco na specjalnej wadze przeznaczonej dla maluszków. Dzieci, które stoją samodzielnie, można ważyć na wadze na stojąco. Należy jednak pamiętać, aby maluchy ważyć bez pieluszki i ubranek, a starsze dzieci w bieliźnie. Waga powinna być wyzerowana i stać na stabilnym podłożu. 

Jak mierzyć dziecko?

Dzieci poniżej drugiego roku życia powinny być mierzone na leżąco, przy użyciu specjalnej taśmy lub listwy pomiarowej. Długość ciała niemowląt mierzy się od szczytu główki do podeszwy stóp (nóżki powinny być wyprostowane). Dzieci powyżej drugiego roku życia mogą być mierzone za pomocą wzrostomierza ściennego, stojąc bez obuwia prosto przy ścianie. 

Siatki centylowe – jak czytać? Jakie są normy? 

Należy pamiętać o wyborze odpowiedniej siatki centylowej ze względu na płeć dziecka oraz jego wiek. Po znalezieniu wieku dziecka na osi poziomej, należy zaznaczyć i odczytać na osi pionowej mierzony parametr np. wagę dziecka. Następnie po oznaczeniu tych wartości widzimy, na którym percentylu obecnie znajduje się dziecko.

Po dokonaniu kilku pomiarów co pewien okres czasu można połączyć punkty na siatce centylowej, otrzymujemy wówczas historię rozwoju dziecka.

Na siatkach centylowych zazwyczaj znajduje się 7 narysowanych krzywych, które pokazują nam, jaki procent dzieci w społeczeństwie ma większą lub mniejszą wartość pomiaru, np. jeśli dziecko znajduje się na 75. centylu, oznacza to, że 25% dzieci osiągnęło większą wartość danej cechy w tym wieku, natomiast 75% dzieci mniejszą wartość.

Normy siatek centylowych to przedziały znajdujące się pomiędzy 3. a 97. centylem. Poniżej 3. percentyla lub powyżej 97. centyla znajdują się wartości wykraczające poza normę dla danego wieku. Obszar pomiędzy 3.–10. oraz 90.–97. centylem są to tak zwane strefy obserwacyjne, w których należy regularnie dokonywać pomiarów i nanosić je na siatkę centylową.   

Prawidłowy rozwój dziecka charakteryzuje harmonijny wzrost krzywej na siatkach centylowych. Krzywa ta zazwyczaj rośnie w danym kanale centylowym.  

Należy pamiętać, że pojedynczy pomiar nie jest w pełni diagnostyczny, dlatego należy regularnie nanosić pomiary dziecka na siatkę centylową. Ważne jest także, aby odnieść masę ciała do wzrostu dziecka. 

Interpretacja wyników z siatki centylowej  

Prawidłowe wartości wzrostu, masy ciała, obwodu główki, BMI znajdują się pomiędzy 3.–97. centylem na siatce centylowej adekwatnej do płci i wieku dziecka.  

W przypadku wagi dziecka, która znajduje się poniżej 3. centyla na siatkach centylowych, stwierdza się niedobór masy ciała oraz przeprowadza się diagnostykę gastrologiczną, alergiczną, endokrynologiczną. Otyłość u dzieci stwierdza się powyżej 97. percentyla, natomiast nadwagę pomiędzy 90. a 97. percentylem.

U dzieci, u których wzrost znajduje się poniżej 3. percentyla dla danego wieku, rozpoznaje się niedobór wzrostu oraz wykonuje się diagnostykę, szczególnie endokrynologiczną w kierunku niedoboru hormonu wzrostu.  

Siatki centylowe a stan zdrowia dziecka – kiedy konsultować z lekarzem?

Regularne pomiary dziecka oraz nanoszenie wyników pomiarów na siatki centylowe są bardzo ważne, aby móc określić, czy dziecko rozwija się prawidłowo.  

Pogłębienia diagnostyki wymaga każde dziecko, które:

  • znajduje się poniżej 3. lub powyżej 97. percentyla dla danej cechy (wagi, wzrostu, BMI, obwodu główki),
  • spada na siatkach centylowych o więcej niż dwa kanały centylowe dla danej cechy lub obserwuje się zahamowanie wagi lub wzrostu,
  • istnieje duża dysproporcja pomiędzy krzywą wzrostu i wagi.  
Należy jednak pamiętać, że niekiedy wartości wzrostu lub wagi poniżej 3. lub powyżej 97. centyla są wartościami prawidłowymi dla danego dziecka. Jednakże można to stwierdzić, wykluczając inne przyczyny takich stanów, np. choroby endokrynologiczne, gastrologiczne, alergiczne itp. 
  1. H. Szajewska, Żywienie dzieci zdrowych i chorych, Wydawnictwo Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2009, str. 57-67.
  2. A. Radzikowski, A. Wielowiejska, Ocena stanu odżywienia dzieci, [w:] Gastroenterologia dziecięca, pod red. P. Albrecht, Wydawnictwo Czelej, Warszawa 2014.  
  3. A. Oblacińska, M. Jodkowska, ABC bilansów zdrowia dziecka: podręcznik dla lekarzy, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s.13.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

    Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

  • Łuszczyca u niemowląt i dzieci – przyczyny, objawy i leczenie. Jak dbać o skórę łuszczycową u dziecka?

    Łuszczyca u niemowląt i dzieci to przewlekła choroba zapalna skóry, która nastręcza wielu trudności małym pacjentom. Na skórze dziecka pojawiają się zmiany (grudki) pokryte tzw. blaszką łuszczycową przypominającą łuskę. Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, ale duży wpływ na jej pojawienie się mają czynniki genetyczne. W jaki sposób się ją leczy? Jak wygląda profilaktyka łuszczycy u dzieci?

  • Bostonka – przyczyny, objawy, leczenie choroby bostońskiej

    Bostonka to choroba zakaźna wywoływana przez enterowirusy, głównie wirusa Coxsackie A16. Najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia, choć mogą na nią zachorować także dorośli. Nazywana jest chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), ponieważ jej najbardziej charakterystycznym objawem jest wysypka – wykwity skórne – bolesne, nieswędzące pęcherzyki występujące na podeszwach stóp, dłoniach oraz na błonie śluzowej jamy ustnej. Sprawdź, jak można się zarazić – czy konieczny jest bezpośredni kontakt? Jak leczy się chorobę bostońską?

  • Masaż Shantala – na czym polega? Jakie korzyści przynosi masowanie niemowląt?

    Masaż Shantala to technika masowania niemowląt i małych dzieci, która swoje korzenia ma w starożytnych Indiach, a do Europy trafiła za sprawą francuskiego położnika Frederique’a Leboyera. Ma ona pozytywny wpływ na rozwój psychoruchowy malucha, wycisza i relaksuje, poprawia jakość snu, reguluje trawienie. Masaż Shantala umożliwia nawiązanie bliskiej relacji z dzieckiem, zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa. Mogą go wykonywać zarówno rodzice, jak i terapeuci.

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij