AST (aminotransferaza asparaginianowa) – badanie, norma, podwyższona. Interpretacja wyników prób wątrobowych
Barbara Sitek

AST (aminotransferaza asparaginianowa) – badanie, norma, podwyższona. Interpretacja wyników prób wątrobowych

Badanie poziomu AST to jedno z podstawowych oznaczeń, które zleca się w ramach kontroli funkcji i pracy wątroby, mięśni szkieletowych i  serca. Wszyscy pacjenci, u których wystąpiły choroby wątroby, podczas terapii hormonalnych, antytrądzikowych (z życiem retinoidów), zakażeni wirusem HIV, a także osoby otyłe i cukrzycy powinni regularnie sprawdzać poziom aminotransferazy asparaginianowej. Czy do badania AST należy być na czczo, ile kosztuje oznaczenie i jakie inne parametry krwi należą do tzw. prób wątrobowych? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Oznaczenie poziomu AST wraz z badaniem ALT jest zaliczane do tzw. prób wątrobowych, czyli testów biochemicznych wykonywanych w próbce krwi, które pozwalają na ocenę czynności wątroby i wykrycie ewentualnych zaburzeń w jej pracy. Podwyższone stężenia prób wątrobowych są najczęściej wynikiem chorób tego narządu, wymagających dalszej diagnostyki, a także odpowiedniego leczenia. Schorzenia wątroby na początkowym etapie (zazwyczaj) nie dają żadnych widocznych objawów, dlatego badania te warto wykonywać regularnie w ramach profilaktyki, aby móc wykryć chorobę najwcześniej jak jest to możliwe.

Co to jest aminotransferaza asparaginianowa (AST) ?

Aminotransferaza asparaginianowa, nazywana w skrócie AST, jest enzymem należącym do grupy aminotransferaz, których najważniejszą rolą jest regulowanie reakcji przemian aminokwasów wchodzących w skład białek budujących ludzki organizm. AST zlokalizowana jest głównie w mitochondriach i w cytoplazmie komórek wątroby, mięśni szkieletowych, serca i nerek, a także w mniejszych ilościach: komórek trzustki, śledziony, płuc i mózgu, jak również wewnątrz erytrocytów (czerwonych krwinek) i leukocytów (białych krwinek).

Najwyższa aktywność AST stwierdzana jest w komórkach wątroby i mięśni szkieletowych, dzięki czemu oznaczenie poziomu AST we krwi może być używane do monitorowania ich funkcji.

Uszkodzenie komórek wątroby lub innych komórek, wewnątrz których znajduje się AST (np. na skutek nadmiernego spożywania alkoholu), prowadzi do przerwania ciągłości błony komórkowej i uwolnienia aminotransferazy asparaginianowej na zewnątrz komórki. Następnie enzym trafia do krwi (w zdecydowanej większości), co na wyniku badania laboratoryjnego widoczne jest jako jego podwyższona aktywność. Ze względu na to, że AST jest zlokalizowana w wielu różnych tkankach organizmu, samodzielne oznaczenie tego parametru nie jest wystarczające do rozpoznania określonej choroby, będącej przyczyną wzrostu jej stężenia. Zazwyczaj zaleca się oznaczenie poziomu AST w połączeniu z dodatkowymi badaniami biochemicznymi, obejmującymi parametry, które są specyficzne narządowo, wskazując z jakiej tkanki pochodzą uwolnione enzymy.

Badanie aktywności AST wykonywane jest najczęściej w celu wykrywania nieprawidłowości pracy:

Badanie AST – kiedy i jak często należy robić próby wątrobowe z krwi?

Badanie poziomu AST i pozostałe próby wątrobowe warto wykonywać regularnie, najlepiej raz w roku w ramach badań profilaktycznych, a także zawsze w przypadku wystąpienia objawów, mogących wskazywać na zaburzenia w pracy wątroby:

  • brak apetytu, wymioty, nudności, wzdęcia i inne zaburzenia trawienia,
  • przewlekłe uczucie zmęczenia, osłabienie, senność, spadek masy ciała,
  • zaburzenia miesiączkowania, krwawienia z nosa i dziąseł, częste pojawianie się siniaków na skórze,
  • świąd skóry, żółte zabarwienie skóry i białek oczu, a także moczu i stolca,
  • opuchnięcie i ból brzucha, szczególnie gdy jest on zlokalizowany pod żebrami, z prawej strony (tu znajduje się wątroba).

Regularne oznaczanie aktywności AST jest zalecane także wszystkim osobom, znajdującym się w tzw. grupie ryzyka – u których występowały przypadki chorób wątroby, pacjentom przyjmującym leki, mogące obciążać wątrobę, np. retinoidy, ponadto osobom chorym na cukrzycę, kobietom stosującym doustną antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą (HTZ), osobom otyłym i z nadwagą, nadużywającym alkoholu, zakażonym wirusem HIV lub chorym na wirusowe zapalenie wątroby A lub B (WZW A lub WZW B), a także na inne przewlekłe choroby tego narządu. Badanie zmian w aktywności AST może być też wykorzystywane u pacjentów z chorobami wątroby, w celu monitorowania skuteczności ich leczenia.

Polecane dla Ciebie

Jak się przygotować do badania AST?

Do oznaczenia poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST) konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej, najczęściej z żyły łokciowej, czyli tak jak przy większości podstawowych badań biochemicznych. Do badania AST należy zgłosić się na czczo, zachowując minimum 12-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Na 2–3 dni przed badaniem warto ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny oraz spożywanie alkoholu, tłustych posiłków, kawy i czekolady. Osoby przyjmujące leki, takie jak: antybiotyki (z grupy tetracyklin lub erytromycynę), salicylany, leki przeciwzapalne (np. diklofenak), opiaty, chloropromazynę, werapamil czy sulfasalazynę powinny zgłosić ten fakt lekarzowi kierującemu na badanie lub personelowi punktu pobrań, ponieważ leki te mogą mieć wpływ na wynik badania.

AST – normy i podwyższone. Przyczyny, objawy zaburzeń

Zakres norm referencyjnych dla AST może się różnić, w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie, najczęściej jednak mieści się on w przedziale od 5 do 40 IU/l. Podwyższony poziom AST może być skutkiem toksycznego uszkodzenia wątroby (na skutek spożycia alkoholu, zatrucia lekami lub toksynami, np. po spożyciu trującego gatunku grzybów), infekcji wirusowej (np. WZW typu B lub C), przewlekłego zapalenia wątroby, zapalenia lub niedrożności dróg żółciowych, niealkoholowej choroby stłuszczeniowej lub nowotworu wątroby, ale także zawału serca, zapalenia lub urazu mięśni szkieletowych, mocznicy, anemii złośliwej, zapalenia trzustki, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby hemolitycznej, hemochromatozy, choroby Wilsona, wrodzonej dystrofii mięśniowej, cukrzycy lub chorób tarczycy.

Do wzrostu aktywności AST może jednak dochodzić nie tylko w stanach chorobowych, ale także po dużym wysiłku fizycznym, na skutek przyjmowania niektórych leków lub w wyniku odwodnienia organizmu. Z tego powodu interpretacji wyniku powinien zawsze dokonywać lekarz na podstawie całej historii choroby pacjenta i wyniki pozostałych badań diagnostycznych. Obniżony poziom AST zdarza się rzadko i najczęściej bywa skutkiem ciąży, niedożywienia, niedoborów witaminy B6 lub przewlekłej choroby nerek. Nie ma on jednak znaczenia diagnostycznego.

Jaki powinien być stosunek ALT do AST?

Oznaczenie poziomu AST wykonuje się najczęściej łącznie z badaniem ALT, ponieważ dopiero porównanie stosunku wartości tych parametrów pozwala na dokładną ocenę funkcji wątroby i wnioskowanie o możliwych przyczynach zaburzeń w jej pracy. Stosunek AST do ALT nazywany jest wskaźnikiem De Ritisa, a jego wartość wskazuje na przyczynę podwyższonych stężeń prób wątrobowych:

  • gdy jest mniejszy niż jeden (<1), sugeruje łagodne uszkodzenie hepatocytów, czyli komórek wątroby,
  • gdy jest równy jeden (=1), może wskazywać na ostrą cholestazę zewnątrzwątrobową, nowotwór lub marskość wątroby,
  • gdy jest większy od jeden (>1), a szczególnie gdy jest wyższy niż dwa (>2), może być wynikiem zawału serca, martwicy hepatocytów lub ciężkiego uszkodzenia wątroby.

Badanie AST  cena/refundacja i skierowanie

Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej jest jednym z tańszych badań dostępnych we wszystkich komercyjnych laboratoriach. Cena badania AST wykonywanego na własną rękę nie powinna przekroczyć 10 zł, można jednak wykonać je bezpłatnie, na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego lub specjalisty, współpracującego z NFZ.

  1. R. Caquet i in., 250 badań laboratoryjnych, Warszawa, 2007, s. 434-435
  2. A. Szutowicz i in., Diagnostyka laboratoryjna, tom I, Gdańsk, 2009, s. 61-62
  3. M. Hartleb, Interpretacja badań laboratoryjnych w chorobach wątroby, Wrocław, 2019.
  4. N. Waszkiewicz i in., Biomarkery nadużywania alkoholu. Część I. Biomarkery tradycyjne i ich interpretacja, Psychiatria Polska, 2010, nr 1, s. 127-136

 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kortyzol – norma, badanie, objawy podwyższonego i obniżonego kortyzolu

    Kortyzol (hydrokortyzon) jest naturalnym hormonem steroidowym produkowanym w organizmie przez korę nadnerczy. Nazywany jest hormonem stresu. Wywiera bardzo duży wpływ na metabolizm, w tym na stężenie glukozy we krwi, podnosząc jej poziom w reakcji na stres. Stężenie kortyzolu jest zależne od pory dnia – w godzinach porannych jest najwyższe, a w godzinach wieczornych najniższe. Tę zależność należy wziąć pod uwagę podczas interpretacji wyników badania. Czy można zbadać poziom stresu, wykonując oznaczenie poziomu kortyzolu? Odpowiedź w artykule.

  • GGTP – skierowanie, refundacja, cena

    GGTP to enzym pomocny w diagnozowaniu między innymi chorób wątroby, trzustki czy nerek. Jego wysoki poziom obserwuje się również u osób z problemem nadużywania alkoholu. Istnieje szereg objawów towarzyszących chorobom wątroby i dróg żółciowych, które powinny skłonić pacjenta do oznaczenia poziomu gamma-glutamylotranspeptydazy. Uwagę powinno przykuć chociażby żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych, obrzęki i świąd skóry czy ból po prawej stronie brzucha. Jak się przygotować do badania GGTP? Ile kosztuje to oznaczenie i czy do badania należy zgłosić się na czczo? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Badanie poziomu miedzi – wskazania, normy, interpretacja wyników

    Badanie poziomu miedzi we krwi może być przeprowadzone w celu wykrycia lub monitorowania chorób wątroby, niedoborów składników odżywczych, chorób genetycznych (takich jak choroba Wilsona) lub toksyczności miedziowej. Zwykle badanie to wymaga od pacjenta pobrania próbki krwi. Przed badaniem należy poinformować lekarza o jakichkolwiek lekach, suplementach diety lub innych czynnikach, które mogą wpłynąć na wyniki badania. Po otrzymaniu wyników lekarz omówi z pacjentem dalsze kroki, które będą konieczne, aby zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników. Co zrobić, kiedy wynik wskazuje na podwyższony poziom?

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij