AST (aminotransferaza asparaginianowa) – badanie, norma, podwyższona. Interpretacja wyników prób wątrobowych
Barbara Sitek

AST (aminotransferaza asparaginianowa) – badanie, norma, podwyższona. Interpretacja wyników prób wątrobowych

Badanie poziomu AST to jedno z podstawowych oznaczeń, które zleca się w ramach kontroli funkcji i pracy wątroby, mięśni szkieletowych i  serca. Wszyscy pacjenci, u których wystąpiły choroby wątroby, podczas terapii hormonalnych, antytrądzikowych (z życiem retinoidów), zakażeni wirusem HIV, a także osoby otyłe i cukrzycy powinni regularnie sprawdzać poziom aminotransferazy asparaginianowej. Czy do badania AST należy być na czczo, ile kosztuje oznaczenie i jakie inne parametry krwi należą do tzw. prób wątrobowych? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Oznaczenie poziomu AST wraz z badaniem ALT jest zaliczane do tzw. prób wątrobowych, czyli testów biochemicznych wykonywanych w próbce krwi, które pozwalają na ocenę czynności wątroby i wykrycie ewentualnych zaburzeń w jej pracy. Podwyższone stężenia prób wątrobowych są najczęściej wynikiem chorób tego narządu, wymagających dalszej diagnostyki, a także odpowiedniego leczenia. Schorzenia wątroby na początkowym etapie (zazwyczaj) nie dają żadnych widocznych objawów, dlatego badania te warto wykonywać regularnie w ramach profilaktyki, aby móc wykryć chorobę najwcześniej jak jest to możliwe.

Co to jest aminotransferaza asparaginianowa (AST) ?

Aminotransferaza asparaginianowa, nazywana w skrócie AST, jest enzymem należącym do grupy aminotransferaz, których najważniejszą rolą jest regulowanie reakcji przemian aminokwasów wchodzących w skład białek budujących ludzki organizm. AST zlokalizowana jest głównie w mitochondriach i w cytoplazmie komórek wątroby, mięśni szkieletowych, serca i nerek, a także w mniejszych ilościach: komórek trzustki, śledziony, płuc i mózgu, jak również wewnątrz erytrocytów (czerwonych krwinek) i leukocytów (białych krwinek).

Najwyższa aktywność AST stwierdzana jest w komórkach wątroby i mięśni szkieletowych, dzięki czemu oznaczenie poziomu AST we krwi może być używane do monitorowania ich funkcji.

Uszkodzenie komórek wątroby lub innych komórek, wewnątrz których znajduje się AST (np. na skutek nadmiernego spożywania alkoholu), prowadzi do przerwania ciągłości błony komórkowej i uwolnienia aminotransferazy asparaginianowej na zewnątrz komórki. Następnie enzym trafia do krwi (w zdecydowanej większości), co na wyniku badania laboratoryjnego widoczne jest jako jego podwyższona aktywność. Ze względu na to, że AST jest zlokalizowana w wielu różnych tkankach organizmu, samodzielne oznaczenie tego parametru nie jest wystarczające do rozpoznania określonej choroby, będącej przyczyną wzrostu jej stężenia. Zazwyczaj zaleca się oznaczenie poziomu AST w połączeniu z dodatkowymi badaniami biochemicznymi, obejmującymi parametry, które są specyficzne narządowo, wskazując z jakiej tkanki pochodzą uwolnione enzymy.

Badanie aktywności AST wykonywane jest najczęściej w celu wykrywania nieprawidłowości pracy:

Badanie AST – kiedy i jak często należy robić próby wątrobowe z krwi?

Badanie poziomu AST i pozostałe próby wątrobowe warto wykonywać regularnie, najlepiej raz w roku w ramach badań profilaktycznych, a także zawsze w przypadku wystąpienia objawów, mogących wskazywać na zaburzenia w pracy wątroby:

  • brak apetytu, wymioty, nudności, wzdęcia i inne zaburzenia trawienia,
  • przewlekłe uczucie zmęczenia, osłabienie, senność, spadek masy ciała,
  • zaburzenia miesiączkowania, krwawienia z nosa i dziąseł, częste pojawianie się siniaków na skórze,
  • świąd skóry, żółte zabarwienie skóry i białek oczu, a także moczu i stolca,
  • opuchnięcie i ból brzucha, szczególnie gdy jest on zlokalizowany pod żebrami, z prawej strony (tu znajduje się wątroba).

Regularne oznaczanie aktywności AST jest zalecane także wszystkim osobom, znajdującym się w tzw. grupie ryzyka – u których występowały przypadki chorób wątroby, pacjentom przyjmującym leki, mogące obciążać wątrobę, np. retinoidy, ponadto osobom chorym na cukrzycę, kobietom stosującym doustną antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą (HTZ), osobom otyłym i z nadwagą, nadużywającym alkoholu, zakażonym wirusem HIV lub chorym na wirusowe zapalenie wątroby A lub B (WZW A lub WZW B), a także na inne przewlekłe choroby tego narządu. Badanie zmian w aktywności AST może być też wykorzystywane u pacjentów z chorobami wątroby, w celu monitorowania skuteczności ich leczenia.

Powiązane produkty

Jak się przygotować do badania AST?

Do oznaczenia poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST) konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej, najczęściej z żyły łokciowej, czyli tak jak przy większości podstawowych badań biochemicznych. Do badania AST należy zgłosić się na czczo, zachowując minimum 12-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Na 2–3 dni przed badaniem warto ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny oraz spożywanie alkoholu, tłustych posiłków, kawy i czekolady. Osoby przyjmujące leki, takie jak: antybiotyki (z grupy tetracyklin lub erytromycynę), salicylany, leki przeciwzapalne (np. diklofenak), opiaty, chloropromazynę, werapamil czy sulfasalazynę powinny zgłosić ten fakt lekarzowi kierującemu na badanie lub personelowi punktu pobrań, ponieważ leki te mogą mieć wpływ na wynik badania.

AST – normy i podwyższone. Przyczyny, objawy zaburzeń

Zakres norm referencyjnych dla AST może się różnić, w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie, najczęściej jednak mieści się on w przedziale od 5 do 40 IU/l. Podwyższony poziom AST może być skutkiem toksycznego uszkodzenia wątroby (na skutek spożycia alkoholu, zatrucia lekami lub toksynami, np. po spożyciu trującego gatunku grzybów), infekcji wirusowej (np. WZW typu B lub C), przewlekłego zapalenia wątroby, zapalenia lub niedrożności dróg żółciowych, niealkoholowej choroby stłuszczeniowej lub nowotworu wątroby, ale także zawału serca, zapalenia lub urazu mięśni szkieletowych, mocznicy, anemii złośliwej, zapalenia trzustki, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby hemolitycznej, hemochromatozy, choroby Wilsona, wrodzonej dystrofii mięśniowej, cukrzycy lub chorób tarczycy.

Do wzrostu aktywności AST może jednak dochodzić nie tylko w stanach chorobowych, ale także po dużym wysiłku fizycznym, na skutek przyjmowania niektórych leków lub w wyniku odwodnienia organizmu. Z tego powodu interpretacji wyniku powinien zawsze dokonywać lekarz na podstawie całej historii choroby pacjenta i wyniki pozostałych badań diagnostycznych. Obniżony poziom AST zdarza się rzadko i najczęściej bywa skutkiem ciąży, niedożywienia, niedoborów witaminy B6 lub przewlekłej choroby nerek. Nie ma on jednak znaczenia diagnostycznego.

Jaki powinien być stosunek ALT do AST?

Oznaczenie poziomu AST wykonuje się najczęściej łącznie z badaniem ALT, ponieważ dopiero porównanie stosunku wartości tych parametrów pozwala na dokładną ocenę funkcji wątroby i wnioskowanie o możliwych przyczynach zaburzeń w jej pracy. Stosunek AST do ALT nazywany jest wskaźnikiem De Ritisa, a jego wartość wskazuje na przyczynę podwyższonych stężeń prób wątrobowych:

  • gdy jest mniejszy niż jeden (<1), sugeruje łagodne uszkodzenie hepatocytów, czyli komórek wątroby,
  • gdy jest równy jeden (=1), może wskazywać na ostrą cholestazę zewnątrzwątrobową, nowotwór lub marskość wątroby,
  • gdy jest większy od jeden (>1), a szczególnie gdy jest wyższy niż dwa (>2), może być wynikiem zawału serca, martwicy hepatocytów lub ciężkiego uszkodzenia wątroby.

Badanie AST  cena/refundacja i skierowanie

Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej jest jednym z tańszych badań dostępnych we wszystkich komercyjnych laboratoriach. Cena badania AST wykonywanego na własną rękę nie powinna przekroczyć 10 zł, można jednak wykonać je bezpłatnie, na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego lub specjalisty, współpracującego z NFZ.

  1. R. Caquet i in., 250 badań laboratoryjnych, Warszawa, 2007, s. 434-435
  2. A. Szutowicz i in., Diagnostyka laboratoryjna, tom I, Gdańsk, 2009, s. 61-62
  3. M. Hartleb, Interpretacja badań laboratoryjnych w chorobach wątroby, Wrocław, 2019.
  4. N. Waszkiewicz i in., Biomarkery nadużywania alkoholu. Część I. Biomarkery tradycyjne i ich interpretacja, Psychiatria Polska, 2010, nr 1, s. 127-136

 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij