Kinaza kreatynowa (CK, CPK) – normy, za wysoka, za niska. Wskazania do badania
Barbara Sitek

Kinaza kreatynowa (CK, CPK) – normy, za wysoka, za niska. Wskazania do badania

Kinaza kreatynowa jest białkiem, którego podwyższony poziom w surowicy świadczy o tym, że doszło do uszkodzenia komórek o wysokim zapotrzebowaniu na energię. W komórkach prawidłowo prowadzących procesy metaboliczne kinaza "nie wydostaje się" poza ich obszar. Uszkodzone komórki mięśniowe umożliwiają przedostanie się określonych form tego enzymu do krwi. Szczególną uwagę na poziom CK w surowicy krwi powinny zwrócić osoby, które wyczynowo uprawiają sport lub procent ich tkanki mięśniowej jest bardzo wysoki. Jak się przygotować do badania poziomu kinazy kreatynowej, ile kosztuje badanie i kiedy jego przekroczony poziom staje się normą? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Kinaza kreatynowa (CK, CPK) jest enzymem niezbędnym do produkcji energii w komórkach. Najwyższe stężenie CK potwierdzono w tkankach i komórkach o bardzo wysokim zapotrzebowaniu energetycznym, głównie w mięśniach szkieletowych, mózgu i w siatkówce oka. Podwyższony poziom CPK w osoczu jest ważnym wskaźnikiem świadczącym o uszkodzeniu lub zapaleniu tych tkanek, co z pewnością wymaga dalszej diagnostyki i ustalenia przyczyny, która do tego stanu doprowadziła.

Co to jest kinaza kreatynowa?

Kinaza kreatynowa (CK), nazywana również kinazą fosfokreatynową (CPK), to enzym, którego główną rolą jest udział w dostarczaniu energii do tkanek charakteryzujących się wysokim zapotrzebowaniem energetycznym, takich jak mięśnie szkieletowe, mięsień sercowy i mózg, a także siatkówka oka. W mniejszym stężeniu znajduje się ona także w narządach, takich jak żołądek, okrężnica, jelito cienkie, pęcherzyk żółciowy i nerki. W organizmie człowieka CPK występuje w trzech formach różniących się budową i lokalizacją:

  • izoforma CK-BB znajduje się w tkance mózgowej,
  • izoforma CK-MM wewnątrz komórek mięśni poprzecznie prążkowych,
  • izoforma CK-MB w komórkach mięśnia sercowego.
Na całkowitą aktywność CPK w surowicy składa się suma aktywności jej wszystkich trzech izoenzymów, przy czym forma mięśniowa (CK-MM) stanowi ok. 95% całej puli.

W warunkach prawidłowych stężenie kinazy kreatynowej w osoczu jest niewielkie, rośnie ono wówczas, gdy dochodzi do uszkodzenia komórek mięśniowych, np. w wyniku urazu, wzmożonego wysiłku fizycznego czy zawału serca. Z tego względu CK jest wykorzystywana jako ważny wskaźnik w diagnostyce chorób mięśni, a oznaczenie ilości frakcji sercowej (CK-MB) także w diagnostyce zawału serca.

Kiedy należy wykonać badanie poziomu kinazy kreatynowej?

Wykonanie badania poziomu kinazy kreatynowej zalecane jest zawsze w przypadku podejrzenia choroby związanej z uszkodzeniem tkanki mięśniowej, a często także w trakcie jej leczenia lub odczuwania długotrwałego zmęczenia (bólu) mięśni po wysiłku fizycznym (problem regeneracji mięśni wśród sportowców). Za pomocą seryjnych oznaczeń CPK można monitorować przebieg choroby oraz skuteczność stosowanej terapii. Oznaczenie poziomu CPK wykonywane bywa również przy podejrzeniu zawału mięśnia sercowego (szczególnie wtedy, gdy nie ma możliwości oznaczenia poziomu troponiny sercowej, u osób przyjmujących statyny, fibraty lub neuroleptyki, ponieważ leki te mogą wpływać na podwyższenie stężenia CPK w surowicy), a także przy podejrzeniu zatrucia tlenkiem węgla (czadem), alkoholem lub obecną w trutkach na szczury strychniną. Monitorowanie poziomu CK może być również pomocne w planowaniu intensywności treningów oraz we wczesnym wykrywaniu mikrourazów tkanki mięśniowej u sportowców.

Polecane dla Ciebie

Kinaza kreatynowa – normy

Normy poziomu kinazy kreatynowej w surowicy krwi mogą się znacznie różnić pomiędzy laboratoriami, w których wykonywane jest badanie. Chociaż większość z nich zawiera się w granicach 24 – 195 IU/l dla mężczyzn i 24 – 170 IU/l dla kobiet, każdy wynik powinien być porównywany z zakresami referencyjnymi wyznaczanymi przez laboratorium diagnostyczne.

Osoby z dużą masą mięśniową lub regularnie odbywające treningi biegowe i siłowe zazwyczaj poziomem kinazy kreatynowej bardzo przekraczają powyżej wymienione wartości i jest to normalne zjawisko, które powinno skłonić badanego do czasowego zmniejszenia intensywności treningów tak, aby dać czas mięśniom na ich odpowiednią regenerację.

CPK – za wysokie

Do najczęstszych przyczyn zwiększonej aktywności CPK zalicza się choroby nerwowo-mięśniowe, a w szczególności dystrofie (genetyczne choroby mięśni), miopatie zapalne i metaboliczne. W takich przypadkach, szczególnie w dystrofii mięśniowej Duchenne’a, aktywność kinazy fosfokreatynowej może być zwiększona nawet do 50 – 100 razy powyżej zakresu referencyjnego (szczególnie na początku choroby). W przypadku bólu w klatce piersiowej oznaczenie stężenia CPK pozwala zróżnicować zawał serca od zatoru płucnego i bywa wykorzystywane jako badanie pomocnicze wraz z badaniem poziomu troponiny i pozostałych enzymów sercowych. Podwyższone wartości CPK mogą być również skutkiem zatrucia tlenkiem węgla lub strychniną, niedoczynności tarczycy, choroby Addisona, akromegalii, hiperaldosteronizmu, choroby ośrodkowego układu nerwowego, jak np. udaru lub padaczki, ponadto chorób autoimmunologicznych, w których występuje zajęcie mięśni, takich jak toczeń lub reumatoidalne zapalenie stawów czy nowotworów mięśni. Są one także najczulszym wskaźnikiem uszkodzenia mięśni wywołanego przez statyny, fibraty, atypowe neuroleptyki (klozapinę, olanzapinę) i inne leki, mogące wpływać na gospodarkę energetyczną tkanki mięśniowej. Aktywność kinazy kreatynowej wzrasta także po wysiłku fizycznym, a nasilenie tego wzrostu zależy od intensywności treningu, ilości tkanki mięśniowej i stopnia wytrenowania.

U osób aktywnych sportowo stężenie CPK może nawet 30-krotnie przekraczać górną granicy normy, w ciągu 24 – 48 godzin po odbytym treningu. W przypadku uzyskania podwyższonego wyniku warto więc powtórzyć oznaczenie po 7 dniach odpoczynku, aby przekonać się, czy taka była rzeczywista przyczyna wzrostu aktywności CPK.

CPK – za niskie

Obniżenie aktywności kinazy kreatynowej w surowicy nie ma dużego znaczenia diagnostycznego. Może ono wynikać z choroby alkoholowej wątroby, reumatoidalnego zapalenia stawów lub końcowej fazy dystrofii mięśniowej, gdy duża część tkanki mięśniowej uległa już uszkodzeniu.

Badanie CPK – przebieg, cena i refundacja

Do badania konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej. Warto przystąpić do niego na czczo, zachowując około 8-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków, a 2 – 3 dni wcześniej ograniczyć wzmożony wysiłek fizyczny, które może zaburzyć wynik badania CK.
Jeżeli analiza aktywności CPK jest zlecane przez lekarza, wówczas jego koszt jest refundowany w ramach NFZ. Jeżeli natomiast pacjent zdecyduje się wykonać je prywatnie, koszt oznaczenia nie powinien przekroczyć 15 – 20 zł.

Jak obniżyć podwyższony poziom kinazy keratynowej?

Aby obniżyć poziom kinazy kreatynowej, w pierwszej kolejności należy zająć się leczeniem choroby podstawowej, która do niego doprowadziła. Osoby, u których wzrost CPK nastąpił na skutek innych czynników, powinny przede wszystkim zadbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała (CPK często wzrasta u osób z nadwagą), ograniczenie intensywności treningów oraz zadbanie o prawidłową regenerację potreningową – dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości węglowodanów, elektrolitów i białek,  szczególnie tych bogatych w aminokwasy rozgałęzione (BCAA), wykonanie masażu sportowego oraz wprowadzenie do harmonogramu dnia minimum 7 – 8 godzin snu.

  1. R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych, Warszawa, 2007, s. 234-235
  2. A. Szutowicz i in., Diagnostyka laboratoryjna, tom I, Gdańsk 2009, str. 63 – 64
  3. B. Kierdaszuk i in., Czy zwiększona aktywność kinazy kreatynowej w surowicy zawsze świadczy o chorobie mięśni?, Neurologia i Neurochirurgia Polska, nr 46 (3) 2012
  4. K. Gajewski, Kinaza kreatynowa, „mp.pl” [online] https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/171854,kinaza-kreatynowa [dostęp:] 09.01. 2020

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • RTG kręgosłupa – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena

    RTG kręgosłupa jest metodą obrazową, którą od wielu lat wykorzystuje się podczas diagnozowania wad postawy, zmian zapalnych czy zwyrodnieniowych, a także w przypadku urazów i bóli kręgosłupa. Co prawda interpretacja wyników prześwietlenia kręgosłupa może stanowić problem dla pacjenta, niemniej samo RTG kręgosłupa nie jest badaniem bolesnym lub długotrwałym. Ile kosztuje rentgen kręgosłupa, jak należy się przygotować do badania i czy istnieją przeciwwskazania do jego wykonania? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • RTG kręgosłupa lędźwiowego – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena

    Ból kręgosłupa lędźwiowego, określany przez pacjentów także jako ból krzyża, ból korzonków lub ból na dole pleców, jest głównym wskazaniem do wykonania RTG tego obszaru. Aby wykonać prześwietlenie lędźwi konieczne jest posiadanie skierowania lekarskiego, które można uzyskać od lekarza pierwszego kontaktu lub ortopedy czy neurologa. Jak wygląda przygotowanie do rentgenu kręgosłupa lędźwiowego, czy kobieta w ciąży może mieć wykonane RTG tego obszaru i ile kosztuje to prześwietlenie wykonane prywatnie? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij