Kobiety w maseczkach witają się łokciem w dobie epidemii COVID-19
Barbara Bukowska

COVID-19 – objawy, leczenie, szczepionki

Trwająca od 2020 roku światowa pandemia COVID-19 spowodowała wysyp ogromnej ilości informacji dotyczących tej choroby wirusowej, a także licznych teorii spiskowych i plotek narosłych wokół tego tematu. W tym natłoku często niesprawdzonych informacji warto jest skupić się na rzetelnych, naukowych źródłach i usystematyzować dotychczasowy stan wiedzy na temat COVID-19.

COVID-19 (ang. Corona-Virus-Disease-2019) to ostra choroba zakaźna układu oddechowego, wywoływana przez wirusa SARS-CoV-2 (ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2). Należy on do rodziny koronawirusów, do której zaliczane są również inne patogeny chorobotwórcze dla człowieka i wielu gatunków zwierząt, m.in. SARS-CoV czy MERS-CoV. Nie powinno się mylić czynnika chorobotwórczego (koronawirusa SARS-CoV-2) z wywoływaną przez niego chorobą (COVID-19).

Jakie objawy daje COVID-19?

Zakażenie koronawirusem u większości pacjentów przebiega łagodnie. U części chorych zupełnie bezobjawowo, u innych COVID-19 daje objawy grypopodobne, do których zalicza się:

  • gorączkę,
  • uczucie zmęczenia i osłabienia,
  • bóle mięśniowe,
  • suchy kaszel,
  • duszności.

Inne, rzadziej obserwowane objawy koronawirusa, to: utrata smaku i węchu, bóle gardła i głowy, biegunka, zapalenie spojówek. U większości chorych przebieg choroby jest łagodny i nie wymaga hospitalizacji. Pacjenci z chorobami przewlekłymi w wywiadzie (m.in. cukrzycą, otyłością, nadciśnieniem, chorobami układu krążenia) narażeni się na cięższy przebieg choroby, powikłany zapaleniem płuc i wymagający zastosowania tlenoterapii lub wentylacji mechanicznej w warunkach szpitalnych.

Zapoznaj się z ofertą leków przeciwgorączkowych na DOZ.pl

Wirus SARS-CoV-2 ma naturalną skłonność do mutacji, w wyniku której powstają kolejne warianty pierwotnego wirusa zidentyfikowanego w chińskim Wuhanie. Do tej pory rozpoznano następujące mutacje:

  • alfa (wariant brytyjski),
  • beta (wariant południowoafrykański),
  • gamma (wariant brazylijski),
  • delta (wariant indyjski),
  • omikron.

Poszczególne warianty koronawirusa różnią się stopniem zaraźliwości, a więc tempem rozprzestrzeniania, a także przebiegiem klinicznym choroby, którą wywołują. Wariant omikron, odpowiedzialny za ostatnią falę epidemii koronawirusa w Polsce i na świecie, cechuje się mniejszą śmiertelnością niż poprzednio dominujący wariant delta. Dawał też inne objawy kliniczne: charakterystyczne było bardzo silne zmęczenie, bóle głowy i gardła, nie obserwowano natomiast kaszlu oraz utraty węchu i smaku, które były typowymi symptomami zakażeń wcześniejszymi wariantami.

Nieco odmienny przebieg kliniczny obserwuje się u dzieci. W młodszej grupie wiekowej COVID-19 daje objawy typowej infekcji dróg oddechowych, której mogą towarzyszyć zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, nudności, wymioty) oraz zapalenie spojówek i zatok. Dla wariantu omikron u dzieci typowy z kolei jest szczekający kaszel.

Okres wylęgania wirusa, czyli okres liczony od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów, wynosi średnio 5 dni, chociaż czas ten może wahać się od 2 do 14 dni. COVID-19 trwa zwykle 7–14 dni, choć w przypadku wystąpienia powikłań okres rekonwalescencji może sięgać nawet kilka tygodni.

COVID-19 a profilaktyka – jak się nie zarazić?

Profilaktyka zachorowań na COVID-19 polega na ograniczeniu możliwości przenoszenia się wirusa SARS-CoV-2. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową: zainfekowana osoba, kaszląc, kichając, a nawet mówiąc, rozsiewa wokół siebie cząsteczki wirusa, które mogą atakować kolejne osoby. Pamiętać również należy, że wirus SARS-CoV-2 jest w stanie przeżyć wiele godzin poza organizmem gospodarza: na powierzchniach i przedmiotach, z którymi styczność miała ślina osoby zainfekowanej. Bezpośredni kontakt z nimi, a następnie dotknięcie okolic nosa, oczu czy ust, również może być przyczyną zachorowania. Profilaktyka zachorowań polega więc na ograniczeniu możliwych dróg transmisji wirusa poprzez wdrożenie zasad DDM (dystans, dezynfekcja, maseczki):

  • Dystans społeczny: unikanie dużych skupisk ludzi, zachowanie odpowiedniego dystansu (w Polsce za strefę bezpieczną uznaje się odległość 1,5 m) ogranicza transmisję wirusa.
  • Dezynfekcja: skuteczną metodą hamowania rozprzestrzeniania się zakażeń COVID-19 jest regularna higiena rąk: mycie ciepłą wodą i mydłem. Gdy nie jest to możliwe, należy stosować środki dezynfekujące, zawierające co najmniej 60% alkoholu. Dezynfekować należy również wszystkie przedmioty i powierzchnie, z którymi kontakt ma wiele osób: blaty, poręcze i klamki.
  • Maseczki: szczelne zakrycie nosa i ust ogranicza rozprzestrzenianie się cząsteczek wirusa ze śliną podczas kichania czy kaszlu. Aby działanie to było skuteczne, należy pamiętać o regularnej wymianie maseczek, niedotykaniu ich rękami oraz dokładnym myciu rąk po każdej zmianie maseczki.
Biorąc pod uwagę, że infekcja COVID-19 może przebiegać bezobjawowo, każdą osobę należy traktować jako potencjalnie zarażoną. Nie należy rezygnować z podstawowych zasad profilaktyki tylko dlatego, że osoby z bezpośredniego otoczenia nie manifestują typowych objawów chorobowych.

Powiązane produkty

Rodzaje szczepionek przeciwko COVID-19

Skuteczną metodą ograniczającą rozprzestrzenianie się epidemii COVID-19 są szczepienia ochronne. Na polskim rynku obecnie dostępne są trzy rodzaje szczepionek na COVID-19. Różnią się między sobą technologią produkcji, sposobem przechowywania oraz skutecznością. W okresie pandemii wszystkie szczepionki przeciwko COVID-19 były bezpłatne, jednak sugeruje się, że sytuacja ulegnie zmianie jesienią 2022 r. Na szczepienie można zapisać się, korzystając z następujących metod:

  • bezpłatnej infolinii (numer 989),
  • e-rejestracji na stronie pacjent.gov.pl,
  • poprzez bezpośredni kontakt z wybranym punktem szczepień,
  • wysyłając SMS o treści SzczepimySie pod numer telefonu 664 908 556 lub 880 333 333,
  • w mobilnej aplikacji mojeIKP.
Zapoznaj się z ofertą tabletek i syropów na kaszel na DOZ.pl

Szczepionki mRNA

Pierwszą dostępną na świecie szczepionką przeciwko COVID-19 był preparat Comirnaty firm Pfizer/BioNTech. Krótko po niej zarejestrowany został Spikevax koncernu Moderna. Obie należą do nowej klasy szczepionek genetycznych przeciwko COVID-19: zawierają informacyjny kwas rybonukleinowy (mRNA) osadzony w nanocząsteczkach lipidowych, pełniących funkcję ochronną i transportową. Na podstawie dostarczonego mRNA organizm gospodarza wytwarza białko kolca koronawirusa. Stanowi ono silny antygen, pobudzający układ immunologiczny do wytworzenia przeciwciał.

Ogromną zaletą szczepionek opartych na technologii mRNA jest brak konieczności pracy z czynnikiem zakaźnym (wirusem). Dzięki temu proces produkcji jest znacznie prostszy i krótszy, co ma szczególne znaczenie podczas pandemii.

Wbrew powszechnym obawom szczepionki genetyczne nie modyfikują ludzkiego genomu, ponieważ dostarczany w nich mRNA jest szybko degradowany i nie wnika do jądra komórkowego.

Cykl podstawowy szczepionki Comirnaty u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia zakłada podanie dwóch dawek domięśniowo w odstępie 3 tygodni. Po 3 miesiącach od zakończenia cyklu podstawowego możliwe jest przyjęcie dawki przypominającej (tzw. booster, który wydłuża działanie szczepienia podstawowego). W przypadku Spikevax cykl szczepień u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku również opiera się na dwóch dawkach podstawowych podanych w odstępie 28 dni i dawce przypominającej po co najmniej 3 miesiącach od podania drugiej dawki. U dzieci powyżej 5. roku życia stosuje się te same schematy, jednak z wykorzystaniem szczepionek Comirnaty i Spikevax o niżej zawartości mRNA.

Szczepionki wektorowe

Drugim rodzajem szczepionek są szczepionki wektorowe: preparaty Vaxzevria firmy AstraZeneca oraz Janssen firmy Johnson & Johnson. W technologii tej wykorzystuje się wirusy wektorowe, do genomu których metodami inżynierii genetycznej wprowadza się geny kodujące białko S (kolca) koronawirusa. Po podaniu dochodzi do miejscowej syntezy białka kolca. Układ odpornościowy reaguje na ten antygen uruchomieniem reakcji immunologicznej: wytworzeniem przeciwciał neutralizujących i stymulacją odpowiedzi komórkowej.

W technologii produkcji wykorzystuje się bezpieczne wektory, niezdolne do namnażania się, niewywołujące właściwości zakaźnych i nieoddziałujące z DNA gospodarza. W szczepionce opracowanej przez firmę AstraZeneca wektorem jest adenowirus wywołujący przeziębienie u szympansów, a w preparacie Janssen – ludzki adenowirus typu 26.

Podstawowy cykl szczepienia preparatem Vaxzevria zakłada przyjęcie dwóch dawek – drugą należy podać po 4–12 tygodniach od otrzymania pierwszej. W przypadku szczepionki Janssen pełne uodpornienie uzyskuje się już po przyjęciu jednej dawki. Szczepionek wektorowych nie podaje się jako boosterów. Pacjentom zaszczepionym preparatami Vaxzevria lub Janssen zaleca się przyjęcie szczepionki mRNA jako szczepienia przypominającego.

Szczepionka białkowa

Piątą zarejestrowaną w Polsce szczepionką przeciwko COVID-19 jest Nuvaxovid firmy Novavax. Zawiera ona gotowy antygen w postaci oczyszczonego białka S wirusa SARS-CoV-2, uzyskanego metodą rekombinacji. Szczepionkę Nuvaxovid podaje się domięśniowo, w cyklu obejmującym 2 dawki w odstępie 21 dni. Preparatem mogą się szczepić dorośli powyżej 18. roku życia.

U osób z upośledzeniem odporności zaleca się w schemacie podstawowym szczepień Comirnaty, Spikevax, Vaxzevria i Nuvaxovid podanie dodatkowej, trzeciej dawki jednej ze szczepionek mRNA po upływie 28 dni od drugiej dawki szczepienia. Nie zastępuje ona szczepienia przypominającego.

Czas działania szczepionki na COVID-19 jest sprawą indywidualną. Wiadomo, że odporność nabyta w wyniku szczepienia spada z upływem czasu, dlatego pojawiają się nowe zalecenia odnośnie do dawek dodatkowych dla osób z grup ryzyka i dawek przypominających. Podkreślić należy, że słabnie przede wszystkim odporność na samo zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Ochrona przed ciężkim przebiegiem infekcji i śmiercią po przyjęciu pełnego cyklu szczepień utrzymuje się na wysokim poziomie.

Leczenie COVID-19 – jak leczyć?

Ze względu na niespecyficzne objawy COVID-19 łatwo pomylić z przeziębieniem. Dlatego ważnym elementem diagnostyki jest wykonanie testu na COVID-19. Na bezpłatny test na COVID-19 kieruje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jeśli uzna, że są do tego wskazania. Testy na COVID-19 można również wykonać komercyjnie: test PCR kosztuje ok. 300 zł, a antygenowy, dostępny w aptekach, ok. 20–40 zł.

Wynik testu PCR na COVID-19 można sprawdzić na Internetowym Koncie Pacjenta lub przez aplikację mojeIKP. Wyniki testów PCR na COVID-19 zbierane są przez Państwową Inspekcję Sanitarną (tzw. Sanepid). Na ich podstawie przygotowywane są raporty zachorowań.

Jeśli wynik testu na COVID-19 jest pozytywny, lekarz ustala z pacjentem szczegóły dalszego postępowania. W zdecydowanej większości przypadków infekcja koronawirusem przebiega łagodnie. Zaleca się wtedy odpoczynek i nawadnianie w warunkach domowych; stosuje się również leczenie objawowe COVID-19:

  • leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w razie gorączki, bólów mięśniowych lub bólu głowy;
  • leki przeciwkaszlowe.

Ze względu na gwałtowny charakter choroby, w przebiegu której może dojść do nagłego pogorszenia stanu zdrowia pacjenta, konieczne jest jego stałe monitorowanie. Alarmującymi objawami, będącymi wskazaniem do niezwłocznego kontaktu z lekarzem, są:

  • duszność,
  • sinica,
  • spadek saturacji poniżej 94%,
  • utrzymująca się wysoka gorączka, niedająca się obniżyć farmakologicznie,
  • uporczywy kaszel, utrudniający oddychanie i mówienie,
  • ból w klatce piersiowej,
  • zaburzenia świadomości.

Podczas trwania pandemii Europejska Agencja Leków zarejestrowała kilka leków przyczynowych, tzn. oddziałujących bezpośrednio na wirusa SARS-CoV-2. Znajdują się wśród nich:

  • przeciwciała monoklonalne (regdanwimab, sotrowimab, połączenie kazyrywymabu i imdewymabu), łączące się z białkiem kolca wirusa SARS-CoV-2, co zapobiega jego wnikaniu do komórki;
  • substancje (tocilizumab, anakinra) oddziałujące z receptorami dla interleukin, ograniczające stan zapalny;
  • leki przeciwwirusowe (remdesiwir, rytonawir w połączeniu z PF-07321332, molnupiravir), hamujące proces namnażania się wirusa.

Leki te stosowane są u pacjentów zagrożonych ciężkim przebiegiem choroby COVID-19.

  1. J. Abbasi, COVID-19 and mRNA Vaccines—First Large Test for a New Approach, JAMA", nr 324(12), 2020.
  2. X. Han, P. Xu, Q. Ye Q, Analysis of COVID-19 vaccines: Types, thoughts, and application, J Clin Lab Anal." nr 35(9), 2021.
  3. J. Nasiłowski. Kiedy wymagana jest tlenoterapia i wentylacja mechaniczna w przebiegu COVID-19?, https://www.termedia.pl [online] https://www.termedia.pl/pulmonologia/Kiedy-wymagana-jest-tlenoterapia-i-wentylacja-mechaniczna-w-przebiegu-COVID-19-,44964.html, [dostęp:] 13.06.2022 r.
  4. Z. Niknam, A. Jafari, A. Golchin i in., Potential therapeutic options for COVID-19: an update on current evidence, Eur J Med Res." nr 27(1), 2022.
  5. R. da Rosa Mesquita, L.C. Francelino Silva Junior, F.M. Santos Santana i in., Clinical manifestations of COVID-19 in the general population: systematic review, Wien Klin Wochenschr." nr 133(7–8), 2021.
  6. A. Szuster-Ciesielska. Co nas czeka po Omikronie? – komentarz ekspercki, https://www.umcs.pl [online] https://www.umcs.pl/pl/komentarze-eksperckie,22097,co-nas-czeka-po-omikronie-komentarz-ekspercki,112386.chtm [dostęp:] 13.06.2022 r.
  7. Charakterystyka produktu leczniczego Comirnaty, https://www.ema.europa.eu [online] https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/comirnaty-epar-product-information_pl.pdf [dostęp:] 13.06.2022 r.
  8. Charakterystyka produktu leczniczego Janssen, https://www.ema.europa.eu [online] https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2021/20210311151284/anx_151284_pl.pdf [dostęp:] 13.06.2022 r.
  9. Charakterystyka produktu leczniczego Nuvaxovid, https://www.ema.europa.eu [online] https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/nuvaxovid-epar-product-information_pl.pdf [dostęp:] 13.06.2022 r.
  10. Charakterystyka produktu leczniczego Spikevax, https://www.ema.europa.eu [online] https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/spikevax-previously-covid-19-vaccine-moderna-epar-product-information_pl.pdf [dostęp:] 13.06.2022 r.
  11. Charakterystyka produktu leczniczego Vaxzevria, https://www.ema.europa.eu [online] https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/vaxzevria-previously-covid-19-vaccine-astrazeneca-epar-product-information_pl.pdf [dostęp:] 13.06.2022 r.
  12. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Zarejestruj się na szczepienie przeciw COVID-19, https://www.gov.pl [online], https://www.gov.pl/web/szczepimysie/rejestracja [dostęp:] 13.06.2022 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn, jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Częstomocz może się pojawić m.in. przy chorobach ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać ten problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij