Przedwczesne odklejenie łożyska w ciąży – przyczyny, objawy i skutki przedwczesnego odklejania się łożyska

Łożysko stanowi tymczasowy narząd ciążowy, wykształcający się z kosmówki (jednej z błon płodowych) ok. 12 tygodnia ciąży. Razem z pępowiną łożysko zapewnia łączność matki i płodu, i umożliwia m.in. odżywianie, dotlenianie, a także usuwanie produktów przemian materii płodu. Zdarza się, że dochodzi do jego przedwczesnego odklejenia w czasie ciąży. 

Odklejenie łożyska – co to oznacza? 

Fizjologicznie do oddzielenia łożyska od wyściółki macicy dochodzi dopiero w III okresie porodu, (zaraz po wypchnięciu dziecka przez kanał rodny). Jeśli dojdzie do tego przed planowanym terminem porodu i kolejno I i II okresem porodu, mówimy o przedwczesnym oddzielaniu łożyska (łac. ablatio placentae praecox). Dotyczy ono 0,5-1,5% ciąż i może nastąpić w dowolnym momencie jej trwania. Jednak najczęściej zachodzi w trakcie III trymestru, stając się najczęstszą przyczyną krwawień w tym okresie ciąży.  

Przyczyny przedwczesnego odklejenia łożyska 

Dokładna etiologia zjawiska jest ciągle badana. Wśród czynników zwiększających ryzyko jego wystąpienia wymienia się między innymi:  

• palenie tytoniu,
• używanie kokainy podczas ciąży, 
• wiek matki >35 lat, 
• krótką pępowinę, 
• nadciśnienie tętnicze lub stan przedrzucawkowy, 
• ciążę mnogą, 
• wielorodność, 
• mięśniaki macicy, 
• wielowodzie, 
• brak suplementacji kwasu foliowego przed planowaną ciążą i w trakcie jej trwania, 
• przedwczesne oddzielenie łożyska w poprzedniej ciąży, 
• przebyty uraz brzucha (np. w wypadku komunikacyjnym), 
• nieprawidłowości w budowie macicy. 

Zazwyczaj nie da się bezwzględnie zapobiec oderwaniu łożyska, ale jest kilka czynników ryzyka możliwych do uniknięcia, jak palenie tytoniu, spożywanie alkoholu i zażywanie narkotyków. 

Objawy odklejania się łożyska 

Przedwczesne odklejanie łożyska objawia się:  

• krwawieniem z pochwy (ale nawet w 20% przypadków krwawienie nie występuje), 
• bólem brzucha i okolicy lędźwiowej, 
• tkliwością lub powtarzającymi się skurczami macicy, 
• nieprawidłowym tętnem płodu. 

Odrywanie kosmówki może także następować stopniowo. Gdy tak się dzieje, jedynymi objawami mogą być lekkie krwawienie z pochwy (także z przerwami) i zmniejszenie ilości płynu owodniowego. 

Wszelkie krwawienia z pochwy w ciąży zgłaszaj swojemu położnikowi! Odklejanie łożyska to niejedyny możliwy powód krwawień, ale tylko wizyta lekarska i badanie dadzą odpowiedź na pytanie o przyczynę tego stanu. 

Rozpoznanie odklejającego się łożyska 

Krwawienie i ostry ból brzucha w drugiej części ciąży zawsze mogą być objawami przedwczesnego odklejenia łożyska, stąd zawsze występuje konieczność konsultacji specjalistycznej i hospitalizacji z dalszą diagnostyką, monitorowaniem, a nawet decyzją o cesarskim cięciu. Kluczowe znaczenie dla postawienia diagnozy mają badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjentki oraz badanie USG. 

Odklejenie łożyska – skutki 

Niewielkie częściowe oddzielenie łożyska może pozostać niegroźne w skutkach, jednak jeśli duża powierzchnia bądź całe łożysko oddzieli się od macicy, może stanowić poważne ryzyko. Może skutkować:  

zagrożeniami dla matki – wiążą się z utratą krwi, która w ekstremalnie rzadkich przypadkach niesie ryzyko wstrząsu krwotocznego, niewydolności nerek, niewydolności wielonarządowej, zespołu Sheehana, a nawet zgonu. Przy obecnej dobrej dostępności transfuzji krwi śmierć matki jest rzadka, ale nadal wskaźnik zgonów okołoporodowych z tego powodu jest wyższy niż ogólny wskaźnik umieralności ciężarnych, 

zagrożeniami dla płodu – wynikają głównie z porodu przedwczesnego i jego konsekwencji dla niedorozwiniętego płodu i niskiej masy urodzeniowej, niedotlenienia okołoporodowego i zgonu okołoporodowego. 

Przerwanie łożyska jest główną przyczyną zachorowań matek i umieralności okołoporodowej! 

Pacjentki pytają o to, czy przy stwierdzonym częściowym odklejaniu łożyska powinny leżeć. Częściowe oddzielenie zwykle jest wskazaniem do leżenia, unikania wszelkich wysiłków fizycznych i obciążeń. Zawsze słuchaj zaleceń swojego ginekologa-położnika i konsultuj z nim wątpliwości. Opcje terapeutyczne zależą od całego obrazu klinicznego pacjentki, w tym zaawansowania ciąży, nasilenia objawów odklejania się (według czteropunktowej skali), obciążeń matczynych i płodowych. Podczas hospitalizacji prowadzona jest pełna diagnostyka, w tym monitoring KTG, ocena dynamiki stanu i ryzyka ewentualnego zakażenia. 

Gdy na podstawie objawów podejrzewasz u siebie przedwczesne odklejanie łożyska, niezwłocznie skontaktuj się ze swoim lekarzem lub zgłoś się do izby przyjęć szpitala.