Hipokaliemia – jakie są przyczyny i objawy niedoboru potasu we krwi?
Katarzyna Jowik

Hipokaliemia – jakie są przyczyny i objawy niedoboru potasu we krwi?

Hipokaliemia jest zaburzeniem elektrolitowym, które jest związane ze zbyt małym stężeniem potasu we krwi. Jakie są jej przyczyny? Czym objawia się niedobór potasu w organizmie? Jak wygląda leczenie hipokaliemii?  

 

  1. Co to jest hipokaliemia? 
  2. Przyczyny hipokaliemii
  3. Objawy hipokaliemii
  4. Hipokaliemia – jak podwyższyć potas? 

Potas (K+, łac. kalium) jest jednym z najważniejszych pierwiastków warunkujących równowagę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową organizmu. Jest niezbędny do prawidłowego działania komórek mięśniowych, przewodzenia impulsów nerwowych, aktywacji enzymów komórkowych czy pracy serca. Potas może mieć także korzystny wpływ na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi poprzez zwiększenie wydalania sodu przez nerki i zmniejszenie objętości krwi. Dlatego tak ważne staje się utrzymanie zróżnicowanej i zbilansowanej diety o niewielkiej zawartości soli (wg Światowej Organizacji Zdrowia < 5 g/dobę, czyli mniej niż łyżeczka soli na dobę) i prawidłowej, stałej ilości potasu.  

Co to jest hipokaliemia ? 

Hipokaliemia to obniżenie prawidłowego stężenia potasu w osoczu krwi. Problem może dotyczyć nawet 20% pacjentów hospitalizowanych i, w zależności od źródeł, 10-40% osób przewlekle przyjmujących leki moczopędne (diuretyki). Hipokaliemia stanowi jednocześnie najczęstsze zaburzenie gospodarki elektrolitowej u osób badanych na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Prawidłowe stężenie potasu może się różnić w poszczególnych laboratoriach, najczęściej jednak podawany zakres normy to 3,6-5,2 mmol/l. 

Możemy wyróżnić hipokaliemię: 

  • łagodną (3,1-3,5 mmol/l), 
  • umiarkowaną (2,5-3 mmol/l), 
  • i ciężką (< 2,5 mmol/l). 

Przyczyny hipokaliemii

Niski poziom potasu może wynikać z wielu przyczyn, jednak najczęstszym powodem jest wzmożone wydalanie z moczem w trakcie przyjmowania leków moczopędnych (furosemid, indapamid, hydrochlorotiazyd), np. u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym czy niewydolnością serca, bądź jego utrata przez przewód pokarmowy. Przyczynami hipokaliemii mogą być: 

  • nadmierna utrata potasu: silne pocenie (np. po długotrwałym wysiłku fizycznym), przewlekłe choroby jelit (także przetoki, zespół krótkiego jelita), nadużywanie środków przeczyszczających, stany odwodnienia organizmu (wymioty, biegunki, oparzenia), 
  • zbyt mała podaż w diecie (np. dieta ubogopotasowa w przewlekłych chorobach nerek), 
  • kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy (np. w sytuacji podania zbyt dużej dawki insuliny), 
  • stosowane leki: mineralokortykoidy (np. fludrokortyzon), część glikokortykoidów (np. prednizon, hydrokortyzon), niektóre antybiotyki (penicyliny, aminoglikozydy), β2-agoniści, 
  • inne: niedobór magnezu, nadużywanie alkoholu. 
Najbardziej narażone na utratę potasu są osoby przyjmujące leki moczopędne i pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi oraz uszkodzeniem nerek.  

Oczywiście przyczyn hipokaliemii może być dużo więcej: kwasica metaboliczna (np. w wyniku uszkodzenia nerek czy kwasicy cewkowej), hiperaldosteronizm (w przebiegu gruczolaków nadnerczy – zespołu Conna, zespołu Barttera, zespołu Gitelmana, zespołu Fanconiego), białaczka, zespół Cushinga bądź choroba Cushinga i wiele innych. Dlatego w razie wątpliwości w konkretnych przypadkach klinicznych zalecana jest wizyta u lekarza. 

Powiązane produkty

Objawy hipokaliemii

Pojawianie się objawów hipokaliemii zależy nie tylko od stężenia potasu w surowicy, lecz także dynamiki jego spadku. Zdarza się, że pacjent z ciężką, ale długotrwałą hipokaliemią nie ma objawów, a zaburzenie stwierdza się w trakcie kontrolnego oznaczania elektrolitów we krwi.  

Łagodna hipokaliemia może nie dawać objawów. A jeśli już takie się pojawią, to najczęściej wymienia się: ogólne osłabienie, zmęczenie, zaburzenia czucia, apatia, jadłowstręt i nudności, zaparcia, zatrzymanie moczu, niedrożność jelit, osłabienie odruchów głębokich wywołanych pobudzaniem określonego nerwu, uczucie kołatania (nierównego „bicia”) serca. Możliwe do zaobserwowania zmiany w EKG to tachyarytmie, zmniejszenie amplitudy załamka T lub jego odwrócenie, powstawanie załamka U, skrócenie odcinka ST.  

W ekstremalnie ciężkich przypadkach literatura naukowa opisuje martwicę mięśni bądź postępujący paraliż wstępujący. 

Hipokaliemia – jak podwyższyć potas? 

Sposób leczenia hipokaliemii zależy od wielu czynników: przyczyny, objawów, przyjmowanych leków i występowania innych chorób. W chwili jej zdiagnozowania lekarz na podstawie wyników badań (podmiotowego, przedmiotowego i badań laboratoryjnych), obrazu klinicznego pacjenta oraz jego historii choroby zaleca najbardziej adekwatną terapię. Może to być też np. zmiana dotychczasowych leków na takie o innym mechanizmie działania czy substytucję potasu.  

U osób szczególnie narażonych na hipokaliemię bądź z jej powtarzającymi się epizodami niezwykle ważne staje się leczenie dietetyczne – modyfikacja codziennej diety z wprowadzeniem produktów bogatych w ten pierwiastek, takich jak suszone owoce, banany, pomidory i ich przetwory, ziemniaki, awokado, grzyby, ryby (zwłaszcza łosoś, tuńczyk, makrela), orzechy, botwinka, szpinak, nasiona sezamu i mak. 

Pojawienie się objawów hipokaliemii u osoby z grup ryzyka niedoboru potasu (przyjmującej leki moczopędne, cierpiącej na utrzymującą się biegunkę lub wymioty) stanowi wskazanie do kontaktu z lekarzem! Pamiętaj, nigdy nie stosuj preparatów potasu bez badań i konsultacji z lekarzem!  

Zawarte w powyższym artykule treści mają charakter informacyjno-edukacyjny i nie zastąpią wizyty u lekarza oraz bezpośredniego badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta. 

  1. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, pod red. A. Szczeklika, P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
  2. E. Kardalas, S.A. Paschou, P. Anagnostis i in., Hypokalemia: a clinical update, „ncbi.nlm.nih.gov" [online], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29540487, [dostęp:] 02.12.2019. 
  3. J. Pepin, C. Shields, Advances in diagnosis and management of hypokalemic and hyperkalemic emergencies, „Emergency Medicine Practice”, nr 14 (2) 2012. 
  4. Hypokalemia – approach to the patient, "dynamed.com" [online], https://www.dynamed.com/condition/hypokalemia-approach-to-the-patient/about, [dostęp:] 02.12.2019. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

  • Suplementacja przy insulinooporności

    Insulinooporność jest zaburzeniem metabolizmu, które może zamienić się w poważną chorobę, która obecnie może dotyczyć nawet 2 milionów Polaków. Przyczynia się do tego przede wszystkim siedzący tryb życia, przetworzona, wysokoenergetyczna żywność, a także przewlekły stres wpływający na nasze zachowania żywieniowe – „zajadanie” problemów. Insulinooporność nie musi być leczona, niemniej jeśli na czas nie zareagujemy zmianą dotychczasowego stylu życia, może przerodzić się w pełnoobjawowe schorzenie – cukrzycę. Cennym elementem uzupełniającym dietoterapię może być racjonalna, przemyślana suplementacja. Jakie składniki szczególnie wspierają zdrowie metaboliczne?

  • Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

    Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij