Hipokaliemia – jakie są przyczyny i objawy niedoboru potasu we krwi?
Katarzyna Jowik

Hipokaliemia – jakie są przyczyny i objawy niedoboru potasu we krwi?

Hipokaliemia jest zaburzeniem elektrolitowym, które jest związane ze zbyt małym stężeniem potasu we krwi. Jakie są jej przyczyny? Czym objawia się niedobór potasu w organizmie? Jak wygląda leczenie hipokaliemii?  

 

  1. Co to jest hipokaliemia? 
  2. Przyczyny hipokaliemii
  3. Objawy hipokaliemii
  4. Hipokaliemia – jak podwyższyć potas? 

Potas (K+, łac. kalium) jest jednym z najważniejszych pierwiastków warunkujących równowagę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową organizmu. Jest niezbędny do prawidłowego działania komórek mięśniowych, przewodzenia impulsów nerwowych, aktywacji enzymów komórkowych czy pracy serca. Potas może mieć także korzystny wpływ na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi poprzez zwiększenie wydalania sodu przez nerki i zmniejszenie objętości krwi. Dlatego tak ważne staje się utrzymanie zróżnicowanej i zbilansowanej diety o niewielkiej zawartości soli (wg Światowej Organizacji Zdrowia < 5 g/dobę, czyli mniej niż łyżeczka soli na dobę) i prawidłowej, stałej ilości potasu.  

Co to jest hipokaliemia ? 

Hipokaliemia to obniżenie prawidłowego stężenia potasu w osoczu krwi. Problem może dotyczyć nawet 20% pacjentów hospitalizowanych i, w zależności od źródeł, 10-40% osób przewlekle przyjmujących leki moczopędne (diuretyki). Hipokaliemia stanowi jednocześnie najczęstsze zaburzenie gospodarki elektrolitowej u osób badanych na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Prawidłowe stężenie potasu może się różnić w poszczególnych laboratoriach, najczęściej jednak podawany zakres normy to 3,6-5,2 mmol/l. 

Możemy wyróżnić hipokaliemię: 

  • łagodną (3,1-3,5 mmol/l), 
  • umiarkowaną (2,5-3 mmol/l), 
  • i ciężką (< 2,5 mmol/l). 

Przyczyny hipokaliemii

Niski poziom potasu może wynikać z wielu przyczyn, jednak najczęstszym powodem jest wzmożone wydalanie z moczem w trakcie przyjmowania leków moczopędnych (furosemid, indapamid, hydrochlorotiazyd), np. u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym czy niewydolnością serca, bądź jego utrata przez przewód pokarmowy. Przyczynami hipokaliemii mogą być: 

  • nadmierna utrata potasu: silne pocenie (np. po długotrwałym wysiłku fizycznym), przewlekłe choroby jelit (także przetoki, zespół krótkiego jelita), nadużywanie środków przeczyszczających, stany odwodnienia organizmu (wymioty, biegunki, oparzenia), 
  • zbyt mała podaż w diecie (np. dieta ubogopotasowa w przewlekłych chorobach nerek), 
  • kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy (np. w sytuacji podania zbyt dużej dawki insuliny), 
  • stosowane leki: mineralokortykoidy (np. fludrokortyzon), część glikokortykoidów (np. prednizon, hydrokortyzon), niektóre antybiotyki (penicyliny, aminoglikozydy), β2-agoniści, 
  • inne: niedobór magnezu, nadużywanie alkoholu. 
Najbardziej narażone na utratę potasu są osoby przyjmujące leki moczopędne i pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi oraz uszkodzeniem nerek.  

Oczywiście przyczyn hipokaliemii może być dużo więcej: kwasica metaboliczna (np. w wyniku uszkodzenia nerek czy kwasicy cewkowej), hiperaldosteronizm (w przebiegu gruczolaków nadnerczy – zespołu Conna, zespołu Barttera, zespołu Gitelmana, zespołu Fanconiego), białaczka, zespół Cushinga bądź choroba Cushinga i wiele innych. Dlatego w razie wątpliwości w konkretnych przypadkach klinicznych zalecana jest wizyta u lekarza. 

Powiązane produkty

Objawy hipokaliemii

Pojawianie się objawów hipokaliemii zależy nie tylko od stężenia potasu w surowicy, lecz także dynamiki jego spadku. Zdarza się, że pacjent z ciężką, ale długotrwałą hipokaliemią nie ma objawów, a zaburzenie stwierdza się w trakcie kontrolnego oznaczania elektrolitów we krwi.  

Łagodna hipokaliemia może nie dawać objawów. A jeśli już takie się pojawią, to najczęściej wymienia się: ogólne osłabienie, zmęczenie, zaburzenia czucia, apatia, jadłowstręt i nudności, zaparcia, zatrzymanie moczu, niedrożność jelit, osłabienie odruchów głębokich wywołanych pobudzaniem określonego nerwu, uczucie kołatania (nierównego „bicia”) serca. Możliwe do zaobserwowania zmiany w EKG to tachyarytmie, zmniejszenie amplitudy załamka T lub jego odwrócenie, powstawanie załamka U, skrócenie odcinka ST.  

W ekstremalnie ciężkich przypadkach literatura naukowa opisuje martwicę mięśni bądź postępujący paraliż wstępujący. 

Hipokaliemia – jak podwyższyć potas? 

Sposób leczenia hipokaliemii zależy od wielu czynników: przyczyny, objawów, przyjmowanych leków i występowania innych chorób. W chwili jej zdiagnozowania lekarz na podstawie wyników badań (podmiotowego, przedmiotowego i badań laboratoryjnych), obrazu klinicznego pacjenta oraz jego historii choroby zaleca najbardziej adekwatną terapię. Może to być też np. zmiana dotychczasowych leków na takie o innym mechanizmie działania czy substytucję potasu.  

U osób szczególnie narażonych na hipokaliemię bądź z jej powtarzającymi się epizodami niezwykle ważne staje się leczenie dietetyczne – modyfikacja codziennej diety z wprowadzeniem produktów bogatych w ten pierwiastek, takich jak suszone owoce, banany, pomidory i ich przetwory, ziemniaki, awokado, grzyby, ryby (zwłaszcza łosoś, tuńczyk, makrela), orzechy, botwinka, szpinak, nasiona sezamu i mak. 

Pojawienie się objawów hipokaliemii u osoby z grup ryzyka niedoboru potasu (przyjmującej leki moczopędne, cierpiącej na utrzymującą się biegunkę lub wymioty) stanowi wskazanie do kontaktu z lekarzem! Pamiętaj, nigdy nie stosuj preparatów potasu bez badań i konsultacji z lekarzem!  

Zawarte w powyższym artykule treści mają charakter informacyjno-edukacyjny i nie zastąpią wizyty u lekarza oraz bezpośredniego badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta. 

  1. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, pod red. A. Szczeklika, P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. 
  2. E. Kardalas, S.A. Paschou, P. Anagnostis i in., Hypokalemia: a clinical update, „ncbi.nlm.nih.gov" [online], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29540487, [dostęp:] 02.12.2019. 
  3. J. Pepin, C. Shields, Advances in diagnosis and management of hypokalemic and hyperkalemic emergencies, „Emergency Medicine Practice”, nr 14 (2) 2012. 
  4. Hypokalemia – approach to the patient, "dynamed.com" [online], https://www.dynamed.com/condition/hypokalemia-approach-to-the-patient/about, [dostęp:] 02.12.2019. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij