Potas — niedobór i nadmiar potasu w diecie, występowanie, dawkowanie

Niedobór potasu może powodować kołatanie serca i drżenie mięśni. Jednak częściej grozi nam nadmiar tego pierwiastka. Co ciekawe, zwykle objawia się bardzo podobnie. Dlatego nie wolno ryzykować. Trzeba badać poziom potasu we krwi, zanim sięgniemy po tabletki. 

1. Potas - funkcja w organizmie
2. Niedobór potasu 
3. Nadmiar potasu 
4. Uzupełnianie potasu

Potas - funkcja w organizmie

Gdy jesteśmy zdrowi, raczej nie musimy się obawiać niedoboru potasu. Dlaczego więc tak często mówi się o konieczności dbania o jego odpowiednią suplementację? Bo potas jest w naszym organizmie bardzo ważnym regulatorem. Podobnie jak sód, jest elektrolitem. A czym są elektrolity? To między innymi bohaterowie napojów izotonicznych dla sportowców.

Odpowiednia zawartość elektrolitów powoduje, że napój ma stężenie składników zbliżone do tego, jakie zawierają płyny ustrojowe naszego ciała. Czyli szybko się wchłania i dobrze nawadnia. Potas w naszym organizmie odgrywa zatem bardzo ważną rolę strażnika ilości i jakości wody. To znany fakt. Wiele osób, słusznie, chętnie sięga po sok pomidorowy — bogaty w potas — by poradzić sobie ze skutkami kaca, który w dużej mierze jest dla nas tak dotkliwy, bo wynika z utraty wody, a więc i elektrolitów. To jednak nie wszystko — potas jest konieczny do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej, bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych, a także pomaga kontrolować pracę mięśnia sercowego.

Niedobór potasu 

Hipokaliemia, czyli niedobór potasu, może wystąpić w bardzo określonych sytuacjach: gdy cierpimy na biegunki infekcyjne, nadużywamy leków przeczyszczających oraz stosujemy niektóre diuretyki, czyli leki moczopędne. W takich przypadkach potas ucieka z naszego organizmu razem z moczem lub kałem. Jak objawia się niedobór? Najczęściej są to zaburzenia rytmu serca, osłabienie siły naszych mięśni, ich mrowienie i drętwienie oraz nadpobudliwość czy zaparcia. Łagodna hipokaliemia zwykle przebiega bez objawów, dlatego gdy przyjmujemy leki moczopędne, powinniśmy kontrować stężenie potasu we krwi. Objawy wymienione wyżej, poza nagłymi stanami, gdy dochodzi do ostrego niedoboru potasu, ustępują bardzo szybko po wyrównaniu zaburzeń elektrolitowych.

Nadmiar potasu 

To inaczej hiperkaliemia. Jest to zaburzenie elektrolitowe, które może mieć nawet śmiertelne następstwa. Poważny nadmiar tego pierwiastka może nawet spowodować silne zaburzenia rytmu serca, które zagrażają życiu. Często hiperkaliemia występuje u osób, które mają schorzenia nerek — następuje wówczas niewłaściwa gospodarka elektrolitowa. Taki problem może także pojawić się u osób, które niewłaściwie suplementowały potas w tabletkach oraz w ciężkich powikłaniach cukrzycy i chorób nowotworowych. Objawy, które dopiero zwiastują hiperkaliemię, to np. kłopoty z wejściem po schodach, uczucie osłabienia. Gdy problem jest poważniejszy, stwierdza się arytmię, niedowład mięśni, a nawet gwałtowne zatrzymanie krążenia krwi. A to oznacza nawet nagły zgon. Jednak problem polega na tym, że często nawet spory nadmiar potasu, gdy narasta stopniowo, nie daje żadnych widocznych objawów. 

Uzupełnianie potasu 

Co robić, by zapewnić sobie właściwy poziom potasu w organizmie? O tym, jak można uzupełnić ewentualny niedobór — lub skorygować nadmiar — zawsze powinien zdecydować lekarz. Objawy niedoboru i nadmiaru potasu mogą być bowiem mylące. Dlatego diagnoza musi być poparta badaniami na poziom stężenia potasu w surowicy krwi. Gdy sytuacja jest już klarowna, możemy dostać zalecenie suplementowania potasu. Z pewnością jednak zażywanie potasu ma sens, gdy cierpimy na nadciśnienie, a szczególnie wtedy, gdy lekarz zapisał nam środki odwadniające (jednak przy stosowaniu niektórych leków suplementacja potasu jest przeciwwskazana, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą). 

Suplementacja potasu jest ordynowana pacjentom cierpiącym na kamienie nerkowe. Pierwiastek ten jest też zalecany osobom starszym, których dieta jest uboga w warzywa i owoce, a one same są w grupie ryzyka osteoporozy. Potas bywa też przepisywany pacjentom po udarze mózgu oraz cierpiącym na arytmię.  

Gdy jednak niedobór potasu jest niewielki, wystarczy stosowanie odpowiedniej diety bogatej w ten pierwiastek. Według najnowszych zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia dobrymi źródłami potasu w diecie są: warzywa strączkowe (fasola, groch), orzechy, szpinak, brokuły, pomidory, suszone owoce oraz większość świeżych owoców (głównie banany, pomarańcze, kiwi). Co ciekawe, głównym źródłem potasu w diecie Polaków są ziemniaki. 

A jak się postępuje, gdy mamy do czynienia z nadmiarem potasu? W sytuacjach nagłych i ostrych w pierwszej kolejności podaje się związki wapnia. Jest także wiele innych leków, które neutralizują działanie potasu. Jednak podaje się je tylko w warunkach szpitalnych. W przypadku łagodnej hiperkaliemii może wystarczyć zmiana diety. Czasem lekarz może też przepisać leki moczopędne oraz wykluczyć takie, które mogły spowodować hiperkaliemię.