Badanie poziomu potasu we krwi. Jaka jest norma?
Barbara Sitek

Badanie poziomu potasu we krwi. Jaka jest norma?

Oznaczenie stężenia potasu (K+) we krwi jest jednym z podstawowych badań gospodarki elektrolitowej organizmu. Pacjenci z chorobami kardiologicznymi i nefrologicznymi są szczególnie wrażliwi na zmiany poziomu tego pierwiastka. Zarówno hipokaliemia (niski poziom potasu), jak i hiperkaliemia (wysoki poziom potasu) to zaburzenia gospodarki elektrolitowej, które mogą być wyjątkowo groźne dla zdrowia. Jak wygląda badanie poziomu potasu, jak się do niego przygotować i co należy zrobić, aby zadbać o prawidłowe stężenie K+? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Potas jest pierwiastkiem odpowiadającym między innymi za prawidłowe funkcjonowanie tkanek i efektywną pracę mięśni. Wraz z pozostałymi elektrolitami – sodem, chlorkami i jonami wodorowęglanowymi – uczestniczy w regulacji objętości i rozmieszczenia płynów w organizmie oraz w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej. Większość potasu zlokalizowana jest we wnętrzu komórek, a jedynie 2% znajduje się w płynach pozakomórkowych, w tym w osoczu krwi. Niewielka zmiana stężenia potasu we krwi może wywołać groźne objawy w postaci niewydolności oddechowej czy zaburzenia akcji serca. Monitorowanie stężenia tego pierwiastka należy do jednego z najczęściej zlecanych badań analitycznych, w szczególności na oddziałach szpitalnych.

Czym jest potas?

Potas jest jednym z kilku elektrolitów występujących w organizmie. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, czyli odpowiednie rozmieszczenie wody w komórkach i jamach ciała. Ponadto wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mięśni i układu nerwowego. Jest on kationem, inaczej mówiąc jonem obdarzonym dodatnim ładunkiem elektrycznym, zlokalizowanym głównie we wnętrzu komórek. Wraz z sodem wchodzi w skład tzw. pomp sodowo-potasowych, będących częścią błon komórkowych, dzięki czemu potas kontroluje ich właściwą objętość, dodatkowo regulując transport substancji odżywczych, wody i produktów przemiany materii w obu kierunkach (z komórki i do komórki).

Rola potasu w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu

Potas to pierwiastek, którego ilość i zawartość w organizmie ma podstawowe znaczenie dla zachowania homeostazy. Potas bierze udział w szeregu procesów zachodzących w organizmie:

  • jest aktywatorem ponad 40 różnych reakcji enzymatycznych (przyspiesza ich przebieg),
  • pobudza perystaltykę jelit,
  • reguluje przewodnictwo nerwowe oraz kurczliwość mięśni,
  • bierze udział w syntezie białek,
  • odpowiada za prawidłowe nawodnienie komórek,
  • wpływa na regulowanie rytmu serca,
  • chroni naczynia wieńcowe przed miażdżycą,
  • uczestniczy w wydzielaniu insuliny.

Polecane dla Ciebie

Badanie poziomu potasu we krwi

Oznaczenie stężenia potasu we krwi jest elementem składowym badania oceniającego poziom wszystkich elektrolitów obecnych w osoczu, czyli jonogramu. Analiza poziomu potasu jest najczęściej zlecana wśród pacjentów leczonych kardiologicznie lub przyjmujących preparaty moczopędne, aby ocenić czy stosowane środki nie zaburzają rytmu pracy serca. Do badania należy przystąpić na czczo, czyli po około 12 godzinach przerwy w spożywaniu posiłków, a ponadto na 2–3 dni przed badaniem zaleca się ograniczyć picie alkoholu i unikanie intensywnego wysiłku fizycznego. Oznaczenie stężenia potasu jest badaniem refundowanych przez NFZ, jeśli zostanie zlecone przez lekarza. Można je także wykonać prywatnie, wówczas jego koszt nie powinien przekroczyć 10 zł lub 30–40 zł w przypadku wspomnianego jonogramu. 

Potas – norma dla kobiety, mężczyzny i dziecka w wynikach badań

Prawidłowy poziom potasu u kobiet, mężczyzn i dzieci znajduje się w granicach 3,5–5,0 mmol/l. Analizując wynik badania, warto jednak zwrócić uwagę, czy mieści się on w zakresie normy danego laboratorium diagnostycznego i czy jest oznaczony symbolem wskazującym na przekroczenie wartości prawidłowych: lub H (ang. High – wysoki) przy podwyższonym i lub L (ang. Low – niski) przy obniżonym poziomie potasu.

Hipokaliemia – przyczyny i objawy za niskiego poziomu potasu w organizmie

Obniżony poziom potasu, nazywany inaczej hipokaliemią, może wynikać ze zbyt niskiej podaży tego pierwiastka w diecie, a także ze stanów chorobowych, takich jak hiperaldosteronizm, zaburzenia żołądkowo-jelitowe (przebiegające z wymiotami lub biegunką), przewlekłe stany zapalne jelit, odmiedniczkowe i kłębuszkowe przewlekłe zapalenie nerek, nowotwory jajników  i nerek lub zasadowica metaboliczna. Niekiedy hipokaliemia może być również skutkiem nadmiernej utraty potasu przez nerki, co jest następstwem przyjmowania leków (moczopędnych, kortykosteroidów, agonistów receptorów beta-adrenergicznych, antagonistów receptorów alfa-adrenergicznych, antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych).

Objawy towarzyszące hipokaliemii zależą od stopnia niedoboru potasu. Początkowo mogą one pozostawać niezauważone, jednak przy większym niedoborze może dochodzić do osłabienia mięśni i ich bolesnych skurczów, ponadto zaparć, zwiększenia objętości wydalanego moczu i towarzyszącego mu uczucia pragnienia, a w końcu także do zaburzeń rytmu pracy serca, w tym do migotania komór, czyli stanu zagrażającego życiu. Ze względu na to, już przy początkowych oznakach zaburzeń w poziomie elektrolitów warto udać się do lekarza lub do najbliższego punktu pobrań.

Hiperkaliemia – przyczyny i objawy zbyt wysokiego poziomu potasu w organizmie

Do wzrostu stężenia potasu, czyli do hiperkaliemii dochodzi najczęściej na skutek niewydolności nerek lub kory nadnerczy (choroby Addisona), powikłań cukrzycy, hipoaldosteronizmu, odwodnienia, nadmiernej podaży sodu w diecie, niedotlenienia tkanek – skutkującego kwasicą metaboliczną lub oddechową, rozległych oparzeń i innych stanów, którym towarzyszy rozpad komórek. Również przyjmowanie leków – beta-blokerów, przeciwzapalnych, moczopędnych – może podnosić poziom potasu we krwi. Objawy hiperkaliemii, które powinny skłaniać do wizyty u lekarza to przede wszystkim obniżenie siły mięśniowej, skurcze lub porażenie mięśni, apatia, splątanie, drętwienie kończyn, drgawki i zaburzenia rytmu serca.

Poziom potasu przekraczający 7 mmol/l jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga natychmiastowego wezwania pomocy medycznej.

Jak zadbać o prawidłowe stężenie potasu?

Na stężenie potasu w organizmie wpływa zarówno ilość spożywanej wody, rodzaj stosowanych leków, jak i diety bogatej w ten pierwiastek. Osoby, które potrzebują uzupełniać poziom potasu we krwi, powinny częściej sięgać po takie produkty, jak suszone owoce (morele, śliwki, daktyle czy figi), kaszę gryczaną, jęczmienną, pomidory, pieczywo żytnie, ryby, mięso z kurczaka i indyka, soki z pomidorów i buraków, banany, kakao, grzyby i orzechy. Przy wystąpieniu dużych niedoborów warto rozważyć dodatkową suplementację potasu, poprzedzoną konsultacją z lekarzem. Pacjenci cierpiący na hiperkaliemię powinni z kolei ograniczać spożywanie tego typu pokarmów i dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu.

  1. K. Korzeniowska i in. Zaburzenia gospodarki potasowej- cz. I, Farmacja współczesna, nr 4, 2011.
  2. T. Sawicki i in., Czy preparaty potasu powinny być dostępne na receptę?, Lek w Polsce, nr 11 – 12 (271 – 272), 2013.
  3. M. Jarosz i in., Normy żywienia dla populacji polskiej- nowelizacja, Warszawa, 2012, str. 148 – 149.
  4. Lena Nowak-Łoś i in., Potas,”labtestonline.pl” [online] https://www.labtestsonline.pl/test/potas [dostęp:] 20.12.2020 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kortyzol – norma, badanie, objawy podwyższonego i obniżonego kortyzolu

    Kortyzol (hydrokortyzon) jest naturalnym hormonem steroidowym produkowanym w organizmie przez korę nadnerczy. Nazywany jest hormonem stresu. Wywiera bardzo duży wpływ na metabolizm, w tym na stężenie glukozy we krwi, podnosząc jej poziom w reakcji na stres. Stężenie kortyzolu jest zależne od pory dnia – w godzinach porannych jest najwyższe, a w godzinach wieczornych najniższe. Tę zależność należy wziąć pod uwagę podczas interpretacji wyników badania. Czy można zbadać poziom stresu, wykonując oznaczenie poziomu kortyzolu? Odpowiedź w artykule.

  • GGTP – skierowanie, refundacja, cena

    GGTP to enzym pomocny w diagnozowaniu między innymi chorób wątroby, trzustki czy nerek. Jego wysoki poziom obserwuje się również u osób z problemem nadużywania alkoholu. Istnieje szereg objawów towarzyszących chorobom wątroby i dróg żółciowych, które powinny skłonić pacjenta do oznaczenia poziomu gamma-glutamylotranspeptydazy. Uwagę powinno przykuć chociażby żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych, obrzęki i świąd skóry czy ból po prawej stronie brzucha. Jak się przygotować do badania GGTP? Ile kosztuje to oznaczenie i czy do badania należy zgłosić się na czczo? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników. Co zrobić, kiedy wynik wskazuje na podwyższony poziom?

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij