Hiperkaliemia – jakie są przyczyny i objawy nadmiaru potasu we krwi?

27.01.2020

Potas jest pierwiastkiem niezbędnym dla naszego organizmu. Zdarza się, że mamy go jednak za dużo. Jakie są przyczyny nadmiaru potasu, jak go obniżyć oraz na co uważać w diecie, gdy mamy za wysoki potas?

Hiperkaliemia – co to jest?

Potas (K+) jest jednym z najważniejszych pierwiastków, odgrywającym kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy naszego organizmu i warunkującym prawidłowe funkcjonowanie nie tylko układu nerwowo-mięśniowego, ale także serca. Aż 90 proc. potasu w organizmie zawarte jest w komórkach całego organizmu, a tylko 10 proc. znajduje się w przestrzeni pozakomórkowej – płynach tkankowych i we krwi, i to właśnie jego poziom w osoczu jest jednym z wyznaczników równowagi elektrolitowej.

Najczęściej prawidłowe stężenie potasu w surowicy krwi określane jest jako 3,5-5,5 mmol/l – wartości referencyjne mogą się nieznacznie różnić w poszczególnych laboratoriach, dlatego wynik zawsze należy odnieść do zakresu norm przedstawionego na wyniku.

Hiperkaliemią nazywamy stan, gdy stężenie potasu w osoczu przekracza 5,5 mmol/l, przy czym klinicznie wyróżniamy postaci hiperkaliemii:

łagodną,
umiarkowaną,
ciężką.

Hiperkaliemia – przyczyny nadmiaru potasu w organizmie

Przyczynami nadmiaru potasu w organizmie mogą być:

zmniejszenie wydalania potasu przez nerki – niewydolność nerek,
kwasica metaboliczna,
niedobór insuliny u pacjentów z cukrzycą,
uwalnianie potasu z komórek w wyniku ich rozpadu (np. zespół lizy guza - zespół rozpadu nowotworu), niedokrwistość hemolityczna, rabdomioliza (rozpad mięśni), posocznica (sepsa),
nadmierna podaż potasu w żywności u pacjentów z zaburzonymi mechanizmami autoregulacji,
stosowane leki, jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, naproksen, diklofenak), leki przeciwdrobnoustrojowe (trimetoprim/sulfametoksazol, amoksycylina), leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna A, takrolimus, ketokonazol), niektóre leki wykorzystywane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, heparyna, digoksyna,
spożywanie niektórych ziół i preparatów roślinnych, np. na bazie żeń-szenia syberyjskiego, konwalii majowej, owoców głogu.

Najczęstszym powodem wzrostu potasu we krwi są choroby nerek – głównego regulatora jego stężenia w organizmie!

Szczególnie podatne na wystąpienie hiperkaliemii są osoby chorujące na cukrzycę (zwłaszcza z niewyrównaną cukrzycą i wysoką glikemią), pacjenci ze stwierdzoną niedoczynnością kory nadnerczy (pierwotną – chorobą Addisona i wtórną), niewydolnością nerek i tubulopatią (uszkodzeniem cewek nerkowych, np. w przebiegu tocznia, amyloidozy, nefropatii związanej z zakażeniem HIV, nefropatii zastoinowej).

Należy wspomnieć też o zjawisku pseudohiperkaliemii (hiperkaliemii rzekomej), która nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu potasu w surowicy. Może ona wynikać z niedopatrzeń popełnionych przed badaniem, błędów laboratoryjnych (może dojść do uwalniania potasu w przebiegu hemolizy, czyli pękania komórek krwi w próbce, np. w trakcie nieprawidłowego pobierania i transportowania próbek krwi), bardzo wysokiej leukocytozy (podwyższona liczba białych krwinek) bądź trombocytozy (wzrost liczby płytek krwi), czasem nawet na skutek długo zaciśniętej opaski uciskowej lub zaciskania pięści przez pacjenta w trakcie pobierania krwi.

Hiperkaliemia – objawy podwyższonego potasu

Łagodny i umiarkowany wzrost stężenia potasu we krwi często pozostaje bezobjawowe i jest wykrywane przypadkowo, podczas rutynowych badań krwi.

Najczęściej pojawiające się objawy hiperkaliemii to: apatia, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia, splątanie, skurcze mięśniowe, a także, rzadziej, porażenie mięśni i drgawki, objawy krążeniowe (bradykardia, czyli spowolnienie pracy serca, zmiany w EKG). W skrajnych przypadkach taki stan może wiązać się także z ryzykiem zatrzymania krążenia i śmierci.

W przypadku pojawienia się objawów hiperkaliemii u osoby szczególnie narażonej na jej występowanie (np. z niewydolnością nerek lub w trakcie przyjmowania leków zwiększających potas), należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Hiperkaliemia – jak obniżyć potas?

Poziomy elektrolitów, podobnie jak wszystkie inne badania, interpretuje się w odniesieniu do pojawiających się objawów, chorób współistniejących, stosowanych leków i możliwych przyczyn hiperkaliemii. Dlatego ogromne znaczenie ma przeprowadzony przez lekarza wywiad i informacje udzielone przez pacjenta oraz jego znajomość nazw przyjmowanych medykamentów (w tym także suplementów diety).

Postępowanie terapeutyczne zaproponowane przez lekarza będzie zależeć od wszystkich wyżej wymienionych czynników. U pacjentów narażonych na hiperkaliemię może być konieczna zmiana codziennej diety i unikanie produktów o wysokiej zawartości potasu.

Produkty szczególnie bogate w potas:

pomidory i ich przetwory,
ziemniaki, bataty,
buraki,
szpinak, pietruszka,
awokado,
nasiona roślin strączkowych, w tym soi,
ryby (łosoś, dorsz, makrela, pstrąg, tuńczyk, szprot),
grzyby,
orzechy, migdały, pistacje,
owoce suszone,
banany,
brzoskwinie, morele,
mak, sezam,
pestki słonecznika.

Pamiętaj! Zawarte w powyższym artykule treści mają charakter informacyjno-edukacyjny i nie zastąpią wizyty u lekarza oraz bezpośredniego badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta.

lek.

Katarzyna Jowik

O Autorze

Lekarz, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, aktualnie w trakcie stażu podyplomowego. W planach: psychiatria dzieci i młodzieży. Poza pracą pasjonatka podróży, zwłaszcza po Bałkanach i Kaukazie, fanka reportaży podróżniczych i kultury skandynawskiej.

Obserwuj

Inne publikacje autora

Oczopląs – przyczyny i leczenie mimowolnych ruchów gałek ocznych

Przeczytane 3025 razy
Czytaj dalej
Przedwczesne odklejenie łożyska w ciąży – przyczyny, objawy i skutki przedwczesnego odklejania się łożyska

Przeczytane 19224 razy
Czytaj dalej

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Nadciśnienie – rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie. Jak zapobiegać podwyższonemu ciśnieniu krwi?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą bardzo rozpowszechnioną. Szacuje się, że w Polsce 30–45% dorosłych cierpi na tę chorobę. Czym dokładnie jest nadciśnienie i jak się objawia? Co może powodować wysokie ciśnienie krwi? Jak zapobiegać nadciśnieniu? Podpowiadamy.
Czytaj dalej
Pistolet do masażu – jak działa i kto powinien z niego korzystać?

Pistolet do masażu to niewielkich rozmiarów urządzenie generujące kilkadziesiąt uderzeń na sekundę, wyposażone w kilka wymiennych końcówek. Używanie masażera pistoletowego wpływa na poprawę funkcjonalności tkanek miękkich, znajduje zastosowanie w łagodzeniu dolegliwości bólowych w różnego rodzaju urazach i kontuzjach, przyspiesza regenerację mięśniową u osób uprawiających sporty czy likwiduje nadmierne napięcie mięśni u osób pracujących wiele godzin w wymuszonej pozycji siedzącej. Jak używać masażer pneumatyczny? Jaka jest jego cena?
Czytaj dalej
Semaglutyd – lek na cukrzycę spektakularnie wspomaga utratę wagi

Najnowsze badania wskazują, że cotygodniowy zastrzyk semaglutydu, w połączeniu z wdrożeniem zasad zdrowego stylu życia, skutkuje znaczną i klinicznie istotną utratą masy ciała. Odkrycie może rozpocząć "nową erę" w leczeniu otyłości.
Czytaj dalej
Morsowanie – czy lodowate kąpiele są korzystne dla zdrowia?

Tej zimy morsowanie stało się wyjątkowo gorącym trendem. Dowiedz się, jakimi korzyściami zdrowotnymi mogą zaowocować regularne kąpiele w lodowatej wodzie. Jakie są przeciwwskazania do tej aktywności? Dlaczego niektórzy lepiej tolerują niskie temperatury?
Czytaj dalej
Skutki uboczne szczepionek przeciwko COVID-19. Jakie działania niepożądane pojawiają się najczęściej?

Eksperci twierdzą, że korzyści wynikające ze szczepienia przeciwko COVID-19 znacznie przewyższają związane z nimi ewentualne efekty uboczne, które są rzadkie i samoistnie ustępują w ciągu kilku dni. Dowiedz się, czego można się spodziewać po przyjęciu szczepionki? Jak złagodzić nieprzyjemne efekty poszczepienne?
Czytaj dalej
PTSD – przyczyny, objawy, leczenie zespołu stresu pourazowego

PTSD (ang. posttraumatic stress disorder) większości osób kojarzy się z weteranami, nie wszyscy są świadomi, że jest to problem, który może dotknąć niemal każdego. Nawet do 25% osób po traumatycznym przeżyciu, takim jak napaść, wypadek, klęska żywiołowa, śmierć bliskiej osoby, może doznać zespołu stresu pourazowego. PTSD to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się występowaniem szeregu objawów, m.in. lęku, depresji, zaburzeń snu, agresji, nadmiernej reakcji na bodźce, prowadzących do upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym.
Czytaj dalej
Witamina K – funkcje w organizmie i skutki niedoboru u dzieci i dorosłych. Witamina K dla noworodka

Witamina K to tak naprawdę grupa witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, które odgrywają istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi, metabolizmie kości i regulacji poziomu wapnia we krwi. Wyróżnia się witaminę K1 (filochinon), występującą w zielonych warzywach oraz witaminę K2 (menachinon), która jest syntezowana w układzie pokarmowym. Jakie są przyczyny i objawy niedoboru witaminy K? Dlaczego podaje się ją noworodkom tuż po urodzeniu?
Czytaj dalej
Przeciwciała po zakażeniu COVID-19 z czasem zanikają. Dlaczego tak się dzieje? Czy ta zależność dotyczy szczepionek?

Wiemy, że z czasem poziom naturalnie wytwarzanych immunoglobulin po przebyciu choroby koronawirusowej spada. Dlaczego tak się dzieje? Czy podobny mechanizm dotyczy ochrony poszczepiennej?
Czytaj dalej