Hiperkaliemia – jakie są przyczyny i objawy nadmiaru potasu we krwi?
Katarzyna Jowik

Hiperkaliemia – jakie są przyczyny i objawy nadmiaru potasu we krwi?

Potas jest pierwiastkiem niezbędnym dla naszego organizmu. Zdarza się, że mamy go jednak za dużo. Jakie są przyczyny nadmiaru potasu, jak go obniżyć oraz na co uważać w diecie, gdy mamy za wysoki potas?

Hiperkaliemia – co to jest?

Potas (K+) jest jednym z najważniejszych pierwiastków, odgrywającym kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy naszego organizmu i warunkującym prawidłowe funkcjonowanie nie tylko układu nerwowo-mięśniowego, ale także serca. Aż 90 proc. potasu w organizmie zawarte jest w komórkach całego organizmu, a tylko 10 proc. znajduje się w przestrzeni pozakomórkowej – płynach tkankowych i we krwi, i to właśnie jego poziom w osoczu jest jednym z wyznaczników równowagi elektrolitowej.

Najczęściej prawidłowe stężenie potasu w surowicy krwi określane jest jako 3,5–5,5 mmol/l – wartości referencyjne mogą się nieznacznie różnić w poszczególnych laboratoriach, dlatego wynik zawsze należy odnieść do zakresu norm przedstawionego na wyniku.

Hiperkaliemią nazywamy stan, gdy stężenie potasu w osoczu przekracza 5,5 mmol/l, przy czym klinicznie wyróżniamy postaci hiperkaliemii:

  • łagodną,
  • umiarkowaną,
  • ciężką.

Hiperkaliemia – przyczyny nadmiaru potasu w organizmie

Przyczynami nadmiaru potasu w organizmie mogą być:

  • zmniejszenie wydalania potasu przez nerki – niewydolność nerek,
  • kwasica metaboliczna,
  • niedobór insuliny u pacjentów z cukrzycą,
  • uwalnianie potasu z komórek w wyniku ich rozpadu (np. zespół lizy guza - zespół rozpadu nowotworu), niedokrwistość hemolityczna, rabdomioliza (rozpad mięśni), posocznica (sepsa),
  • nadmierna podaż potasu w żywności u pacjentów z zaburzonymi mechanizmami autoregulacji,
  • stosowane leki, jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, naproksen, diklofenak), leki przeciwdrobnoustrojowe (trimetoprim/sulfametoksazol, amoksycylina), leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna A, takrolimus, ketokonazol), niektóre leki wykorzystywane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, heparyna, digoksyna,
  • spożywanie niektórych ziół i preparatów roślinnych, np. na bazie żeń-szenia syberyjskiego, konwalii majowej, owoców głogu.
Najczęstszym powodem wzrostu potasu we krwi są choroby nerek – głównego regulatora jego stężenia w organizmie!

Szczególnie podatne na wystąpienie hiperkaliemii są osoby chorujące na cukrzycę (zwłaszcza z niewyrównaną cukrzycą i wysoką glikemią), pacjenci ze stwierdzoną niedoczynnością kory nadnerczy (pierwotną – chorobą Addisona i wtórną), niewydolnością nerek i tubulopatią (uszkodzeniem cewek nerkowych, np. w przebiegu tocznia, amyloidozy, nefropatii związanej z zakażeniem HIV, nefropatii zastoinowej).

Należy wspomnieć też o zjawisku pseudohiperkaliemii (hiperkaliemii rzekomej), która nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu potasu w surowicy. Może ona wynikać z niedopatrzeń popełnionych przed badaniem, błędów laboratoryjnych (może dojść do uwalniania potasu w przebiegu hemolizy, czyli pękania komórek krwi w próbce, np. w trakcie nieprawidłowego pobierania i transportowania próbek krwi), bardzo wysokiej leukocytozy (podwyższona liczba białych krwinek) bądź trombocytozy (wzrost liczby płytek krwi), czasem nawet na skutek długo zaciśniętej opaski uciskowej lub zaciskania pięści przez pacjenta w trakcie pobierania krwi.

Polecane dla Ciebie

Hiperkaliemia – objawy podwyższonego potasu

Łagodny i umiarkowany wzrost stężenia potasu we krwi często pozostaje bezobjawowe i jest wykrywane przypadkowo, podczas rutynowych badań krwi.

Najczęściej pojawiające się objawy hiperkaliemii to: apatia, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia, splątanie, skurcze mięśniowe, a także, rzadziej, porażenie mięśni i drgawki, objawy krążeniowe (bradykardia, czyli spowolnienie pracy serca, zmiany w EKG). W skrajnych przypadkach taki stan może wiązać się także z ryzykiem zatrzymania krążenia i śmierci.

W przypadku pojawienia się objawów hiperkaliemii u osoby szczególnie narażonej na jej występowanie (np. z niewydolnością nerek lub w trakcie przyjmowania leków zwiększających potas), należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Hiperkaliemia – jak obniżyć potas?

Poziomy elektrolitów, podobnie jak wszystkie inne badania, interpretuje się w odniesieniu do pojawiających się objawów, chorób współistniejących, stosowanych leków i możliwych przyczyn hiperkaliemii. Dlatego ogromne znaczenie ma przeprowadzony przez lekarza wywiad i informacje udzielone przez pacjenta oraz jego znajomość nazw przyjmowanych medykamentów (w tym także suplementów diety).

Postępowanie terapeutyczne zaproponowane przez lekarza będzie zależeć od wszystkich wyżej wymienionych czynników. U pacjentów narażonych na hiperkaliemię może być konieczna zmiana codziennej diety i unikanie produktów o wysokiej zawartości potasu.

Produkty szczególnie bogate w potas:

  • pomidory i ich przetwory,
  • ziemniaki, bataty,
  • buraki,
  • szpinak, pietruszka,
  • awokado,
  • nasiona roślin strączkowych, w tym soi,
  • ryby (łosoś, dorsz, makrela, pstrąg, tuńczyk, szprot),
  • grzyby,
  • orzechy, migdały, pistacje,
  • owoce suszone,
  • banany,
  • brzoskwinie, morele,
  • mak, sezam,
  • pestki słonecznika.
Pamiętaj! Zawarte w powyższym artykule treści mają charakter informacyjno-edukacyjny i nie zastąpią wizyty u lekarza oraz bezpośredniego badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta.
  1. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2019, pod red. A. Szczeklika, P. Gajewskiego, Kraków 2019.
  2. C. Ben Salem, A. Badreddine, N. Fathallah i inni, Drug-induced hyperkalemia, „Drug Safety”, nr 37 2014, s. 677-692.
  3. M. Zaremba, E. Franek, A. Rydzewski, Hiperkaliemia, „Choroby Serca i Naczyń”, nr 1 2006, s. 36-40.
  4. D.B. Haytowitz, L.E. Lemar, P.R. Pehrsson, USDA's Nutrient Databank System – A tool for handling data from diverse sources, „Journal of Food Composition and Analysis” [online], https://doi.org/10.1016/j.jfca.2009.01.003, [dostęp:] 28.11.2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

  • Fosfolipidy niezbędne – czym są i czemu są tak ważne dla wątroby?

    Zapoczątkowany w ubiegłym stuleciu rozwój cywilizacyjny i jego negatywne konsekwencje, jak np. zanieczyszczenie środowiska, nadmierne spożycie produktów przetworzonych czy dodatki do żywności mogą mieć negatywny wpływ na nasz organizm. W tym na wątrobę, główny narząd, w którym dokonują się najważniejsze i podstawowe przemiany metaboliczne.1

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij