Oczopląs – przyczyny i leczenie mimowolnych ruchów gałek ocznych
Katarzyna Jowik

Oczopląs – przyczyny i leczenie mimowolnych ruchów gałek ocznych

Oczopląs, czyli mimowolne ruchy gałek ocznych powtarzane w rytmicznym cyklu, jest objawem okulistycznym, ale może świadczyć też o chorobie np. neurologicznej bądź laryngologicznej. Może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Sprawdź, jakie są przyczyny oczopląsu i w jaki sposób się go leczy. 

Co to jest oczopląs?

Oczopląsem (łac. nystagmus) nazywamy mimowolne ruchy gałek ocznych, które powtarzane są w jednolitym, rytmicznym wzorze, a których podłożem jest zaburzenie równowagi w napięciu mięśni okoruchowych. Takie zjawisko sprzyja pogorszeniu widzenia oraz zaburzeniom równowagi i koordynacji. Te niekontrolowane ruchy mogą występować z boku na bok, w górę i w dół lub w układzie kołowym. W rezultacie oczy nie są w stanie stale oglądać obiektów. Osoby z oczopląsem mogą kiwać głową i trzymać głowy w nietypowych pozycjach, aby zrekompensować ten stan. Podaje się, że trwały oczopląs może dotyczyć około 0,2% populacji.  

Rodzaje oczopląsu 

Rodzaje oczopląsu możemy ogólnie podzielić według dwóch kryteriów: źródła problemu lub kierunku ruchu. 

Oczopląsy według źródła problemu dzielimy na:   

  • oczopląs oczny – w tej grupie możemy wyróżnić oczopląs nastawczy (przy patrzeniu na obiekt leżący na granicy pola widzenia obuocznego), optokinetyczny (np. podczas jazdy środkami komunikacji, ruch gałek ocznych podczas wodzenia wzrokiem za przedmiotem), samoistny, spasmus nutans (nabyty i występujący rodzinnie, obustronny, pojawia się między 3. a 24. miesiącem życia i współwystępuje z kręczem szyi i potrząsaniem głową w poziomie lub pionie, najczęściej zanika około 3-4. roku życia). Dodatkowo wymienia się tu oczopląs ukryty (o zmiennej amplitudzie i częstotliwości; zasłonięcie jednego oka ujawnia oczopląs skaczący w jednym i drugim oku; występuje m.in. we wczesnym dzieciństwie u pacjentów z zezem zbieżnym) i oczopląs zawodowy (np. u pracujących w słabym oświetleniu górników), 
  • przedsionkowy, błędnikowy – spowodowany asymetryczną aktywnością w dwóch jądrach przedsionkowych pnia mózgu. Można go wywołać przejściowo, działając albo bodźcem termicznym – po wprowadzeniu do zewnętrznego przewodu słuchowego ciepłej wody (44°C) lub zimnej (30°C) następuje oczopląs skierowany odpowiednio w stronę badanego przewodu słuchowego bądź w przeciwną do badanego ucha – albo bodźcem kinetycznym (np. na fotelu obrotowym); oczopląs jest wtedy skierowany w stronę przyspieszenia, 
  • móżdżkowy – w wyniku uszkodzenia móżdżku lub rdzenia kręgowego, 
  • ośrodkowy – najczęściej w stwardnieniu rozsianym, uszkodzeniu podstawy czaszki, w chorobach móżdżku lub uszkodzeniu jądra nerwu VI, 
  • mieszany, w tym oczopląs wrodzony. 

Oczopląsy według rodzaju ruchu dzielimy na: 

  • wahadłowy – ruchy gałek są rytmiczne, może to być oczopląs poziomy lub oczopląs pionowy, 
  • skaczący – ruch gałek ocznych w jedną stronę jest szybszy niż w drugą.  

Powiązane produkty

Jakie mogą być przyczyny oczopląsu? 

Oczopląs może być zarówno zjawiskiem fizjologicznym (np. oczopląs optokinetyczny), jak i objawem chorobowym. Przyczyna często pozostaje nieznana, ale może być spowodowana zaburzeniami w ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzeniami metabolicznymi lub toksycznością alkoholu i narkotyków. Nabyty oczopląs, który pojawia się w późniejszym życiu, może być objawem innego stanu lub choroby, takiej jak udar, stwardnienie rozsiane lub uraz. 

Rzadsze przyczyny oczopląsu to: 

  • zapalenie ucha wewnętrznego, 
  • przyjmowanie niektórych leków, m.in. przeciwpadaczkowych (np. fenytoina, karbamazepina), barbituranów, litu, 
  • choroby ośrodkowego układu nerwowego, 
  • zaburzenia rozwoju  kontroli ruchów gałek ocznych we wczesnym okresie życia, 
  • bielactwo, 
  • hipoplazja nerwu wzrokowego (zanik nerwu II), 
  • duża krótkowzroczność,  
  • siatkówczak (retinoblastoma), 
  • wrodzona zaćma, wrodzona jaskra, 
  • szczelina nerwu wzrokowego, siatkówki lub plamki, 
  • wrodzona toksoplazmoza, 
  • retinopatia wcześniacza, 
  • wrodzone rozwarstwienie siatkówki. 

Oczywiście etiologii oczopląsu może być znacznie więcej, stąd konieczność diagnostyki i ewentualnego wdrożenia leczenia przyczynowego.  

Oczopląs – diagnostyka 

Podstawą diagnostyki jest jak zawsze badanie podmiotowe pacjenta (wywiad lekarski), obejmujące m.in. informacje o przyjmowanych lekach, urazach głowy, chorobach pacjenta, problemach okulistycznych i  neurologicznych w rodzinie, problemach okołoporodowych czy wcześniactwie.

Dalsza diagnostyka obejmuje przede wszystkim badanie okulistyczne (badanie ostrości wzroku, reakcja źrenic na światło, ocena tęczówki czy badanie dna oczu), elektronystagmografię i wideonystagmografię, ocenę ustawienia głowy i ocenę ruchomości oczu. Czasem niezbędna okazuje się ocena neurologiczna i obrazowanie głowy (tomografia komputerowa bądź rezonans magnetyczny). Konieczna może się okazać diagnostyka laryngologiczna. Jednak cały przebieg działania jest zindywidualizowany, zależny od objawów i historii pacjenta.  

Leczenie niekontrolowanych ruchów gałek ocznych 

Leczenie oczopląsu zależy od jego etiologii i faktu, czy jest on wynikiem wad i chorób wrodzonych, czy też objawem choroby nabytej, w której możliwe jest leczenie przyczynowe. Wśród metod zachowawczych najczęściej wymienia się wyrównywanie wady wzroku (stosowanie soczewek kontaktowych lub szkieł korekcyjnych), stosowanie szkieł pryzmatycznych (ograniczenie kompensacyjnego ustawienia głowy), farmakoterapię (baklofen, karbamazepina). Czasem proponowane są pacjentowi iniekcje toksyny botulinowej (ostrzykiwanie mięśni zewnątrzgałkowych) lub operację przesunięcia oczu w kierunku zwrotu głowy (skrócenie mięśni zewnątrzgałkowych oczu w celu korekcji zeza i ustawienia głowy oraz zminimalizowania ruchów mimowolnych oczu). 

Czy oczopląs może być groźny? 

Mimowolne ruchy gałek ocznych mogą być zarówno samoistnym niegroźnym objawem związanym np. z wrodzonymi chorobami oczu, jak i symptomem wielu poważnych chorób okulistycznych, neurologicznych czy laryngologicznych, dlatego tak ważne jest, aby w przypadku zauważenia oczopląsu nie bagatelizować go, tylko udać się do lekarza POZ. Pokieruje on dalszą diagnostyką i w razie potrzeby zleci niezbędne konsultacje. Dużą rolę we wczesnym wykrywaniu chorób odgrywają także tzw. bilanse, czyli okresowe badania profilaktyczne, jakim poddawane są dzieci w określonym wieku.  

Zawarte w powyższym artykule treści mają charakter informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić wizyty u lekarza i bezpośredniego badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta! 

  1. K. Jadanowski, S. Budrewicz, E. Koziorowska-Gawron, Zaburzenia gałkoruchowe w chorobach ośrodkowego układu nerwowego, "Polski Przegląd Neurologiczny", nr 6 2010. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zawał serca – objawy, przyczyny, rozpoznanie, zapobieganie

    Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów wśród Polaków. Najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca – silny, narastający ból w klatce piersiowej, utrzymujący się dłużej niż 20 minut – jest pilnym wskazaniem do wezwania pomocy medycznej.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Ortoreksja – na czym polega? Skutki, objawy i leczenie obsesji na punkcie zdrowego żywienia

    Ortoreksja jest zaburzeniem odżywiania, które polega na obsesji na punkcie zdrowego żywienia. Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo zmienia nawyki żywieniowe po to, by jej dieta była idealna dla zdrowia. Niestety, ortorektyk nigdy nie osiąga pożądanej poprawy menu, a przez ciągłą eliminację nawet całych grup produktów zaczyna chorować. Jak rozpoznać ortoreksję i w jaki sposób ją leczyć?

  • Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie chorób reumatycznych. Fizjoterapia przy reumatyzmie

    Reumatyzm to potoczna nazwa grupy schorzeń o podłożu zapalnym, która obejmuje choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

    Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  • Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

    Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

  • Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

    Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij