Badanie KTG płodu - na czym polega i kiedy się je wykonuje?

Badanie KTG, znane również jako kardiotokografia, to nieinwazyjne badanie, które pozwala na monitorowanie czynności serca płodu oraz skurczów mięśnia macicy. Jest to podstawowe badanie wykonywane najczęściej w okresie okołoporodowym, które dostarcza cennych informacji na temat stanu zdrowia dziecka i przebiegu porodu. Na czym polega KTG? Jak je interpretować?

1. Co to jest KTG?
2. Jak wygląda badanie KTG?
3. KTG stresowe i niestresowe
4. KTG – wskazania do badania. Kiedy należy wykonać KTG płodu?
5. Jak interpretować wyniki KTG płodu? Co można odczytać z KTG?

Co to jest KTG?

KTG, czyli kardiotokografia, to nieinwazyjne badanie wykonywane podczas ciąży, które pozwala na monitorowanie dwóch kluczowych aspektów – czynności serca płodu oraz skurczów mięśnia macicy. Badanie KTG jest zalecane w trzecim trymestrze ciąży, zwykle po 36. tygodniu, chociaż może być wykonane wcześniej, jeśli istnieją jakiekolwiek wskazania czy patologie ciąży.

Jego ocena jest tak naprawdę jedynym wskaźnikiem dobrostanu dziecka w łonie matki i jakiekolwiek nieprawidłowości w KTG mogą świadczyć o niedotlenieniu płodu (np. w skutek owinięcia pępowiną), powikłaniach okołoporodowych (np. nieprawidłowy przepływ przez łożysko) czy braku akcji skurczowej macicy, a tym samym konieczność ich wywołania lub zmiany metody porodu z porodu naturalnego na cesarskie cięcie.

Jak wygląda badanie KTG?

Jak zostało wspomniane wcześniej, KTG jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym i może w zasadzie być prowadzone ciągle bez jakichkolwiek powikłań czy niedogodnień dla rodzącej. Standardowo badanie to trwa 30 minut (w wyjątkowych sytuacjach można je przedłużyć do 60 minut) i jest wykonywane w ułożeniu ciężarnej na lewym boku. Samo monitorowanie stanu dziecka jest możliwe dzięki dwóm głowicom, które umieszcza się na brzuchu ciężarnej.

Pierwsza z nich – głowica ultradźwiękowa – jest używana do monitorowania czynności serca płodu, dzięki wykorzystaniu efektu Dopplera, zjawisko to pozwala na ocenę przepływu krwi w kierunku do oraz od urządzenia, co pozwala na określenie czynności serca płodu. Wynik zapisywany jest w uderzeniach serca na minutę i świadczy o bieżącym stanie dziecka. Druga z głowic – tensometr – ma zastosowanie w monitorowaniu skurczów macicy. Mierzy ona napięcie powierzchniowe skóry i na jego podstawie zapisuje występujące skurcze mięśni macicy. Obie głowice są połączone z aparatem KTG, który rejestruje oraz drukuje wyniki najczęściej w postaci długiej papierowej taśmy. Wyniki te muszą być następnie ocenione przez położną i/lub lekarza.

KTG stresowe i niestresowe

Badanie KTG niestresowe to standardowe badanie KTG, które jest wykonywane tak jak zostało wspomniane powyżej  – tylko poprzez monitorowanie stanu dziecka oraz skurczów macicy poprzez dwie głowice bez podawania jakichkolwiek leków czy dodatkowych manewrów ze strony personelu medycznego.

Zmiana w KTG stresowym polega na podawaniu niewielkich dawek oksytocyny (najczęściej 6 jednostek na 500 ml soli fizjologicznej), czyli hormonu wyzwalającego czynność skurczową mięśnia macicy, co ma na celu obciążenie serca płodu podczas dokonywania zapisu KTG. Założeniem tego badania jest sprawdzenie, jak serce płodu reaguje na skurcze macicy, co będzie miało przełożenie na późniejszy przebieg porodu, gdy skurcze będą wywoływane już naturalnie w toku akcji porodowej.

Oba typy badań KTG dostarczają cennych informacji na temat stanu zdrowia dziecka i pozwalają na wczesne wykrycie niepokojących symptomów. Może się zdarzyć, że KTG niestresowe może być prawidłowe, ale jego stresowa odmiana może wskazać niewydolność serca dziecka przy obciążeniu skurczami macicy. Ostateczna interpretacja wyników KTG należy jednak do prowadzącego ciążę lekarza położnika.

KTG – wskazania do badania. Kiedy należy wykonać KTG płodu?

W przypadku ciąży przebiegającej prawidłowo KTG podłączane jest dopiero w momencie rozpoczęcia akcji porodowej i ma na celu ocenę stanu dziecka oraz daje możliwość szybkich reakcji w razie pogorszenia jego stanu.

W przypadku ciąży obciążonej (np.: w przypadku cukrzycy ciążowej, nieprawidłowego wzrostu płodu, nieprawidłowej ilości płynu owodniowego) zalecane jest początkowe wykonywanie KTG dwa razy w tygodniu, począwszy od 36. tygodnia ciąży. Następnie od 37 tygodnia zalecane jest wykonywanie KTG codziennie, aż do rozwiązania ciąży.

Najczęstszymi wskazaniami do częstszego badania KTG są:

• choroby przewlekłe wywołane ciążą (np. choroby serca czy nerek),
• słabsze odczuwanie ruchów płodu,
• krwawienia z dróg rodnych,
• ciąża po terminie porodu,
• urazy brzucha ciężarnej,
• nadciśnienie tętnicze,
• konflikt serologiczny,
• zbyt mały płód.

Jak interpretować wyniki KTG płodu? Co można odczytać z KTG?

Interpretacja wyników badania KTG, czyli kardiotokografii, powinna być przeprowadzana przez lekarza położnika lub położną.
Jednak dla ogólnego pojęcia o KTG warto znać podstawowe pojęcia z tego zakresu:

• czynność serca płodu – prawidłowo powinna zawierać się w przedziale od 110 do 160 uderzeń na minutę, a każda nieprawidłowość, taka jak bradykardia (mniej niż 110 ud./min) czy tachykardia (więcej niż 150 ud./min), może sugerować potencjalne niebezpieczeństwa, jak np.: niedotlenienie płodu,
• skurcze macicy – w prawidłowym zapisie KTG oczekuje się regularnych skurczów macicy, ich brak może utrudniać akcję porodową,
• zmiany akceleracyjne – jest to przyspieszenie uderzeń serca dziecka o 15 ud./min przez co najmniej 10 sekund, świadczą o dobrym stanie płodu,
• zmiany deceleracyjne – spadek częstości uderzeń serca płody przez co najmniej 15 sekund, mogą świadczyć o nieprawidłowościach stanu płodu.

Jeśli wynik KTG jest nieprawidłowy lub wywołuje obawy, lekarz może zalecić dalsze badania, takie jak badanie ultrasonograficzne, ocenę płynu owodniowego lub inne testy diagnostyczne, aby znaleźć przyczynę nieprawidłowości i podjąć odpowiednie działania.