USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

USG to metoda obrazowania z wyboru u kobiet ciężarnych. Ze względu na dużą dostępność, stosunkowo niski koszt wykonania oraz ilość informacji, które dostarcza, jest jednym z kluczowych badań w trakcie trwania ciąży. Co może pokazać USG oraz czy jest ono bezpieczne?

1. Co to jest badanie USG w ciąży? Co może pokazać USG?
2. Rodzaje USG w ciąży
3. Ile razy robi się USG w ciąży? Czy na każdej wizycie przeprowadza się badanie?
4. Jak wygląda USG w ciąży?
5. USG w ciąży – cena, refundacja i bezpieczeństwo badania

Co to jest badanie USG w ciąży? Co może pokazać USG?

USG, czyli inaczej ultrasonografia, to metoda obrazowania wykorzystująca niesłyszalne dla ludzkiego ucha fale akustyczne. Fale te, odbijając się od różnego rodzaju struktur wewnątrz organizmu, wracają do głowicy z różną prędkością, co finalnie skutkuje uzyskaniem charakterystycznego obrazu na monitorze aparatu USG. Dzięki tej metodzie możliwa jest bezinwazyjna ocena nie tylko płodu, ale również łożyska czy szyjki macicy pod kątem potencjalnych nieprawidłowości. W przypadku dziecka badanie USG pozwala, w zależności od wieku ciążowego, na ocenę:

• narządów wewnętrznych, takich jak płuca, serce, nerki, trzewia czy też mózg pod kątem występowania wad wrodzonych;
• budowy anatomicznej struktur kostnych, co ma szczególne znaczenie przy obserwacji kości nosowej w trakcie trwania USG I trymestru, gdyż jest to jeden z czynników predykcyjnych wystąpienia u płodu tzw. aberracji chromosomowych;
• obecności wad serca lub nieprawidłowości w obrębie wielkich naczyń krwionośnych;
• ilości płodów oraz zdefiniowanie ciąży jako wielopłodowej lub pojedynczej;
• ryzyka aberracji chromosomowych, czyli nieprawidłowych ilości chromosomów w komórkach ciała dziecka i wystąpienia zespołów, takich jak zespół Edwardsa czy Downa. W tym celu ginekolog wykonuje pomiary nie tylko kości nosowej, ale również przezierności karkowej oraz tętna płodu.

USG w ciąży dostarcza zatem wielu cennych informacji, które pozwolić mogą na wychwycenie potencjalnych nieprawidłowości jeszcze na etapie trwania ciąży i dokładne zaplanowanie porodu w celu minimalizacji ryzyka zarówno dla kobiety, jak i dla dziecka.

Rodzaje USG w ciąży

W trakcie trwania ciąży wykonywane są dwa rodzaje tego badania – USG przezpochwowe (transwaginalne) oraz przez powłoki brzuszne. Pierwsze z wymienionych używane jest najczęściej w przypadku ciąż do 10. tygodnia oraz do wykonywania pomiarów długości szyjki macicy. Pozostałe badania, a więc USG genetyczne, połówkowe oraz III trymestru, wykonywane są przez brzuch, gdyż umożliwia to najdokładniejsze obrazowanie macicy wraz ze znajdującym się wewnątrz płodem.

Ile razy robi się USG w ciąży? Czy na każdej wizycie przeprowadza się badanie?

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) każda ciężarna musi mieć wykonane przynajmniej 3 badania USG. Są to: USG genetyczne, USG połówkowe i USG III trymestru. Do częstych badań obrazowych należy również USG wykonywane do 10. tygodnia trwania ciąży, a więc niedługo po otrzymaniu pozytywnego testu ciążowego. Jako jedyne wykonywane jest za pomocą sondy dopochwowej, co pozwala na dokładne uwidocznienie pęcherzyka ciążowego. Oczywiście wielu ginekologów prowadzących ciąże rutynowo wykonuje badanie USG na każdej wizycie kontrolnej. Nie jest to jednak wymagane, a badanie takie jest krótsze i znacznie mniej dokładne niż wspomniane wcześniej i zalecane USG przez PTGiP.

Jak wygląda USG w ciąży?

Przebieg USG w ciąży zależy przede wszystkim od jej zaawansowania. Pierwsze badanie ultrasonograficzne wykonywane przed ukończeniem 10. tygodnia ciąży przeprowadzane jest sondą dopochwową. Oznacza to, że lekarz ginekolog wprowadza sondę aparatu USG przez pochwę, aby w ten sposób uwidocznić jamę macicy oraz znajdujący się w jej wnętrzu pęcherzyk ciążowy. Badania USG wykonywane na późniejszych etapach ciąży odbywają się przez powłoki brzuszne. Jest to tradycyjny sposób, kiedy to lekarz przystawia głowicę USG do brzucha ciężarnej i obserwuje rozwijający się płód, a także ocenia pozostałe struktury, takie jak macica czy łożysko.

USG w ciąży – cena, refundacja i bezpieczeństwo badania

USG jest badaniem bezpiecznym zarówno dla dziecka, jak i kobiety ciężarnej. Nie wykorzystuje ono szkodliwych dla intensywnie dzielących się komórek promieni rentgenowskich, a jedynie fale akustyczne niesłyszalne dla ludzkiego ucha. Żadna dostępna praca naukowa nie wykazała również potencjalnie szkodliwego wpływu na rozwój płodu. Z tego względu badanie USG uznawane jest za złoty standard w przypadku diagnostyki obrazowej kobiet ciężarnych.

Kluczowe dla diagnostyki prenatalnej USG, a więc genetyczne, połówkowe oraz III trymestru, nie są standardowo refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Koszt ich wykonania waha się między 200 a 350 złotych i zależy przede wszystkim od miasta, a także lekarza, który będzie wykonywał to badanie. Nie należy jednak oszczędzać na tego typu badaniu, gdyż dobrze wykonane dostarcza wielu cennych informacji na temat dobrostanu oraz rozwoju płodu. Warto również, aby lekarz je wykonujący posiadał certyfikaty poświadczające posiadane umiejętności.

W Polsce istnieje program, który pozwala na wykonanie bezpłatnych badań diagnostycznych w ciąży, w tym najważniejszych badań USG. Aby z niego skorzystać, należy spełniać przynajmniej jedno z wymienionych kryteriów:

• ukończony 35. rok życia,
• wystąpienie aberracji chromosomowej w poprzedniej ciąży,
• stwierdzenie u kobiety lub u ojca dziecka strukturalnych aberracji chromosomowych,
• stwierdzenie u kobiety znacznie wyższego niż populacyjnie ryzyka urodzenia dziecka z wadą wrodzoną.