Oksytocyna – jaka jest jej rola w organizmie? Zastosowanie oksytocyny w medycynie

Czym jest oksytocyna i kiedy jest produkowana?

Oksytocyna jest neuroprzekaźnikiem i peptydowym hormonem, składającym się z 9 aminokwasów, który jest produkowany przez podwzgórze. Jest wydzielana do krwiobiegu przez przysadkę mózgową i kierowana do różnych docelowych tkanek obwodowych.

Jakie role pełni oksytocyna?

Oksytocyna bierze udział w wielu kluczowych obszarach:

• Adaptacja na czynniki stresogenne. Efekty działania oksytocyny są w zasadzie przeciwieństwem reakcji „walki lub ucieczki”. Oksytocyna, podobnie jak endorfiny, jest uwalniana w odpowiedzi na źródła bólu i stresu, aby pomóc organizmowi je wyciszyć i ograniczyć dyskomfort. Wraz z dopaminą i serotoniną, tworzy trio „hormonów szczęścia”. 
• Seks i reprodukcja. Oksytocyna bezpośrednio wpływa na męskie i żeńskie zachowania seksualne. Niektórzy badacze uważają, że może odgrywać rolę w doświadczeniu orgazmu i wskazują na istnienie korelacji między stężeniem oksytocyny a intensywnością doznań. Oksytocyna ma także swój udział w fizjologii porodu i laktacji. Chociaż zazwyczaj postrzegana jest jako kobiecy hormon, to ma istotne znaczenie także dla mężczyzn – wspiera produkcję testosteronu w jądrach i ruchliwość plemników oraz wpływa na erekcję i wytrysk.
• Relacje społeczne. Uwolniona do naszych mózgów w odpowiednich okolicznościach, oksytocyna ma moc regulowania naszych reakcji emocjonalnych i wpływania na interakcje społeczne. Chociaż przede wszystkim powiązana jest z seksem, porodem i karmieniem piersią, prawie każda forma kontaktu społecznego może pobudzić produkcję oksytocyny. Hormon ten przyczynia się do utworzenia więzi pomiędzy rodzicem (także adopcyjnym) i dzieckiem oraz w przypadku partnerów – romantycznej relacji. Przypisuje mu się wpływ na wierność i monogamię. 
• Regeneracja. Ostatnie badania wykazały, że jest zaangażowana w regenerację mięśni. Badania udowodniły, że wyższe uwalnianie oksytocyny jest związane z lepszą regeneracją przestarzałych komórek macierzystych tkanek i ochroną przed oznakami starzenia się.
• Regulacja apetytu. Oksytocyna ma wpływ na zachowanie żywieniowe i związane z pokarmem obwody nagrody w mózgu. Jest kluczowym elementem metabolizmu energetycznego.

Oksytocyna – zastosowania medyczne

Obecnie, jako lek, jest dostępna w różnych postaciach, takich jak aerozole do nosa, kremy do miejscowego zastosowania, tabletki doustne i podjęzykowe czy pastylki do ssania lub jest podawana dożylnie.

1. Oksytocyna jest często podawana w celu wywołania porodu. W efekcie indukowane są silne skurcze macicy, co z kolei wpływa na szybkość urodzenia dziecka. Może być również stosowana w celu zmniejszenia krwawienia poporodowego.
2. Nieprawidłowe stężenie oksytocyny wzmaga produkcję kortyzolu, czyli tzw. hormonu stresu, co w konsekwencji może powodować odczuwanie nadmiernego niepokoju. Oksytocyna jest badana pod kątem potencjalnych korzyści w leczeniu osób z problemami społecznymi i emocjonalnym, takimi jak m.in. depresja, schizofrenią, zaburzeniami lękowe i ze spektrum autyzmu.
3. Oksytocyna reguluje pracę układu sercowo-naczyniowego. Wykazała potencjał w leczeniu miażdżycy poprzez obniżenie masy tkanki tłuszczowej i poprawa tolerancji glukozy oraz obniżenie ciśnienia krwi.
4. Oksytocyna może być pomocna w leczeniu klinicznym osób zniewolonych przez różne uzależnienia. Egzogenne podawanie hormonu może zapobiegać rozwojowi tolerancji na etanol i opiaty, indukcji nadpobudliwego zachowania będącego wynikiem objawów odstawienia związanych z nagłą abstynencją od narkotyków lub alkoholu.
5. Wyniki jednego z badań dowiodły, że zastosowanie oksytocyny w postaci aerozolu do nosa sprzyjało poprawie jakości życia seksualnego kobiet – pomogło im uporać się z zaburzeniami popędu płciowego (ang. Hypoactive sexual desire disorder, HSDD). Upatruje się w niej także lekarstwo na zaburzenia związane z reprodukcją mężczyzn, problemami takimi jak przedwczesny wytrysk oraz zwiększenie liczby produkowanych plemników.

Ze względu na funkcje przeciwzapalne i proimmunologiczne oksytocyny, naukowcy z Uniwersytetu Toledo w Ohio i ich współpracownicy z National Institutes of Health zaproponowali dożylnie podanie hormonu, jako leczenia wspomagającego COVID-19. Wyniki ich badań opublikowane w czasopiśmie „Physiological Genomics” dowiodły wstępnie, że oksytocyna może mieć potencjał w hamowaniu burz cytokinowych często towarzyszących COVID-19. Co więcej, oksytocyna może blokować inwazję wirusową, zapobiegać progresji do zespołu ostrej niewydolności oddechowej i niewydolności wielonarządowej.