Cukrzyca MODY – co ją powoduje i jak się objawia? Diagnostyka i leczenie cukrzycy MODY
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Cukrzyca MODY – co ją powoduje i jak się objawia? Diagnostyka i leczenie cukrzycy MODY

Cukrzyca MODY to rzadki typ cukrzycy spowodowany mutacją genu odpowiadającego za wydzielanie insuliny. Pojawia się u młodych ludzi i charakteryzuje się łagodnym przebiegiem choroby. Do tej pory najlepiej poznano sześć podtypów cukrzycy MODY, z których najczęściej występują podtypy 2 i 3. Jak wygląda rozpoznanie cukrzycy MODY i jak przebiega jej leczenie? 

Cukrzyca nie jest jednorodną chorobą, to grupa chorób metabolicznych, mających jedną wspólną cechę – podwyższone stężenie glukozy we krwi. Przyczyny mogą być różne w typach cukrzycy. Wyróżnia się dwa stany, które, pomimo podwyższonego stężenia glukozy we krwi, nie spełniają kryterium rozpoznania cukrzycy – są to nieprawidłowa glikemia na czczo i nieprawidłowa tolerancja glukozy. To stany przedcukrzycowe, które można rozpoznać jedynie po wykonaniu doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT). 

Cukrzyca MODY – czym jest i jakie są jej rodzaje? 

MODY (ang, Maturity Onset Diabetes of the Young) – to typ cukrzycy rzadkiej (stanowi 2–5% wszystkich przypadków), występującej u ludzi młodych, o łagodnym przebiegu i dobrej reakcji na leczenie dietą i lekami doustnymi. Można powiedzieć w uproszczeniu, że jest to rodzaj cukrzycy typu 2 występującej u ludzi młodych (między 10. a 30. rokiem życia). Nie obserwuje się jednak cech insulinooporności (jak w przypadku typowej cukrzycy typu 2). Ta bowiem związana jest głównie z nadwagą lub otyłością, której tu nie obserwujemy. Dotychczas zdiagnozowano 11 typów cukrzycy typu MODY związanych z mutacjami różnych genów.  

Najlepiej poznane są podtypy 1–6: 

  • MODY 1 – mutacja hepatocytowego czynnika jądrowego (HNF4A MODY, hepatocyte nuclear factor 4α),
  • MODY 2 – mutacja glukokinazy (GCK MODY),
  • MODY 3 – mutacja hepatocytowego czynnika jądrowego 1α (HNF1A),
  • MODY 4 – mutacja czynnika promotora insuliny 1 (PDX1 MODY),
  • MODY 5 – mutacja hepatocytowego czynnika jądrowego 1β (HNF1B MODY),
  • MODY 6 – mutacja NEUROD1/BETA2 (NEUROD1 MODY).
Najczęstszymi są podtypy MODY 3 i MODY 2 – stanowią one 2/3 wszystkich przypadków.  

Cukrzyca MODY – przyczyny 

Cukrzyca MODY występuje rodzinnie, często w kolejnych pokoleniach, co sugeruje jej podłoże genetyczne. Przyczyną choroby jest defekt – mutacja – pojedynczego genu odpowiedzialnego za wydzielanie insuliny przez komórki beta trzustki i dziedziczonego w sposób autosomalny dominujący, czyli niesprzężony z płcią, co oznacza, że połowa dzieci chorego rodzica każdej płci zachoruje. MODY to cukrzyca monogenowa. 

Powiązane produkty

Objawy cukrzycy MODY – co wskazuje na ten typ cukrzycy? 

Cukrzyca typu MODY ma często niezauważalny początek. Typowe jest podwyższone stężenie glukozy na czczo. Zdarza się, że obserwujemy dość typowe objawy dla cukrzycy, tj.: 

  • zmęczenie,
  • nadmierną senność,
  • pragnienie,
  • wielomocz,
  • brak lub nadmierny apetyt,
  • spadek masy ciała.   

Z uwagi na młody wiek pacjenta często myślimy wtedy o cukrzycy typie 1, jednak nie stwierdzamy autoprzeciwciał we krwi. Stężenie insuliny nie jest wysokie jak w przypadku cukrzycy typu 2.  

Na cukrzycę MODY mogą wskazywać, poza młodym wiekiem, rodzinne występowanie cukrzycy i szczupła (przeważnie) budowa ciała, łagodny przebieg kliniczny oraz dobra (w większości przypadków) reakcja na leki doustne. 

Cukrzycy typu MODY towarzyszą często objawy i manifestacje ze strony innych narządów, co często ułatwia nieco postawienie rozpoznania. Częstym symptomem jest obniżenie progu nerkowego dla glukozy, czyli pojawienie się cukru w moczu, nawet przy dobrym poziomie cukru we krwi. Zdarzają się także wady rozwojowe układu moczowo-płciowego, np. dwurożna macica lub brak jajnika, brak bądź niedorozwój nerki, inne jej położenie czy torbiele. Rzadszymi objawami towarzyszącymi MODY są mnogie gruczolaki wątroby i zanikowa trzustka. 

Diagnostyka i leczenie cukrzycy MODY 

Samo rozpoznanie cukrzycy typu MODY nie należy do łatwych, u części pacjentów bowiem glikemia na czczo jest prawidłowa lub tylko nieznacznie podwyższona. W doustnym teście obciążenia glukozą, zwanym popularnie krzywą cukru, charakterystyczna bywa mała różnica (w MODY 2) lub duża, powyżej 100 mg/dl, różnica (w MODY 3) między wartością glikemii na czczo a glikemią po 2 godzinach. Ważne są także: rodzinny wywiad cukrzycy, u któregoś z rodziców, szczupła lub normalna budowa ciała i młody wiek. Jednak pewne rozpoznanie i różnicowanie podtypu dają tylko badania genetyczne. Niestety ich dostępność jest znacznie ograniczona.  

Leczenie będzie skuteczne, jeśli odpowiednio rozpoznamy cukrzycę MODY w Ośrodku Referencyjnym. Gdy zostanie rozpoznana cukrzyca typu 1, pacjent otrzyma insulinę, co obniży jakość jego życia i jest niepotrzebne. Jeśli zostanie rozpoznana cukrzyca typu 2, pacjent otrzyma metforminę, nie uzyskując korzyści z terapii. 

Podstawą leczenia cukrzycy MODY jest dieta cukrzycowa oraz pochodne sulfonylomocznika (SU). W podtypie 1, 3 i 4 można leczyć długo pochodnymi SU. Jednak 30–40% pacjentów z podtypem 1 i 3 będzie potrzebowało po niedługim czasie trwania choroby włączenia insuliny.  

Podtyp 2 może być leczony samą dietą. Jest on najłagodniejszy w swoim przebiegu i niezwykle rzadko daje powikłania typowe dla cukrzycy, nawet po wielu latach trwania. U większości osób z podtypem 5 trzeba stosować insulinę od początku choroby lub w niedługim czasie po rozpoznaniu. Jest to najcięższa odmiana cukrzycy MODY dotychczas poznana. 

Cukrzyca MODY a cukrzyca typu 1 i typu 2 

Rozpoznanie i różnicowanie z cukrzycą typu 1 jest ważne, bowiem w MODY mamy inne postępowanie. W tym celu należy wykonać badania na przeciwciała przeciwwyspowe oraz anty GAD, które są obecne w cukrzycy typu 1 i typu LADA, a nie ma ich w MODY. Także stężenie peptydu C, który jest wydzielany równoważnie z insuliną, będzie z reguły wyższe w MODY niż w cukrzycy typu 1. 

W różnicowaniu z typem 2 cukrzycy należy wykonać badanie stężenia insuliny na czczo i policzyć wskaźnik HOMA (wskaźnik insulinooporności, wartość HOMA powyżej 2 świadczy o insulinooporności) 

HOMA-IR = insulina na czczo mU/ml x glikemia na czczo (mmol/l) 
                               _________________________________________ 
                                                             22,5 

lub oznaczyć stężenie insuliny na czczo i w drugiej godzinie OGTT (test obciążenia glukozą). Duży wyrzut insuliny w odpowiedzi na bodziec w postaci 75 g glukozy świadczy pośrednio o insulinooporności, a ta przemawia za cukrzycą typu 2. 

W odróżnieniu od cukrzycy typu 1 powstanie objawów w cukrzycy MODY jest powolne (w cukrzycy typu 1 nagłe) i występuje 50% prawdopodobieństwo zachorowania, gdy choruje przynajmniej jeden rodzic (w cukrzycy typu 1 znacznie niższe). Od cukrzycy typu 2 odróżniają cukrzycę MODY głównie brak otyłości i minimalny wpływ czynników środowiskowych na zachorowanie. 

Wskazówki dla pacjenta z cukrzycą MODY 

Należy znaleźć Ośrodek Referencyjny, mający doświadczenie w diagnostyce i leczeniu cukrzycy MODY, bowiem każdy jej podtyp może wymagać odrębnego podejścia. 

  1. Cukrzyca monogenowa MODY 2 – warto o niej pamiętać – opisy przypadków, "Endokrynologia Pediatryczna" 2015
  2. M. Małecki, T. Klupa, Rzadkie formy cukrzycy u dzieci i młodzieży, "Przewodnik Lekarza"
  3. A. Firek, MODY - rzadki rodzaj cukrzycy - jak ją rozpoznać i leczyć?, "Medycyna Praktyczna" 2014
  4. 2019 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland. Clin Diabet 2019; 8, 1. DOI: 10.5603/DK.2019.0001.
  5. Heuvel-Borsboom H., de Valk H.W., Losekoot M., Westerink J.: Maturity onset diabetes of the young: Seek and you will find. Neth J Med. 2016; 74(5): 193-200.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij