lekarz omawia wygląd trzustki
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

  1. Rak trzustki – czym jest?
  2. Przyczyny i czynniki ryzyka nowotworu trzustki
  3. Rak trzustki – objawy kliniczne
  4. Diagnostyka raka trzustki – jakie badania zrobić?
  5. Rak trzustki – leczenie i rokowania

Rak trzustki w Polsce pojawia się u około 3000 nowych pacjentów rocznie, z czego większość stanowią osoby dorosłe i starsze, częściej mężczyźni. Pierwsze objawy raka trzustki są zwykle niezauważalne, a to opóźnia właściwe rozpoznanie i leczenie. Rak trzustki rokuje źle, najczęściej bowiem w momencie jego wykrycia jest już guzem nieoperacyjnym.

Rak trzustki – czym jest?

Rak trzustki stanowi 3% wszystkich nowotworów złośliwych. W 65% ten rodzaj raka lokalizuje się w głowie narządu, rzadziej dotyczy trzonu i ogona trzustki.

Najczęściej wymieniane typy raka trzustki to:

  • gruczolakorak przewodowy (stanowi 80% przypadków),
  • torbielakogruczolakorak,
  • rak zrazikowo-komórkowy.

Stopień zaawansowania raka trzustki w większości przypadków ocenia się według klasyfikacji TNM, gdzie:

  • T oznacza wielkość guza – skala obejmuje stopień 0–4 – im wyższy, tym nowotwór jest większy,
  • N oznacza stan węzłów chłonnych – skala obejmuje stopień 0–3 – im wyższy, tym więcej regionalnych węzłów jest zajętych przez komórki guza,
  • M oznacza obecność odległych przerzutów – skala obejmuje 0–1 – czyli albo są obecne, albo ich nie ma.

Ponadto można jeszcze spotkać się z literą G, która określa stopień złośliwości, a dokładnie stan zróżnicowania komórek guza. Obejmuje stopnie I–IV – im niżej zróżnicowany, tym gorzej rokuje.

Przyczyny i czynniki ryzyka nowotworu trzustki

Przyczyny raka trzustki są nieznane. Uważa się jednak, że czynnikami ryzyka rozwoju raka trzustki mogą być:

  • palenie nikotyny (nitrozaminy),
  • cukrzyca,
  • wcześniejsze naświetlania na okolicę trzustki,
  • przewlekłe nawracające zapalenie trzustki,
  • otyłość,
  • czynniki genetyczne, takie jak mutacje genów BRCA1 i BRCA2 – wiążą się także ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi, raka jajnika – oraz genów p16, p53, DPC4,
  • dodatni wywiad rodzinny,
  • niedokwaśność soku żołądkowego,
  • nadmierne spożywanie mięsa, węglowodanów i nasyconych kwasów tłuszczowych w pożywieniu,
  • kontakt z pestycydami.

Powiązane produkty

Rak trzustki – objawy kliniczne

Symptomy raka trzustki są niespecyficzne. Ponadto warto dodać, że rozpoznanie wczesnego stadium raka trzustki jest w dalszym ciągu znacznie utrudnione ze względu na lokalizację anatomiczną samego narządu. Do najczęstszych objawów należą:

  • objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak bóle brzucha, nudności, wymioty (naciekanie dwunastnicy lub okolicy odźwiernika), jadłowstręt (brak apetytu), uczucie pełności poposiłkowej, szybkie uczucie sytości po nawet małym posiłku, burczenie, przelewanie, wzdęcia, odbijanie, biegunki, ale też zaparcia, w zaawansowanych stadiach krwawienie z przewodu pokarmowego (naciekanie dwunastnicy lub żylaki przełyku w przebiegu zakrzepicy żylnej układu wrotnego);
  • objawy ogólne, takie jak utrata masy ciała (chudnięcie), gorączka o nieustalonej przyczynie, zakrzepowe wędrujące zapalenie żył powierzchownych (tzw. zespół Trousseau), odbarwione/tłuszczowe stolce, ciemny mocz przy jednoczesnej żółtaczce (rak głowy trzustki lub naciekanie przewodu żółciowego wspólnego), świąd skóry, znaczne osłabienie, wyniszczenie, świeżo rozpoznana cukrzyca;
  • symptomy sugerujące dolegliwości ze strony układu kostnego – bóle pleców mogące być efektem naciekania przez guza splotów nerwowych i przestrzeni zaotrzewnowej;
  • objaw Courvoisiera – występuje u 25% wszystkich chorych – wyczuwalny pęcherzyk żółciowy (na skutek niedrożności przewodu żółciowego wspólnego), może także wystąpić wodobrzusze, powiększenie węzła chłonnego nadobojczykowego lewego (tzw. węzeł Virchowa), rzadziej guz w okolicy pępka (tzw. guz siostry Mary Joseph).

Guz głowy trzustki najczęściej daje żółtaczkę (choć jest to już późny objaw zaawansowanej choroby). Guzy ogona i trzonu trzustki nie mają takiego specyficznego symptomu, wobec czego są rozpoznawane jeszcze później, kiedy pacjent jest już bardzo wyniszczony.

Diagnostyka raka trzustki – jakie badania zrobić?

Każdą diagnostykę zaczynamy od dokładnego wywiadu. Powinien obejmować on obecność wymienionych objawów oraz czynników ryzyka raka trzustki. W badaniu przedmiotowym możemy obserwować: wychudzenie, powiększenie węzłów chłonnych, żółtaczkę, wodobrzusze, obrzęki. Z badań laboratoryjnych należy wykonać morfologię krwi obwodowej i tzw. próby wątrobowe (głównie bilirubina i fosfataza zasadowa). Dodatkowo zleca się badanie antygenu (markera nowotworowego) CA19-9.

W rozpoznaniu raka trzustki i raka brodawki Vatera najważniejsze są badania obrazowe i endoskopowe, takie jak:

Przed postawieniem ostatecznej diagnozy pacjentów z nowotworem trzustki czeka badanie histopatologiczno-cytologiczne. Biopsja trzustki lub węzłów chłonnych może być wykonana podczas ultrasonograficznego badania endoskopowego lub laparoskopii.

Rak trzustki – leczenie i rokowania

Leczenie raka trzustki jest trudne z powodu zwykle późnego rozpoznania i znacznego stopnia zaawansowania. Najczęściej ma duży stopień złośliwości, szybki wzrost, dużą skłonność do naciekania i odległych przerzutów. Rok przeżywa około 20% pacjentów, 5 lat już tylko około 5%.

Leczenie chirurgiczne raka trzustki dzieli się na:

  • radykalne zabiegi operacyjne – leczące – możliwe u około 15% pacjentów (np. wycięcie głowy trzustki wraz z dwunastnicą lub całkowite wycięcie trzustki i dwunastnicy, pęcherzyka żółciowego, przewodu żółciowego wspólnego, części odźwiernikowej żołądka, częściowe obwodowe wycięcie trzustki),
  • resekcje paliatywne – łagodzą objawy,
  • zespolenia omijające.

Uzupełnieniem zabiegów operacyjnych jest chemioterapia (jednolekowa lub skojarzona) i/lub radioterapia, w tym także śródoperacyjna. Zdarza się jednak, że pacjent ma złe rokowania, gdyż nowotwór jest tak zaawansowany, że pozostaje tylko leczenie objawowe – przeciwbólowe i przeciwzakrzepowe.

Wśród gwiazd kina czy estrady również znalazły się osoby, u których zdiagnozowano raka trzustki. Niestety, dla wielu z nich historia zakończyła się najgorszym z możliwych scenariuszy. Wśród nich byli między innymi Alan Rickman, Luciano Pavarotti, Patrick Swayze, Steve Jobs i Aretha Franklin.

Aretha Franklin

 

Steve Jobs
Patric Swayze
Patrick Swayze
Luciano Pavarotii
Luciano Pavarotti
Alan Rickman
Alan Rickman
  1. K. Oka, K. Inoue, S. Sugino i in., Anaplastic carcinoma of the pancreas diagnosed by endoscopic ultrasound-guided fine-needle aspiration: a case report and review of the literature, „Journal of Medical Case Reports”, nr 12 (1) 2018.
  2. M. Del Chiaro, C. Verbeke, R. Salvia i in., European experts consensus statement on cystic tumours of the pancreas, „Digestive and Liver Disease”, nr 45 (9) 2013.
  3. J. H. Wu, X.Y. Tian, B. N. Liu i in., Clinicopathological features and prognostic factors of solid pseudopapillary neoplasms of pancreas, „Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences”, nr 32 (1) 2019.
  4. A. McGuigan, P. Kelly, R. C. Turkington i in., Pancreatic cancer: A review of clinical diagnosis, epidemiology, treatment and outcomes, „World Journal of Gastroenterology”, nr 24 (43) 2018.
  5. V. Goral, Pancreatic Cancer: Pathogenesis and Diagnosis, „Asian Pacific Journal of Cancer Prevention”, nr 16 (14) 2015.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij