Cukrzyca LADA – jak ją rozpoznać? Diagnostyka i leczenie cukrzycy LADA

Cukrzyca LADA – na czym polega? 

LADA (ang. Latent Autoimmune Diabetes in Adults) – to typ cukrzycy pośredni pomiędzy typem 1 a typem 2. Ujawnia się bowiem łagodnie i powoli w dorosłym wieku (między 30. a 50. rokiem życia, a nawet do 70. roku życia), zdarza się, że u osób z nadwagą lub osób otyłych, co nasuwa podejrzenie rozpoznania cukrzycy typu 2. Jednak ma podobne podłoże immunologiczne co cukrzyca typu 1, choć znacznie powolniejszy i łagodniejszy od niej przebieg.  

U chorych obecne są przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wysp trzustkowych, niskie stężenie peptydu C, predyspozycja genetyczna oraz częste występowanie innych chorób autoimmunologicznych np. przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia tarczycy, celiakii. 

Organizm wytwarza substancje, które niszczą komórki produkujące insulinę. Przyczyna tego procesu nie jest znana. Podkreśla się role czynników genetycznych; z pewnością ważne są także infekcje oraz przewlekły stres. 

Objawy cukrzycy typu LADA 

Cukrzyca LADA ma często niezauważalny początek podobnie jak cukrzyca typu 2. Typowe jest podwyższone stężenie glukozy, powolnie, dyskretnie narastające. Zdarza się, że obserwujemy dość typowe objawy dla cukrzycy, tj. zmęczenie, nadmierną senność, pragnienie, wielomocz, spadek masy ciała, pomimo wzmożonego apetytu, zaburzenia widzenia, jednak rzadko początek choroby jest ostry, nagły, gwałtowny, z kwasicą jak w cukrzycy typu 1.     

Diagnostyka cukrzycy LADA – jak ją rozpoznać i jakie badania należy wykonać? 

W cukrzycy typu LADA dochodzi do postępującego upośledzenia funkcji komórek beta trzustki. U wszystkich chorych obecne są przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wysp trzustkowych: 

• anty-GAD – przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego,
• anty-ICA – przeciwciała przeciwwyspowe,
• IAA – przeciwciała przeciwinsulinowe,
• anty-IA2 – przeciwciała przeciw fosfatazie tyrozynowej. 

Najbardziej przydatne w diagnostyce cukrzycy LADA są przeciwciała anty-GAD. 

W cukrzycy LADA występuje także niskie stężenie peptydu C na czczo (będące wskaźnikiem rezerwy czynnościowej komórek beta) i obniżone po stymulacji dożylnej glukagonem. Rezerwa czynnościowa komórek beta jest w momencie rozpoznania lepsza niż w cukrzycy typu 1, ale gorsza niż w cukrzycy typu 2. 

Wykrycie przeciwciał nie tylko potwierdza rozpoznanie, ale także pozwala określić aktywność procesu autoimmunologicznego i jego zaawansowanie. Pacjenci z wysokim mianem przeciwciał częściej mają gorszy przebieg choroby oraz rozwijają się u nich powikłania nerkowe i naczyniowe. 

Leczenie cukrzycy LADA 

W cukrzycy typu LADA objawy zaburzeń gospodarki węglowodanowej w chwili rozpoznania zwykle są niewielkie lub wcale nie występują, a stężenie peptydu C, świadczące o zachowanym własnym wydzielaniu insuliny, jest wyższe niż w cukrzycy typu 1.  

W początkowym okresie cukrzycy LADA można uzyskać zadowalającą kontrolę metaboliczną za pomocą diety i doustnych leków przeciwcukrzycowych – chorzy nie wymagają insulinoterapii. Niektórzy dopuszczają stosowanie metforminy i tiazolidynedionów (leków typowych dla cukrzycy typu 2) zwłaszcza u otyłych chorych, ze względu na ich obwodowy mechanizm działania i możliwą protekcję komórki beta poprzez zmniejszenie wydzielania insuliny spowodowane wzrostem insulinowrażliwości.  

Po pewnym czasie postępowanie dietetyczne oraz doustne leki hipoglikemizujące okazują się nieskuteczne. Wtedy właśnie często zastanawiamy się nad weryfikacją rozpoznania. Stopniowo, powolne trudności z wyrównaniem glikemii są większe i włączenie insuliny staje się koniecznością. Wiąże się to z procesem niszczenia wysepek beta produkujących insulinę przez proces immunologiczny (przeciwciała). Proces ten jest wolniejszy niż w typowej cukrzycy typu 1. 

Uważa się jednak, że z uwagi na fakt, że zachowane resztkowe wydzielanie insuliny pozwala na lepszą kontrolę metaboliczną cukrzycy i zmniejsza skłonność do kwasicy ketonowej, należy zalecać terapię insuliną u pacjentów z cukrzycą typu LADA od chwili rozpoznania choroby.  

Cukrzyca LADA a cukrzyca typu 1 i typu 2 

Cukrzyca LADA jest w zasadzie tym samym co cukrzyca typu 1 – różni je wiek wystąpienia (późniejszy w cukrzycy LADA) oraz znacznie łagodniejszy i powolniejszy przebieg samej choroby. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że równolegle z procesem destrukcji następuje częściowa regeneracja komórek wysp beta trzustki. Prawdopodobnie istotny jest tu też udział genów chroniących komórki beta przed atakiem przeciwciał. 

Wskazówki dla pacjenta z cukrzycą LADA 

Jeśli podejrzewamy u siebie cukrzycę LADA lub zostaje ona szybko rozpoznana, a zwłaszcza tam, gdzie miano przeciwciał anty-GAD jest wysokie, rekomendowane jest stosowanie insuliny od początku choroby, niezależnie od wartości glikemii. Wcześnie rozpoczęta insulinoterapia w cukrzycy typu LADA może sprzyjać ochronie i zachowaniu funkcji komórki beta.