Nie znaleziono artykułu

Glukagon – działanie, rola w organizmie, normy. Kiedy badać jego stężenie we krwi?
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Glukagon – działanie, rola w organizmie, normy. Kiedy badać jego stężenie we krwi?

Glukagon jest jednym z hormonów, który odpowiada za prawidłowy poziom cukru we krwi. Jest on odpowiedzialny za podwyższenie stężenia glukozy, dlatego stosuje się go w leczeniu niedocukrzenia (hipoglikemii). Jakie są normy glukagonu we krwi? Kiedy należy badać jego poziom? W jakich sytuacjach konieczne jest podanie glukagonu w strzykawce?

W naszym organizmie panuje równowaga hormonalna. Jest ona ogromnie ważna, bowiem każdy z hormonów wpływa na wiele naszych narządów, a jego niedobór lub nadmiar skutkuje poważnymi zaburzeniami. Trzustka, poza funkcją enzymatyczną, pełni także funkcję gruczołu wydzielania wewnętrznego. Odpowiada za wydzielanie insuliny (komórki beta) oraz glukagonu (komórki alfa), które działają przeciwstawnie do siebie. 

Glukagon – co to za hormon? Jaka jest jego rola w organizmie? 

Glukagon jest białkiem złożonym z 29 aminokwasów wydzielanym przez komórki alfa trzustki. Glukagon działa odwrotnie niż insulina, czyli zwiększa stężenie glukozy we krwi, stąd jego główne zastosowanie w leczeniu hipoglikemii, zwłaszcza po zbyt dużej dawce insuliny. Ponadto glukagon działa na serce (zwiększa częstotliwość rytmu serca poprzez zwiększone wydzielanie amin katecholowych), nerki (działanie moczopędne i sodopędne), przewód pokarmowy (hamuje produkowanie soku żołądkowego, osłabia perystaltykę jelit). 

Jak glukagon zapobiega hipoglikemii?

Glukagon i insulina działają antagonistycznie. Podczas gdy insulina zmniejsza stężenie glukozy we krwi (stąd jej leczenie w cukrzycy), glukagon wręcz przeciwnie – zwiększa jej stężenie we krwi (stąd jego rola w leczeniu niedocukrzenia). Glukagon robi to poprzez: 

  • uwalnianie glukozy z jej magazynów zawartych w glikogenie wątrobowym, 
  • zwiększanie powstawania glukozy z innych źródeł, np. aminokwasów,
  • uwalnianie zapasów tłuszczu z tkanek.  

Proces rozpadu glikogenu (czyli niezbędnych zapasów energetycznych) do glukozy nazywa się glikogenolizą. Zapasy glikogenu są głównie w wątrobie, ale też w mięśniach. Są one konieczne do wszystkich niemal procesów życiowych, głównie dla mózgu, którego glukoza jest jedynym źródłem energetycznym. 

Enzymatyczny proces wytwarzania glukozy z innych źródeł, np. niektórych aminokwasów, ale także mleczanów (tworzone podczas bardzo intensywnego wysiłku fizycznego) oraz gliceroli (z rozpadu tkanki tłuszczowej), nazywa się glukoneogenezą. 

Powiązane produkty

Normy glukagonu we krwi 

Norma stężenia glukagonu we krwi to około 50–100 ng/l. Bardzo rzadko obserwujemy obniżone jego stężenie – np. u nowonarodzonych dzieci w przypadku zbyt dużych dawek insuliny u cukrzycowej matki w ciąży. 

Zbyt wysokie stężenie glukagonu we krwi możemy obserwować w chorobach trzustki (przewlekłe zapalenie, rak), w marskości wątroby, w niewydolności nerek lub serca, w posocznicy, w zaburzeniach hormonalnych (akromegalia, choroba Cushinga). 

Glukagon – po co i kiedy badać jego poziom?  

Glukagon badamy w przypadku podejrzenia cukrzycy typu 1 lub podejrzenia guza trzustki wydzielającego glukagon (glucagonoma). 

W przypadku diagnostyki rodzaju cukrzycy badamy m.in. stężenie peptydu C na czczo oraz w teście z glukagonem. Podajemy pacjentowi dożylnie 1 mg glukagonu i po 6 minutach badamy próbkę krwi. Niskie stężenie peptydu C na czczo i po glukagonie oznacza cukrzycę typu 1. 

Test z glukagonem ma ocenić, czy zachowane jest prawidłowe wydzielanie insuliny w odpowiedzi na bodziec działający przeciwstawnie. 

Jeśli po stymulacji glukagonem stężenie peptydu C jest bardzo wysokie (podobnie na czczo), może to oznaczać glucagonomę – guza trzustki wydzielającego glukagon. W przypadku guza możemy obserwować także utratę masy ciała, niedokrwistość oraz przewlekłe zmiany skórne obejmujące kończyny z towarzyszącymi zmianami języka – połyskliwy, wygładzony  – i zajadami w kącikach ust. Zmiany skórne mają charakter złuszczających, brązowo-czerwonych rumieniowatych wykwitów z powierzchownym oddzielaniem naskórka – mówimy o nich rumień wędrujący nekrolityczny

Jak i kiedy należy podać glukagon?

Glukagon podajemy w ciężkiej hipoglikemii (niskim stężeniu glukozy we krwi), kiedy pacjent nie jest w stanie sam zareagować (przyjąć doustnie glukozę), to znaczy, kiedy jest nieprzytomny lub nieświadomy. 

W aptekach dostępny jest zestaw z glukagonem, składający się z fiolki z suchą substancją oraz strzykawki i igły z rozpuszczalnikiem. Trzeba samodzielnie wstrzyknąć rozpuszczalnik do substancji suchej, wymieszać i nabrać ponownie do strzykawki. Taki roztwór podajemy podskórnie lub domięśniowo. Zastrzyk ten jest wypisywany na ryczałt (cena około 4 zł) przez diabetologa pacjentom leczonym insuliną. 

Drugim, rzadszym zastosowaniem glukagonu jest relaksacja żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego podczas badań diagnostycznych przewodu pokarmowego (gastroskopia, badania radiologiczne), z uwagi na fakt, że hamuje on czynność motoryczną. 
  1. M. A. Downes, Glucagon, "Emerg Med (Fremantle)", nr 15 (5-6) 2003. 
  2. J. J. Holst, W. Holland, J. Gromad, Y. Lee i in., Insulin and Glucagon: Partners for Life, "Endocrinology", nr 158 (4) 2017. 
  3. J. E. Campbell, D. J. Drucker, Isletalphacells and glucagon-critical regulators of energy homeostasis, "Nature Reviews Endocrinology", nr 11 (6) 2015. 
  4. M. Nylec, M. Olszanecka-Glinianowicz, Rola glukagonu w patogenezie cukrzycy typu 2, "Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii", tom 6, nr 3 2010.
  5. E. Otto-Buczkowska, P. Jarosz-Chobot, Zaburzenia metabolizmu glukozy w populacji wieku rozwojowego – co nowego w diagnostyce i leczeniu?, "Medycyna Rodzinna", część II, nr 1 2008. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • TSH – normy, za wysokie, za niskie. Interpretacja wyników

    TSH (hormon tyreotropowy) jest produkowany przez przysadkę mózgową i stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Oznaczenie poziomu TSH we krwi jest podstawowym badaniem, dzięki któremu można sprawdzić, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo. Co oznacza podwyższone TSH lub obniżony poziom tyreotropiny?

  • Wysokie ALT – czego jest objawem? Jakie są normy badania ALT?

    Prawidłowy zakres referencyjny dla aminotransferazy alaninowej zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Oznaczenie poziomu ALT we krwi pozwala na wykrycie chorób wątroby i ocenę stopnia ich zaawansowania, jak również na różnicowanie określonych schorzeń wątroby między sobą. Jakie są normy ALT we krwi, jak wygląda badanie oraz czy do oznaczenia trzeba być na czczo?

  • Badanie AMH (wskaźnik rezerwy jajnikowej) – normy, cena

    Badanie AMH, czyli hormonu antymüllerowskiego, jest jednym z kluczowych elementów oceny rezerwy jajnikowej kobiety. Pozwala na ocenę liczby pęcherzyków jajnikowych, które mogą być stymulowane w ramach procedury in vitro. Na czym polega to badanie? Czy warto je wykonać? Jak interpretować wyniki?

  • Badania na niepłodność dla kobiet – jak wyglądają? Jak się przygotować?

    Niepłodność to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Szacuje się, że nawet 15% par boryka się z problemami z zajściem w ciążę. Spośród wszystkich przyczyn niepłodności w związku 40% leży po stronie mężczyzn, 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyny pochodzą od obojga partnerów. Wielu z nich zwraca się o pomoc do specjalistów, którzy oferują różne metody diagnostyki i leczenia niepłodności. Jakie badania na niepłodność warto zrobić?

  • Testy na HIV dostępne bezpłatnie w POZ. Jak przebiega badanie?

    Od 5 maja 2025 roku testy na HIV można wykonać w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) – bez skierowania do specjalisty i bez dodatkowych kosztów. To ważna zmiana w profilaktyce zdrowotnej, zwłaszcza że aż 17% osób zakażonych HIV nie jest świadomych swojej choroby. Warto pamiętać, że z HIV można dziś żyć normalnie i skutecznie kontrolować przebieg choroby.

  • Hemoglobina glikowana – kiedy wykonać badanie, co wykrywa i jakie są normy?

    Oznaczenie poziomu HbA1c pomocne jest w ocenie średniego stężenia glukozy we krwi w okresie ok. 2–3 miesięcy poprzedzających pobranie krwi. Badanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) wykorzystywane jest przede wszystkim w diagnostyce i monitorowaniu skuteczności leczenia cukrzycy. Prawidłowy poziom hemoglobiny glikowanej wpływa na zmniejszenie ryzyka rozwoju odległych powikłań cukrzycy u pacjentów.

  • Domowe testy diagnostyczne – jakie nieprawidłowości wykryje test z apteki?

    Postęp technologiczny w przemyśle farmaceutycznym umożliwił stworzenie nowych rozwiązań diagnostyki niektórych problemów zdrowotnych w warunkach domowych. Szybkie testy diagnostyczne umożliwiają wykonanie niektórych badań w łatwy i szybki sposób bez wizyty u lekarza czy w przychodni. Testy diagnostyczne są dostępne bez recepty w aptekach stacjonarnych i internetowych oraz pozwalają na wstępną ocenę zdrowia i pewnych parametrów.

  • Lipoproteina – kluczowy czynnik ryzyka chorób krążeniowo-sercowych

    Lipoproteina to cząsteczka o budowie podobnej do cząsteczek „złego cholesterolu” LDL. Stanowi jeden z głównych czynników powstawania blaszki miażdżycowej, a zatem jest kluczowym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, w tym udaru mózgu czy zawału serca. Jej stężenie uwarunkowane jest genetycznie i trudne do modyfikacji za pomocą leków czy zmiany trybu życia. Zaleca się, aby każda osoba przynajmniej raz w życiu oznaczyła poziom lipoproteiny w ramach profilaktyki chorób serca i układu krążenia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl