Glukagon – działanie, rola w organizmie, normy. Kiedy badać jego stężenie we krwi?
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Glukagon – działanie, rola w organizmie, normy. Kiedy badać jego stężenie we krwi?

Glukagon jest jednym z hormonów, który odpowiada za prawidłowy poziom cukru we krwi. Jest on odpowiedzialny za podwyższenie stężenia glukozy, dlatego stosuje się go w leczeniu niedocukrzenia (hipoglikemii). Jakie są normy glukagonu we krwi? Kiedy należy badać jego poziom? W jakich sytuacjach konieczne jest podanie glukagonu w strzykawce?

W naszym organizmie panuje równowaga hormonalna. Jest ona ogromnie ważna, bowiem każdy z hormonów wpływa na wiele naszych narządów, a jego niedobór lub nadmiar skutkuje poważnymi zaburzeniami. Trzustka, poza funkcją enzymatyczną, pełni także funkcję gruczołu wydzielania wewnętrznego. Odpowiada za wydzielanie insuliny (komórki beta) oraz glukagonu (komórki alfa), które działają przeciwstawnie do siebie. 

Glukagon – co to za hormon? Jaka jest jego rola w organizmie? 

Glukagon jest białkiem złożonym z 29 aminokwasów wydzielanym przez komórki alfa trzustki. Glukagon działa odwrotnie niż insulina, czyli zwiększa stężenie glukozy we krwi, stąd jego główne zastosowanie w leczeniu hipoglikemii, zwłaszcza po zbyt dużej dawce insuliny. Ponadto glukagon działa na serce (zwiększa częstotliwość rytmu serca poprzez zwiększone wydzielanie amin katecholowych), nerki (działanie moczopędne i sodopędne), przewód pokarmowy (hamuje produkowanie soku żołądkowego, osłabia perystaltykę jelit). 

Jak glukagon zapobiega hipoglikemii?

Glukagon i insulina działają antagonistycznie. Podczas gdy insulina zmniejsza stężenie glukozy we krwi (stąd jej leczenie w cukrzycy), glukagon wręcz przeciwnie – zwiększa jej stężenie we krwi (stąd jego rola w leczeniu niedocukrzenia). Glukagon robi to poprzez: 

  • uwalnianie glukozy z jej magazynów zawartych w glikogenie wątrobowym, 
  • zwiększanie powstawania glukozy z innych źródeł, np. aminokwasów,
  • uwalnianie zapasów tłuszczu z tkanek.  

Proces rozpadu glikogenu (czyli niezbędnych zapasów energetycznych) do glukozy nazywa się glikogenolizą. Zapasy glikogenu są głównie w wątrobie, ale też w mięśniach. Są one konieczne do wszystkich niemal procesów życiowych, głównie dla mózgu, którego glukoza jest jedynym źródłem energetycznym. 

Enzymatyczny proces wytwarzania glukozy z innych źródeł, np. niektórych aminokwasów, ale także mleczanów (tworzone podczas bardzo intensywnego wysiłku fizycznego) oraz gliceroli (z rozpadu tkanki tłuszczowej), nazywa się glukoneogenezą. 

Powiązane produkty

Normy glukagonu we krwi 

Norma stężenia glukagonu we krwi to około 50–100 ng/l. Bardzo rzadko obserwujemy obniżone jego stężenie – np. u nowonarodzonych dzieci w przypadku zbyt dużych dawek insuliny u cukrzycowej matki w ciąży. 

Zbyt wysokie stężenie glukagonu we krwi możemy obserwować w chorobach trzustki (przewlekłe zapalenie, rak), w marskości wątroby, w niewydolności nerek lub serca, w posocznicy, w zaburzeniach hormonalnych (akromegalia, choroba Cushinga). 

Glukagon – po co i kiedy badać jego poziom?  

Glukagon badamy w przypadku podejrzenia cukrzycy typu 1 lub podejrzenia guza trzustki wydzielającego glukagon (glucagonoma). 

W przypadku diagnostyki rodzaju cukrzycy badamy m.in. stężenie peptydu C na czczo oraz w teście z glukagonem. Podajemy pacjentowi dożylnie 1 mg glukagonu i po 6 minutach badamy próbkę krwi. Niskie stężenie peptydu C na czczo i po glukagonie oznacza cukrzycę typu 1. 

Test z glukagonem ma ocenić, czy zachowane jest prawidłowe wydzielanie insuliny w odpowiedzi na bodziec działający przeciwstawnie. 

Jeśli po stymulacji glukagonem stężenie peptydu C jest bardzo wysokie (podobnie na czczo), może to oznaczać glucagonomę – guza trzustki wydzielającego glukagon. W przypadku guza możemy obserwować także utratę masy ciała, niedokrwistość oraz przewlekłe zmiany skórne obejmujące kończyny z towarzyszącymi zmianami języka – połyskliwy, wygładzony  – i zajadami w kącikach ust. Zmiany skórne mają charakter złuszczających, brązowo-czerwonych rumieniowatych wykwitów z powierzchownym oddzielaniem naskórka – mówimy o nich rumień wędrujący nekrolityczny

Jak i kiedy należy podać glukagon?

Glukagon podajemy w ciężkiej hipoglikemii (niskim stężeniu glukozy we krwi), kiedy pacjent nie jest w stanie sam zareagować (przyjąć doustnie glukozę), to znaczy, kiedy jest nieprzytomny lub nieświadomy. 

W aptekach dostępny jest zestaw z glukagonem, składający się z fiolki z suchą substancją oraz strzykawki i igły z rozpuszczalnikiem. Trzeba samodzielnie wstrzyknąć rozpuszczalnik do substancji suchej, wymieszać i nabrać ponownie do strzykawki. Taki roztwór podajemy podskórnie lub domięśniowo. Zastrzyk ten jest wypisywany na ryczałt (cena około 4 zł) przez diabetologa pacjentom leczonym insuliną. 

Drugim, rzadszym zastosowaniem glukagonu jest relaksacja żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego podczas badań diagnostycznych przewodu pokarmowego (gastroskopia, badania radiologiczne), z uwagi na fakt, że hamuje on czynność motoryczną. 
  1. M. A. Downes, Glucagon, "Emerg Med (Fremantle)", nr 15 (5-6) 2003. 
  2. J. J. Holst, W. Holland, J. Gromad, Y. Lee i in., Insulin and Glucagon: Partners for Life, "Endocrinology", nr 158 (4) 2017. 
  3. J. E. Campbell, D. J. Drucker, Isletalphacells and glucagon-critical regulators of energy homeostasis, "Nature Reviews Endocrinology", nr 11 (6) 2015. 
  4. M. Nylec, M. Olszanecka-Glinianowicz, Rola glukagonu w patogenezie cukrzycy typu 2, "Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii", tom 6, nr 3 2010.
  5. E. Otto-Buczkowska, P. Jarosz-Chobot, Zaburzenia metabolizmu glukozy w populacji wieku rozwojowego – co nowego w diagnostyce i leczeniu?, "Medycyna Rodzinna", część II, nr 1 2008. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Prawidłowe ciśnienie i puls. Jaka jest norma?

    Serce to najważniejszy narząd w organizmie. To dzięki jego pracy można żyć. Razem z nim współpracuje cały układ krążenia — on także powinien funkcjonować prawidłowo. W innym przypadku zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne. Z sercem i układem krążenia są bez wątpienia ściśle związane dwa pojęcia — ciśnienie tętnicze oraz puls.

  • CRP – co oznacza CRP wysokie, a co CRP niskie? O jakich chorobach może świadczyć podwyższone CRP?

    Białko C-reaktywne (CRP) to białko ostrej fazy, stanowiące czuły i szybki marker stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek wskutek martwicy, urazu lub infekcji. Oznaczenie poziomu CRP jest wskazane w diagnostyce i monitorowaniu terapii stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, chorób o podłożu autoimmunologicznym i nowotworowym oraz zawału serca. Badanie stężenia CRP pozwala również na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z grupy ryzyka.

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij