Glukagon – działanie, rola w organizmie, normy. Kiedy badać jego stężenie we krwi?

Glukagon jest jednym z hormonów, który odpowiada za prawidłowy poziom cukru we krwi. Jest on odpowiedzialny za podwyższenie stężenia glukozy, dlatego stosuje się go w leczeniu niedocukrzenia (hipoglikemii). Jakie są normy glukagonu we krwi? Kiedy należy badać jego poziom? W jakich sytuacjach konieczne jest podanie glukagonu w strzykawce?

W naszym organizmie panuje równowaga hormonalna. Jest ona ogromnie ważna, bowiem każdy z hormonów wpływa na wiele naszych narządów, a jego niedobór lub nadmiar skutkuje poważnymi zaburzeniami. Trzustka, poza funkcją enzymatyczną, pełni także funkcję gruczołu wydzielania wewnętrznego. Odpowiada za wydzielanie insuliny (komórki beta) oraz glukagonu (komórki alfa), które działają przeciwstawnie do siebie.

Glukagon – co to za hormon? Jaka jest jego rola w organizmie?

Glukagon jest białkiem złożonym z 29 aminokwasów wydzielanym przez komórki alfa trzustki. Glukagon działa odwrotnie niż insulina, czyli zwiększa stężenie glukozy we krwi, stąd jego główne zastosowanie w leczeniu hipoglikemii, zwłaszcza po zbyt dużej dawce insuliny. Ponadto glukagon działa na serce (zwiększa częstotliwość rytmu serca poprzez zwiększone wydzielanie amin katecholowych), nerki (działanie moczopędne i sodopędne), przewód pokarmowy (hamuje produkowanie soku żołądkowego, osłabia perystaltykę jelit).

Jak glukagon zapobiega hipoglikemii?

Glukagon i insulina działają antagonistycznie. Podczas gdy insulina zmniejsza stężenie glukozy we krwi (stąd jej leczenie w cukrzycy), glukagon wręcz przeciwnie – zwiększa jej stężenie we krwi (stąd jego rola w leczeniu niedocukrzenia). Glukagon robi to poprzez:

uwalnianie glukozy z jej magazynów zawartych w glikogenie wątrobowym,
zwiększanie powstawania glukozy z innych źródeł, np. aminokwasów,
uwalnianie zapasów tłuszczu z tkanek.

Proces rozpadu glikogenu (czyli niezbędnych zapasów energetycznych) do glukozy nazywa się glikogenolizą. Zapasy glikogenu są głównie w wątrobie, ale też w mięśniach. Są one konieczne do wszystkich niemal procesów życiowych, głównie dla mózgu, którego glukoza jest jedynym źródłem energetycznym.

Enzymatyczny proces wytwarzania glukozy z innych źródeł, np. niektórych aminokwasów, ale także mleczanów (tworzone podczas bardzo intensywnego wysiłku fizycznego) oraz gliceroli (z rozpadu tkanki tłuszczowej), nazywa się glukoneogenezą.

Powiązane produkty

Glukoza, proszek o smaku cytrynowym, 75 g

proszek, cytrynowy

6,29 zł
Do koszyka

Normy glukagonu we krwi

Norma stężenia glukagonu we krwi to około 50–100 ng/l. Bardzo rzadko obserwujemy obniżone jego stężenie – np. u nowonarodzonych dzieci w przypadku zbyt dużych dawek insuliny u cukrzycowej matki w ciąży.

Zbyt wysokie stężenie glukagonu we krwi możemy obserwować w chorobach trzustki (przewlekłe zapalenie, rak), w marskości wątroby, w niewydolności nerek lub serca, w posocznicy, w zaburzeniach hormonalnych (akromegalia, choroba Cushinga).

Glukagon – po co i kiedy badać jego poziom?

Glukagon badamy w przypadku podejrzenia cukrzycy typu 1 lub podejrzenia guza trzustki wydzielającego glukagon (glucagonoma).

W przypadku diagnostyki rodzaju cukrzycy badamy m.in. stężenie peptydu C na czczo oraz w teście z glukagonem. Podajemy pacjentowi dożylnie 1 mg glukagonu i po 6 minutach badamy próbkę krwi. Niskie stężenie peptydu C na czczo i po glukagonie oznacza cukrzycę typu 1.

Test z glukagonem ma ocenić, czy zachowane jest prawidłowe wydzielanie insuliny w odpowiedzi na bodziec działający przeciwstawnie.

Jeśli po stymulacji glukagonem stężenie peptydu C jest bardzo wysokie (podobnie na czczo), może to oznaczać glucagonomę – guza trzustki wydzielającego glukagon. W przypadku guza możemy obserwować także utratę masy ciała, niedokrwistość oraz przewlekłe zmiany skórne obejmujące kończyny z towarzyszącymi zmianami języka – połyskliwy, wygładzony – i zajadami w kącikach ust. Zmiany skórne mają charakter złuszczających, brązowo-czerwonych rumieniowatych wykwitów z powierzchownym oddzielaniem naskórka – mówimy o nich rumień wędrujący nekrolityczny.

Jak i kiedy należy podać glukagon?

Glukagon podajemy w ciężkiej hipoglikemii (niskim stężeniu glukozy we krwi), kiedy pacjent nie jest w stanie sam zareagować (przyjąć doustnie glukozę), to znaczy, kiedy jest nieprzytomny lub nieświadomy.

W aptekach dostępny jest zestaw z glukagonem, składający się z fiolki z suchą substancją oraz strzykawki i igły z rozpuszczalnikiem. Trzeba samodzielnie wstrzyknąć rozpuszczalnik do substancji suchej, wymieszać i nabrać ponownie do strzykawki. Taki roztwór podajemy podskórnie lub domięśniowo. Zastrzyk ten jest wypisywany na ryczałt (cena około 4 zł) przez diabetologa pacjentom leczonym insuliną.

Drugim, rzadszym zastosowaniem glukagonu jest relaksacja żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego podczas badań diagnostycznych przewodu pokarmowego (gastroskopia, badania radiologiczne), z uwagi na fakt, że hamuje on czynność motoryczną.

Data publikacji: 22.01.2021

Data aktualizacji: 21.01.2021

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Klirens kreatyniny (GFR) – badanie, normy, wskazania

GFR to parametr służący do oceny wydolności pracy nerek. Bez aktualnego wyniku badania wskaźnika czynności nerek nie możemy np. wykonać obrazowych badań diagnostycznych, w których niezbędne jest zastosowanie kontrastu (np. RTG) dla lepszego uwidocznienia oznaczanych struktur. Ponadto klirens kreatyniny jest niezbędnym miernikiem wydolności nerek w trakcie ich terapii. Dzięki niemu możliwa jest ocena skuteczności leczenia nefrologicznego i ewentualnej konieczności zastosowania poważniejszych kroków terapeutycznych, jak chociażby wdrożenie leczenia nerkozastępczego. Kto może skierować nas na badanie GFR, ile kosztuje i jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

Czytaj dalej
Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Czytaj dalej
Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Czytaj dalej
Wysokie ALT – czego jest objawem? Jakie są normy badania ALT?

Prawidłowy zakres referencyjny dla aminotransferazy alaninowej zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Oznaczenie poziomu ALT we krwi pozwala na wykrycie chorób wątroby i ocenę stopnia ich zaawansowania, jak również na różnicowanie określonych schorzeń wątroby między sobą. Jakie są normy ALT we krwi, jak wygląda badanie oraz czy do oznaczenia trzeba być na czczo?

Czytaj dalej
Biorezonans – co to jest, jak działa i czy jest skuteczny w leczeniu chorób i nałogów?

Biorezonans magnetyczny to jedna z metod wykorzystywanych przez osoby praktykujące niekonwencjonalne formy leczenia różnych chorób. Nie udało się dotychczas jednoznacznie rozstrzygnąć, czy terapia z użyciem biorezonansu jest skuteczna. Największym problemem jest brak rzetelnych badań naukowych, które potwierdziłyby słowa zwolenników tej metody dotyczące tego, czy i jak naprawdę działa biorezonans.

Czytaj dalej
Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Czytaj dalej
Badanie AMH (wskaźnik rezerwy jajnikowej) – normy, cena

Badanie AMH, czyli hormonu antymüllerowskiego, jest jednym z kluczowych elementów oceny rezerwy jajnikowej kobiety. Pozwala na ocenę liczby pęcherzyków jajnikowych, które mogą być stymulowane w ramach procedury in vitro. Na czym polega to badanie? Czy warto je wykonać? Jak interpretować wyniki?

Czytaj dalej
Badania na niepłodność dla kobiet – jak wyglądają? Jak się przygotować?

Niepłodność to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Szacuje się, że nawet 15% par boryka się z problemami z zajściem w ciążę. Spośród wszystkich przyczyn niepłodności w związku 40% leży po stronie mężczyzn, 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyny pochodzą od obojga partnerów. Wielu z nich zwraca się o pomoc do specjalistów, którzy oferują różne metody diagnostyki i leczenia niepłodności. Jakie badania na niepłodność warto zrobić?

Czytaj dalej