Anatomia serca i układu krwionośnego

Tam w drobnych naczyniach włosowatych oddaje komórkom organizmu niezbędny do życia tlen oraz składniki odżywcze. Zbiera natomiast dwutlenek węgla oraz inne substancje, a następnie drogą żył płynie z powrotem w kierunku serca. Od sprawności układu krążenia zależy prawidłowe funkcjonowanie praktycznie wszystkich komórek. Nie byłoby to możliwe bez odpowiedniej budowy i połączenia wszystkich jego elementów.

Serce

Serce położone jest w śródpiersiu, mniej więcej pośrodku klatki piersiowej, koniuszkiem skierowanym w lewą stronę. Narząd ten waży ok. 300 g, kształtem i wyglądem przypomina zaciśniętą ludzką pięść.

Ludzkie serce składa się z dwóch komór: lewej i prawej, oddzielonych od siebie przegrodą międzykomorową oraz dwóch przedsionków: przedsionka lewego i przedsionka prawego, pomiędzy którymi znajduje się przegroda międzyprzedsionkowa. 

Pomiędzy przedsionkami, a komorami znajdują się zastawki serca, dzięki którym podczas skurczu krew nie cofa się z powrotem do przedsionków. Mają więc one za zadanie nadawanie prawidłowego kierunku przepływu krwi. Między przedsionkiem prawym, a komorą prawą znajduje się zastawka trójdzielna, zaś między przedsionkiem lewym a lewą komorą – zastawka dwudzielna, zwana inaczej zastawką mitralną. Między komorami i uchodzącymi do nich tętnicami również umiejscowione są zastawki: zastawka półksiężycowata aorty (zastawka aortalna) - między komorą lewą a aortą oraz zastawka półksiężycowata pnia płucnego (zastawka tętnicy płucnej) - między komorą prawą a pniem tętniczym płucnym. Dzięki nim, podczas rozkurczu krew nie cofa się z powrotem do komór serca, ale płynie na obwód. 

Naczynia krwionośne

W układzie krwionośnym można wyróżnić 3 typy naczyń: tętnicze, żylne i włosowate, różniące się między sobą funkcją, budową, grubością, elastycznością oraz wartością ciśnienia przepływającej przez nie krwi. 

W tętnicach krew płynie pod dużym ciśnieniem, dlatego ich ściany muszą być wytrzymałe,  grube i elastyczne. W żyłach ciśnienie krwi jest dużo niższe, dlatego ich ściany są cieńsze i bardziej wiotkie. Wewnątrz naczyń żylnych znajdują się zastawki, które zapobiegają cofaniu się wolno płynącej krwi. Ściany naczyń włosowatych są najcieńsze, zbudowane głównie z jednej warstwy komórek, by umożliwić swobodne przenikanie gazów i substancji odżywczych ze światła naczynia do komórki i na odwrót.  

Tętnice są naczyniami, którymi krew płynie od serca na obwód, do komórek. Żyłami płynie krew w odwrotnym kierunku: od komórek do serca. Pomiędzy tętnicami a żyłami znajdują się naczynia włosowate – oplatają  one narządy, dostarczając im tlen i inne niezbędne do życia substancje oraz odprowadzając te, które są już zbędne - produkty przemiany materii i dwutlenek węgla.

Krwiobieg duży i krwiobieg płucny

W układzie krwionośnym możemy wyróżnić 2 krwiobiegi: krwiobieg duży oraz krwiobieg mały, zwany inaczej płucnym. Krwiobieg duży ma swój początek w lewej komorze serca, koniec w prawym przedsionku, krwiobieg płucny zaczyna się w prawej komorze, a kończy w lewym przedsionku serca.

Krew z całego organizmu wpływa do prawego przedsionka żyłą główną  górną (z górnej partii ciała) i żyłą główną dolną  (z dolnej partii ciała). Następnie podczas skurczu, krew z prawego przedsionka trafia do komory prawej, skąd (podczas następnego skurczu) pniem tętnicy płucnej wędruje do płuc. Pień tętnicy płucnej rozdziela się na tętnice płucne prawą i lewą, które stopniowo przechodzą w tętniczki o coraz mniejszej średnicy by na samym końcu opleść pęcherzyki płucne naczyniami włosowatymi. W pęcherzykach płucnych następuje wymiana gazowa: krew „oddaje” dwutlenek węgla, w zamian przyjmując tlen. Utlenowana krew z naczyń włosowatych, łączących się w naczynia żylne o coraz większej średnicy wpływa do lewego przedsionka serca czterema żyłami płucnymi. Stamtąd podczas skurczu krew przepływa do lewej komory serca, by podczas kolejnego skurczu wypłynąć aortą na obwód. Na obwodzie aorta rozgałęzia się na tętnice o coraz mniejszej średnicy, a następnie naczyniami włosowatymi tętniczymi oplata wszystkie komórki ciała, dostarczając im tlen, zabierając dwutlenek węgla i związki przemiany materii. Z komórek krew wypływa naczyniami włosowatymi żylnymi, które przechodzą w żyły o coraz większej średnicy wędrując do serca, a dokładniej do prawego przedsionka, gdzie cykl zaczyna się od nowa. 

Unaczynienie serca

Komórki serca również zaopatrywane są w tlen i związki odżywcze. Naczynia, które je dostarczają noszą nazwę tętnic wieńcowych. To właśnie zablokowanie jednej z nich odpowiedzialne jest za wystąpienie zawału tej części serca, która jest przez nią unaczyniana. Tętnice wieńcowe lewa i prawa odchodzą od aorty tuż nad zastawką aortalną. Jak nazwy wskazują, tętnica wieńcowa lewa odpowiedzialna jest za unaczynienie lewej części serca, natomiast tętnica wieńcowa prawa – za część prawą. Tak jak tętnice na obwodzie, tętnice wieńcowe rozgałęziają się na tętniczki o coraz mniejszej średnicy, które wnikają w głąb serca docierając do każdej komórki mięśnia sercowego. Następnie łączą się w naczynia żylne, które uchodzą bezpośrednio do prawego przedsionka serca lub do zatoki wieńcowej, również łączącej się z przedsionkiem prawym.