Choroba wieńcowa – objawy, przyczyny i leczenie
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Choroba wieńcowa – objawy, przyczyny i leczenie

Choroba wieńcowa, określana również mianem choroby niedokrwiennej serca, to zespół objawów wywołanych niedokrwieniem mięśnia sercowego. Jako główną przyczynę choroby wieńcowej podaje się miażdżycę. W przypadku rozpoznania choroby niedokrwiennej serca eliminacja czynników ryzyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia mogą zapobiec groźnym konsekwencjom, takim jak zawał mięśnia sercowego lub nagły zgon. 

Choroba wieńcowa jest jedną z głównych chorób układu krążenia w krajach wysoko rozwiniętych, jej najpoważniejsza postać –  zawał serca – jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów. Choroba wieńcowa dotyczy głównie mężczyzn po 40. roku życia, a u kobiet po menopauzie ilość zachorowań zrównuje się niemal z mężczyznami. Liczba zachorowań na chorobę niedokrwienną serca rośnie z wiekiem, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka. Czy można jej zapobiec? W jaki sposób ją rozpoznać i leczyć?

Choroba wieńcowa – co to jest? Charakterystyka choroby niedokrwiennej serca 

Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca, zespół wieńcowy) charakteryzuje się upośledzeniem przepływu krwi przez tętnice wieńcowe na skutek zmian miażdżycowych tych naczyń. Niedostateczne ukrwienie oznacza niedostateczne zaopatrzenie w tlen; objawy zespołu wieńcowego są zatem wyrazem niewystarczającej podaży tlenu w stosunku do zapotrzebowania mięśnia sercowego (brak równowagi między podażą a zapotrzebowaniem jest stały z powodu miażdżycy lub przejściowy z powodu np. skurczu naczyń wieńcowych, nadczynności tarczycy, gorączce).  

Niedokrwienie mięśnia sercowego daje objawy, kiedy dochodzi do zwężenia światła tętnicy wieńcowej powyżej 70%, chyba, że jest rozwinięte krążenie oboczne. Jeśli blaszka miażdżycowa pęknie i utworzy się skrzeplina (złożona głównie z płytek krwi) oraz dodatkowo dojdzie do skurczu naczynia wieńcowego, wtedy światło naczynia ulega całkowitemu zamknięciu i dochodzi do zawału (martwicy). Jeśli w niedokrwionym obszarze wystąpi niestabilność elektryczna, może dojść do nagłej śmierci sercowej. 

Czynniki ryzyka choroby wieńcowej 

Czynniki ryzyka choroby wieńcowej są takie same jak w miażdżycy. Zalicza się do nich przede wszystkim:

  • wiek – ryzyko wzrasta po ukończeniu 40. roku życia, 
  • czynniki genetyczne – dodatni wywiad rodzinny,
  • dyslipidemia – podwyższony cholesterol oraz inne zaburzenia lipidowe,
  • palenie tytoniu,
  • cukrzyca
  • nadciśnienie tętnicze – sprzyja nie tylko postępowi choroby, ale także zwiększa zużycie tlenu,
  • wysokie stężenie CRP – białka C-reaktywnego, 
  • podwyższone stężenie insuliny we krwi m.in. wskutek insulinooporności,
  • podwyższone stężenie homocysteiny,
  • otyłość
  • zwiększona gotowość prozakrzepowa (m.in. podwyższone stężenie fibrynogenu),
  • niewydolność nerek, 
  • siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, narażenie na przewlekły stres, 
  • czynniki zapalne takie jak Chlamydia Pneumoniae czy Helicobacter Pylori (wciąż badane).

Powiązane produkty

Choroba wieńcowa a miażdżyca 

Choroba wieńcowa w większości przypadków jest spowodowana miażdżycą naczyń wieńcowych. W ich ścianie tworzą się blaszki miażdżycowe, zwężające światło naczynia, które powodują upośledzenie dopływu krwi do mięśnia sercowego – części, zaopatrywanej przez dane naczynie. Blaszki miażdżycowe zawierają włókna kolagenowe, a także komórki wypełnione cholesterolem. 

Przyczyny choroby wieńcowej (niedokrwiennej) 

Najczęstszą przyczyną choroby wieńcowej jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Inne, rzadsze przyczyny to: 

  • skurcz tętnicy wieńcowej,  
  • zator tętnicy wieńcowej,  
  • zapalenie tętnic wieńcowych,  
  • wady anatomiczne naczyń wieńcowych,  
  • uraz tętnicy wieńcowej,  
  • zakrzepica tętnicza,  
  • zmniejszona podaż tlenu w stosunku do zapotrzebowania wskutek wad zastawki aortalnej lub kardiomiopatii przerostowej, zatrucia tlenkiem węgla, nadczynności tarczycy, niskiego ciśnienia (niedociśnienia), niedokrwistości, mostków mięśniowych (w czasie skurczu mięśnia sercowego mostki uciskają tętnicę wieńcową, powodując jej zwężanie się),
  • rozwarstwienie aorty. 

Postaci choroby wieńcowej 

Choroba wieńcowa może mieć:

  • postać przewlekłą – bezbólową (głównie w cukrzycy), mikronaczyniową (sercowy lub kardiologiczny zespół X, dławica mikronaczyniowa), naczyniowo-skurczową (tak zwana dławica Prinzmetala – dławica odmienna),
  • postać związana z obecnością mostka mięśniowego,
  • postać stabilnej dławicy oraz niestabilnej dławicy piersiowej,
  • postać ostrego zespołu wieńcowego bez uniesienia odcinka ST oraz ostrego zespołu wieńcowego z uniesieniem odcinka ST  te ostatnie to zawał serca.  

Przeczytaj więcej: Dławica piersiowa rodzaje i objawy bólu w chorobie wieńcowej

Najcięższą postacią choroby wieńcowej jest nagły zgon sercowy. Od wielu lat zmienia się definicja zawału i jego klasyfikacja. Ostatnia IV uniwersalna definicja zawału serca obejmuje jego 5 typów. Ma ona znaczenie jedynie dla lekarzy szpitalnych. 

Objawy choroby wieńcowej 

Głównym objawem choroby niedokrwiennej serca jest typowy ból dławicowy. Jest opisywany przez pacjentów jako dyskomfort, gniecenie, uczucie ciężaru zlokalizowane za mostkiem, może promieniować do lewego barku, gardła, szczęki, żuchwy, zdarza się nietypowo miedzy łopatkami lub w nadbrzuszu.

Ból jest wywołany wysiłkiem fizycznym, ustępuje w spoczynku lub natychmiast po zażyciu nitrogliceryny i trwa zwykle nie dłużej niż kilka minut (maksymalnie 3 minuty). Czasem ból może być spowodowany zimnym powietrzem lub silnym stresem. Trzy jego cechy to typowa lokalizacja, związanie z wysiłkiem oraz czas trwania. 

Zdarza się, że pacjent nie odczuwa bólu tylko jego zamienniki, tak zwane „maski”, np. duszność wysiłkowa (częstsza u kobiet). Czasem dławica przebiega bezobjawowo – nazywane niemym niedokrwieniem. Jest to częste zwłaszcza w cukrzycy. 

Choroba wieńcowa (niedokrwienna serca) – diagnostyka 

Diagnostyka choroby niedokrwiennej serca obejmuje dokładny wywiad (zwłaszcza pod katem czynników ryzyka i objawów) i badanie  fizykalne. Kolejnym krokiem są badania laboratoryjne, zwłaszcza pełen lipidogram i glukoza.

Ponadto u pacjenta wykonuje się: EKG spoczynkowe i wysiłkowe, 24-godzinne monitorowanie EKG metodą Holtera, USG serca (ECHO) spoczynkowe oraz obciążeniowe (próba dobutaminowa), scyntygrafię perfuzyjną, angio-CT tętnic wieńcowych, rezonans magnetyczny, PET. Z badań inwazyjnych wykonuje się koronarografię. Dzięki niej można dokładnie zlokalizować miejsca zwężenia tętnic i poszerzyć je np. poprzez wszczepienie stentu. 

Leczenie choroby wieńcowej 

Najważniejszym aspektem leczenia choroby wieńcowej jest zwalczanie każdego z czynników ryzyka: dbanie o właściwe poziomy glikemii i ciśnienia tętniczego oraz lipidów, zmniejszenie masy ciała, zaprzestanie palenia tytoniu, zwiększenie aktywności fizycznej, stosowaniu odpowiedniej diety. 

Bardzo ważne jest leczenie farmakologiczne chorób współistniejących, zwłaszcza cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. 

Leczenie farmakologiczne rozpoznanej i objawowej choroby wieńcowej obejmuje „ABS” – aspirynę (kwas acetylosalicylowy), beta bloker i statynę. Przewlekłe leczenie pochodnymi nitrogliceryny nie ma zastosowania praktycznego z uwagi na szybkie rozwinięcie tolerancji na lek. Niektórzy stosują leczenie cytoprotekcyjne   trimetazydyną mające na celu ochronę niedotlenionych komórek mięśnia sercowego. 

U części pacjentów (z ostrym zespołem wieńcowym oraz przewlekłym zespołem wieńcowym, niereagującym na leczenie zachowawcze) wskazane jest leczenie interwencyjne – angioplastyka wieńcowa z implantacją stentu lub – przy zajęciu wielu naczyń albo trudności technicznych (wąskie naczynie lub osty kąt odejścia) – pomostowanie aortalno-wieńcowe (tak zwane by-passy)

Dieta w chorobie wieńcowej – co jeść przy chorobie niedokrwiennej serca? 

Najbardziej zalecana dietą w chorobie wieńcowej są dieta śródziemnomorska, oprócz niej rekomenduje się także dietę DASH (w obu dietach występują podobne zalecenia) oraz dietę wegańską. Ważne jest ograniczenie cukrów prostych, tłuszczów, zwiększenie ilości błonnika, spożycia owoców, warzyw. Wskazane jest gotowanie na parze, duszenie bez tłuszczu, pieczenie w folii. 

Wysiłek fizyczny przy chorobie wieńcowej 

Regularny wysiłek fizyczny jest bardzo ważnym elementem zarówno profilaktyki, jak i leczenia choroby wieńcowej. Przede wszystkim wpływa korzystnie na korektę metabolicznych czynników ryzyka, takich jak lipidów, węglowodanów, masy ciała, ciśnienia tętniczego, zmniejsza insulinooporność, a tym samym nadmierne wydzielanie insuliny, poprawia funkcję śródbłonka naczyń krwionośnych, działa korzystnie na czynniki prozapalne i prozakrzepowe. 

Systematyczna aktywność ruchowa zmniejsza umieralność w chorobie wieńcowej; powoduje zwolnienie spoczynkowej i wysiłkowej częstotliwości rytmu serca, wydłużenie okresu rozkurczu serca, poprawę stabilności elektrycznej serca, wzrost maksymalnej pojemności minutowej i objętości wyrzutowej serca oraz powiększenie średnicy głównych tętnic wieńcowych. 

Najlepiej jest racjonalnie programować ćwiczenia, czyli dokładnie określić ich rodzaj, intensywność i liczbę. Podstawą jest systematyczność. Należy ćwiczyć co najmniej 3 razy w tygodniu po 30–60 min. Zaleca się wysiłki wytrzymałościowe o charakterze dynamicznym, np. marsz, trucht, bieg, jazda na rowerze, pływanie, taniec towarzyski oraz niektóre gry zespołowe. Wskazane są 10-minutowa rozgrzewka na początek oraz 10-minutowe zwolnienie/wyciszenie pod koniec treningu. 

Choroba wieńcowa – powikłania i rokowania 

Głównymi powikłaniami choroby wieńcowej są zawał serca i niewydolność serca. Przy dużej dostępności pracowni hemodynamicznych (kardiologii interwencyjnej) i leczeniu rokowania co do życia są dobre. Ważne jest jak najszybsze rozpoznanie choroby wieńcowej oraz trafienie na właściwe leczenie inwazyjne. 

Choroba niedokrwienna serca a praca fizyczna

Wykonywanie ćwiczeń u praca fizyczna nie jest bezwzględnie przeciwwskazana. Ruch w chorobach serca jest elementem rehabilitacji kardiologicznej. Musi być jednak dostosowana do stanu zdrowia pacjenta, jego chorób współtowarzyszących, ogólnego stanu zdrowia i motywacji.

Osoby, u których dopiero zdiagnozowano chorobę niedokrwienną serca są często kierowane na rehabilitację. Wiele z nich może bezpiecznie rozpocząć także program ćwiczeń w domu. Należy tylko pamiętać, żeby wcześniej skonsultować się ze swoim lekarzem oraz fizjoterapeutą, żeby określić rodzaj ćwiczeń oraz zalecaną intensywność. Szczególnie dotyczy to osób, u których w ostatnim czasie wystąpił ostry epizod wieńcowy (zawał lub mocny ból wieńcowy). Aby określić bezpieczną intensywność ćwiczeń, stosuje się testy wysiłkowe – przeprowadzane na bieżni lub na rowerze stacjonarnym, pod okiem kardiologa i fizjoterapeuty.

Na podstawie testów wysiłkowych określa się zakres tętna, w którym ćwiczenia są bezpieczne i efektywne. Dlatego też osoby cierpiące na chorobę niedokrwienną powinny zaopatrzyć się w monitor tętna, aby ściśle przestrzegać zalecanego zakresu.

Jak zapobiegać chorobie wieńcowej? 

Najlepszym sposobem zapobiegania chorobie wieńcowej jest zwalczanie każdego czynnika ryzyka i farmakologiczne leczenie chorób współistniejących. Istotne działania na rzecz profilaktyki choroby wieńcowej to przede wszystkim: dbanie o prawidłowe poziomy cukru, cholesterolu, ciśnienia tętniczego, wagi.  Co więcej, ważne jest przestrzeganie odpowiedniej diety w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną. Warto także zadbać o o dobre relacje i zachowanie równowagi między pracą a odpoczynkiem. 

  1. Czwarta uniwersalna definicja zawału serca (2018), Kardiologia Polska”, nr 76 10 2018.
  2. P. H. Wirtz , R. von Känel, Psychological Stress, Inflammation, and Coronary Heart Disease, Current Cardiology Reports, nr 19 (11) 2017.
  3. E. Di Angelantonio, A. Thompson, F. Wensley, J. Danesh, Coronary heart disease, „IARC Scientific Publications”, nr 163 2011. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Rwa kulszowa (ischialgia). Przyczyny, objawy i leczenie.

    Rwa kulszowa jest schorzeniem zaliczanym do tzw. „zespołów korzeniowych”, jej przyczyną jest podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwów rdzeniowych lub nerwu korzeniowego. Głównym objawem ischialgii jest ból dolnej części pleców promieniujący od okolicy lędźwiowo–krzyżowej do pośladka, a także dalej wzdłuż kończyny dolnej, sięgając nawet do stopy. Leczenie  obejmuje łagodzenie objawów bólowych przy pomocy metod farmakologicznych oraz zabiegów fizjoterapeutycznych. 

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy u dorosłych i dzieci

    Owsica to choroba pasożytnicza, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym, żlobkowym i szkolnym, natomiast wśród dorosłych największe ryzyko zachorowania występuje u osób przebywających i pracujących w domach opieki lub zakładach karnych oraz opiekujących się dziećmi. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych oraz przestrzeganiu zasad higieny osobistej. 

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    Kolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij