Dieta śródziemnomorska – na czym polega? Poznaj zasady i wpływ na zdrowie

To sposób odżywiania i styl życia wśród osób zamieszkujących basen Morza Śródziemnego. Wspomaga odchudzanie i pozytywnie wpływa na zdrowie – mowa o diecie śródziemnomorskiej. Na czym ona polega i jakie składniki stanowią jej fundament? Dowiedz się więcej w poniższym artykule.

1. Czym jest dieta śródziemnomorska?
2. Dieta śródziemnomorska - produkty zalecane i zakazane
3. Wpływ diety śródziemnomorskiej na zdrowie
4. Najzdrowsza dieta na świecie? Wady i zalety diety śródziemnomorskiej
5. Dieta basenu Morza Śródziemnego - czy jest możliwa w Polsce?

Czym jest dieta śródziemnomorska?

Dieta śródziemnomorska uznawana jest za jedną z najzdrowszych na świecie. Na początku roku U.S. News & World Report’s Rankings opublikował ranking najlepszych modeli żywienia, w którym to właśnie śródziemnomorski znalazł się na jego pierwszym miejscu. Czym zasłużył sobie na takie wyróżnienie? Przy profilaktyce i leczeniu jakich chorób warto stosować dietę śródziemnomorską i jakie daje efekty? 

Badania prowadzone nad dietą śródziemnomorską już od wielu, wielu lat wskazują na to, iż osoby z rejonów basenu Morza Śródziemnego stosujące ten model żywienia żyją o wiele dłużej niż ich sąsiedzi. Złotym środkiem w jego przypadku nie są restrykcje kaloryczne czy eliminacje pewnych produktów, a po prostu – zdrowe nawyki na co dzień.

Śródziemnomorska piramida żywienia

Celem ułatwienia wprowadzenia jej w życie, Fundacja Diety Śródziemnomorskiej opublikowała piramidę prawidłowego żywienia zawierającą dekalog jej stosowania. U jej podstawy można znaleźć regularną aktywność fizyczną oraz adekwatny do tego czas poświęcony na wypoczynek oraz sen. Na ostatnim i najwyższym szczeblu piramidy pojawiły się wszelkiego rodzaju słodycze, produkty wysoko przetworzone oraz tłuste gatunki mięs, które z diety należy praktycznie całkowicie wyeliminować. Aby odżywiać się zgodnie z zasadami modelu śródziemnomorskiego należy:

• używać oliwę z oliwek jako głównego źródła tłuszczów;
• spożywać duże ilości warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych oraz orzechów;
• codziennie jeść pełnoziarniste produkty zbożowe oraz fermentowane produkty mleczne;
• unikać jaj oraz czerwonego mięsa – stosować je tylko jako dodatek do dań;
• jak najczęściej sięgać po ryby i owoce morza;
• bazować na produktach nieprzetworzonych, najlepiej z lokalnych źródeł;
• umiarkowanie sięgać po wino;
• używać tylko naturalnych przypraw, a unikać soli.

Dieta śródziemnomorska - produkty zalecane i zakazane

W diecie śródziemnomorskiej zaleca się sięgać głównie po produkty pochodzenia roślinnego. Asortyment jest tutaj przeogromny, a dozwolone są wszelkiego rodzaju warzywa i owoce, zarówno w postaci surowej, jak i po obróbce termicznej. Przy ich wyborze można kierować się sezonowością, dzięki czemu będą bogatsze w składniki mineralne. W okresie zimowym natomiast, poleca się sięgać po wcześniej przygotowane kiszonki. Na talerzach osób stosujących śródziemnomorski model odżywiania powinny znaleźć się także pełnoziarniste produkty zbożowe do których zalicza się: chleb, ryż, makarony oraz kasze.

Nieodłącznym elementem w śródziemnomorskim menu jest oczywiście również najlepszej jakości oliwa z oliwek dodawana do głównych dań i potraw, a także częstsze spożywanie orzechów i ryb kosztem czerwonego mięsa. O ich walorach zdrowotnych świadczy m.in. fakt, że są one bogate w kwasy omega-3, pełnowartościowe białko oraz witaminę D.

Kierując się założeniami diety śródziemnomorskiej, warto sięgać też po fermentowane produkty mleczne, takie jak np. jogurt grecki – ze względu na działanie probiotyczne oraz dobrej jakości sery, które dostarczają wapnia. W zasadzie bez ograniczeń można stosować zioła, naturalne przyprawy, czosnek i cebulę, nadające potrawom nie tylko oryginalnego smaku, ale obfitujące w prozdrowotne, biologicznie czynne składniki. Limitowi podlega natomiast mięso oraz jaja – rekomenduje się spożywanie maksymalnie 2 porcji drobiu, 2-4 jajek oraz 1-2 porcji czerwonego mięsa tygodniowo. Nie wolno także zapominać o piciu czystej wody. Dopuszcza się również ziołowe napary oraz sporadycznie – lampkę czerwonego wina do posiłku. 

Wpływ diety śródziemnomorskiej na zdrowie

Dieta śródziemnomorska znalazła zastosowanie w profilaktyce i leczeniu głównie chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy.

Duża zawartość błonnika pokarmowego i niska ilość cukrów prostych nie powoduje skoków poziomu glukozy i insuliny, co obniża ryzyko wystąpienia również i insulinooporności. W przypadku chorób układu krążenia, zbawienne okazuje się stosowanie m.in. oliwy z oliwek zawierającej spore ilości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych chroniących naczynia krwionośne.

Ograniczenia dotyczące spożycia mięsa wiążą się z kolei ze zminimalizowaniem spożycia tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans, mających negatywny wpływ na rozwój hipercholesterolemii czy miażdżycy. Warto również wspomnieć o tym, że dieta śródziemnomorska znalazła swoje zastosowanie w leczeniu zespołu metabolicznego, otyłości oraz w profilaktyce chorób nowotworowych. 

Najzdrowsza dieta na świecie? Wady i zalety diety śródziemnomorskiej

Zalety stosowania diety śródziemnomorskiej

• wysoka podaż jedno- i wielonienasyconych kwasów omega-3, błonnika, witaminy E oraz C oraz selenu;
• utrata masy ciała dzięki spożywaniu żywności o wysokiej gęstości odżywczej i braku efektu jo-jo;
• poprawa profilu lipidowego szczególnie frakcji HDL cholesterolu oraz obniżenie poziomu triglicerydów;
• niewielkie spożycie soli;
• duża podaż antyoksydantów pochodzących z produktów roślinnych (polifenole, flawonoidy, likopen);
• wpływ na obniżenie zachorowalności na choroby układu krążenia, cukrzycę czy nowotwory.

Wady diety śródziemnomorskiej

• dieta śródziemnomorska jest pierwszym krokiem do wprowadzenia zdrowych nawyków żywieniowych u osób z nadwagą lub otyłością, lecz na widoczne jej efekty potrzeba więcej czasu;
• wyższy koszt diety w związku z koniecznością kupowania najlepszych gatunków ryb, orzechów oraz oliwy. 

Dieta basenu Morza Śródziemnego - czy jest możliwa w Polsce?

Pomimo tego, iż dieta śródziemnomorska pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego, bez większego problemu można stosować ją w polskich warunkach. Wystarczy, jeśli nasze rodzime produkty i potrawy przygotujemy w zalecany, lżejszy sposób oraz podamy we właściwych proporcjach, pamiętając o regularnym, powolnym spożywaniu każdego z posiłków.

Przykładowy jadłospis diety śródziemnomorskiej

Śniadanie: Sałatka grecka z rukolą, ogórkiem, pomidorem, serem feta, czarnymi oliwkami, oliwą z oliwek i z kromką chleba żytniego.
II śniadanie: Kanapka śródziemnomorska z mozarellą, rukolą, pomidorem czerwonym, świeżą bazylią i oliwą z oliwek.
Obiad: Filety z dorsza w pomidorowym pesto z kaszą jęczmienną pęczak oraz pomidorową sałatką posypaną bazylią.
Podwieczorek: Koktajl z jogurtu greckiego, pomarańczy, płatków owsianych oraz łyżką pestek słonecznika.
Kolacja: Żytnie kanapki z hummusem i ogórkiem zielonym.

Dieta śródziemnomorska: przykładowe przepisy

Ryba po śródziemnomorsku

W garnku z grubym dnem przygotuj sos pomidorowy. W tym celu delikatnie zeszklij posiekaną cebulkę, wlej najlepszej jakości passatę pomidorową, dodaj pokrojone oliwki, krótko gotuj. Przypraw słodką papryką, świeżo zmielonym pieprzem, odrobiną soli oraz listkami bazylii. W sosie układaj kawałki świeżej polędwicy z dorsza, duś na małym ogniu pod przykryciem. Rybę podawaj z kaszą bulgur oraz surówką z miksu sałat, papryki i pomidorków koktajlowych, z łyżeczką oliwy z oliwek.

Bruschetty

Bułkę grahamkę pokrój w cienkie kromeczki. W miseczce połącz pokrojone w kostkę pomidory, świeżą oliwę, bazylię i pieprz. Pieczywo podpiecz na złoto w piekarniku, podawaj obłożone pomidorami, posypane startą mozzarellą.

Koktajl owocowo-warzywny

Szklankę niesłodzonego mleka roślinnego, zmiksuj z garścią malin, jagód albo truskawek oraz garścią świeżego szpinaku, jarmużu lub natki pietruszki. Gotowy koktajl podawaj z garścią orzechów włoskich albo migdałów.