Zapalenie mięśnia sercowego (ZMS) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Bartosz Krzowski

Zapalenie mięśnia sercowego (ZMS) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Zapalenie mięśnia sercowego może być groźną chorobą obejmującą środkową warstwę serca, czyli sierdzie. Czasami towarzyszy mu również zapalenie osierdzia – błony otaczającej serce. Co jest przyczyną zapalenia mięśnia sercowego (ZMS)  i jakie są jego objawy? W jaki sposób można je zdiagnozować i leczyć?

Przyczyny zapalenia mięśnia sercowego (ZMS)

Potencjalnych przyczyn zapalenia mięśnia sercowego (łac. myocarditis) jest wiele – od chorób bakteryjnych po autoimmunologiczne. Według dostępnych danych większość przypadków choroby jest jednak powodowana przez wirusy. Dlatego ZMS może mieć związek z infekcją zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych, a także zakażeniem przewodu pokarmowego czy opryszczką.  

Za główny patogen odpowiedzialny za zapalenie mięśnia sercowego uznaje się parwowirusa B19. Warto podkreślić, że zapalenie mięśnia sercowego i infekcja nie muszą występować w tym samym czasie, a zatem bywają przerwy między jedną a drugą chorobą. Co więcej, część zakażeń jest przechodzonych bezobjawowo, a po nich również może dojść do zapalenia mięśnia sercowego. Z drugiej strony choroba może zostać wywołana przez patologiczną reakcję układu odpornościowego jako odpowiedź na patogen lub wręcz stanowić postać autoimmunologicznej reakcji przeciwko własnym tkankom.  

Zapalenie mięśnia sercowego w przebiegu choroby autoimmunologicznej, bez udziału drobnoustrojów, może wystąpić jako choroba towarzysząca toczniowi rumieniowatemu układowemu, sarkoidozie, chorobom tkanki łącznej, alergii czy zapaleniu jelit.  

Wśród przyczyn upatruje się również czynników chemicznych, a wśród nich antybiotyków, leków przeciwdrgawkowych, a także narkotyków. Niestety, wiele przypadków zapalenia mięśnia sercowego zostaje przeoczonych, a dokładna częstość występowania choroby nie jest znana.  

Objawy zapalenia mięśnia sercowego (ZMS)

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego stanowi wyzwanie z powodu niespecyficznego przebiegu i objawów, które mogą sugerować inne rozpoznanie. Zapalenie mięśnia sercowego może przebiegać pod postacią innej choroby, np. arytmii, a w obliczu bezobjawowego przebiegu zakażenia lub choroby autoimmunologicznej diagnoza może być trudna. Poza samymi objawami, również ich intensywność jest zróżnicowana – od subtelnego odczucia zaburzeń rytmu serca po ciężką, ostrą niewydolność serca. 

Wśród głównych objawów wymienia się: ból w klatce piersiowej, arytmię, odczucie zmęczenia, obrzęki (głównie kostek i podudzi), odczucie duszności (spoczynkowej lub wysiłkowej), zmęczenie, a także objawy związane z toczącym się zapaleniem: gorączka, bóle, dreszcze, biegunka, katar, kaszel i wiele innych. Jako pierwszy objaw tej choroby może także wystąpić zator obwodowy. Część pacjentów jednak przechorowuje zapalenie mięśnia sercowego bezobjawowo, co może świadczyć o łagodnym przebiegu, ale stanowić również zagrożenie pod względem rozwoju potencjalnych późnych powikłań. 

Na potrzeby klasyfikacji i postępowania podzielono zapalenie mięśnia sercowego ze względu na przebieg na postaci: 

  • piorunującą – z bardzo szybką progresją objawów i nagłym początkiem, mogącą prowadzić aż do wstrząsu kardiogennego i w niektórych przypadkach do zgonu (zazwyczaj jednak zapalenie mięśnia sercowego o piorunującym przebiegu ustępuje samoistnie), 
  • ostrą – o mniej zaznaczonym początku, w niektórych przypadkach może prowadzić do przebudowy mięśnia komory w postaci kardiomiopatii rozstrzeniowej, 
  • podostrą lub przewlekłą – powolny przebieg w postaci postępującej niewydolności serca. 

Powiązane produkty

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego – badania 

Obecnie nie ma jednego, łatwo dostępnego testu, który może wyjaśnić, czy pacjent choruje na ZMS. Specjalista w tym przypadku może obserwować odchylenia w wielu badaniach, a dopiero ich połączenie pozwala wysunąć podejrzenie choroby.  

W badaniach laboratoryjnych można się spodziewać zwiększonych stężeń markerów stanu zapalnego, np. białka C-reaktywnego (CRP), leukocytozy, jak również wskaźników martwicy komórek serca w postaci zwiększonych stężeń troponin sercowych czy izoenzymu sercowego kinazy kreatyninowej (CK-MB). W badaniu elektrokardiograficznym (EKG) zazwyczaj obserwuje się nieprawidłowy zapis mogący wskazywać na przyspieszenie akcji serca, niedokrwienie mięśnia sercowego lub zaburzenia rytmu serca. 

W rozpoznaniu pomagają również badania obrazowe. Badanie echokardiograficzne (USG serca) pomocne jest głównie u osób z piorunującym przebiegiem schorzenia, rezonans magnetyczny pokazuje typowy dla zapalenia mięśnia sercowego obraz późnego wzmocnienia po badaniu z użyciem gadolinu. 

Najbardziej inwazyjnym badaniem diagnostycznym jest biopsja mięśnia sercowego wykonywana z dostępu naczyniowego i pozwalająca w niektórych przypadkach ustalić przyczynę występującej choroby. Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu, powikłania po biopsji są rzadkie i zazwyczaj niegroźne, a dostarczone informacje mogę być niezwykle wartościowe ze względu na możliwość przyczynowego leczenia i właśnie dlatego jest to metoda zyskująca na popularności.  

U młodej osoby nieobarczonej ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych za rozpoznaniem zapalenia mięśnia sercowego przemawiają wyżej wymienione objawy. 

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego 

Jedną ze składowych leczenia zapalenia mięśnia sercowego jest postępowanie objawowe. Należy ograniczyć aktywność fizyczną, dużo odpoczywać i prowadzić oszczędzający tryb życia. Picie alkoholu w okresie choroby jest niewskazane, powinno się także unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a w razie potrzeby przyjmować lek o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbólowym (np. paracetamol). Postępowanie terapeutyczne w zapaleniu mięśnia sercowego może również przebiegać jak klasyczne leczenie niewydolności serca. W skrajnych przypadkach konieczne może się okazać przeszczepienie serca.  

Podstawą leczenia jest jednak zwalczenie przyczyny. W ramach takiej terapii można zastosować leczenie przeciwdrobnoustrojowe, immunosupresyjne, a także odstawić lek wywołujący chorobę. Większość chorych wraca do pełni zdrowia, jednak przebieg schorzenia jest bardzo zmienny. W przypadku przeciągającego się, subklinicznego zapalenia mięśnia sercowego może dojść do groźnej kardiomiopatii rozstrzeniowej. Zazwyczaj w przypadkach o ostrzejszym przebiegu chory szybciej zdrowieje, dlatego paradoksalnie bardziej burzliwy przebieg może być dla pacjenta korzystniejszy. Po okresie rekonwalescencji należy ustalić z lekarzem powrót do pełnej aktywności fizycznej. W ramach profilaktyki zalecane są szczepienia, w tym coroczne szczepienie przeciwko grypie.

  1. Kompendium medycyny praktycznej, pod red. A. Szczeklika, P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
  2. S. Sagar, P.P. Liu, L.T. Cooper Jr., Myocarditis, „Lancet”, nr 379 (9817) 2012. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Rwa kulszowa (ischialgia). Przyczyny, objawy i leczenie.

    Rwa kulszowa jest schorzeniem zaliczanym do tzw. „zespołów korzeniowych”, jej przyczyną jest podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwów rdzeniowych lub nerwu korzeniowego. Głównym objawem ischialgii jest ból dolnej części pleców promieniujący od okolicy lędźwiowo–krzyżowej do pośladka, a także dalej wzdłuż kończyny dolnej, sięgając nawet do stopy. Leczenie  obejmuje łagodzenie objawów bólowych przy pomocy metod farmakologicznych oraz zabiegów fizjoterapeutycznych. 

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy u dorosłych i dzieci

    Owsica to choroba pasożytnicza, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym, żlobkowym i szkolnym, natomiast wśród dorosłych największe ryzyko zachorowania występuje u osób przebywających i pracujących w domach opieki lub zakładach karnych oraz opiekujących się dziećmi. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych oraz przestrzeganiu zasad higieny osobistej. 

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    Kolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij