Biopsja mięśnia sercowego – na czym polega biopsja serca? Wskazania i przeciwwskazania do badania

Jednym z badań, które wykonuje się w diagnostyce schorzeń mięśnia sercowego jest biopsja serca, inaczej nazywana biopsją endomiokardialną. Jest to zabieg mocno inwazyjny, dlatego lekarze decydują się na niego w ostateczności – wtedy, gdy inne badania nie pomogły w rozpoznaniu choroby. Na czym polega i jakie są wskazania oraz przeciwwskazania do wykonania zabiegu? Czy po biopsji serca zdarzają się powikłania?

1. Biopsja serca – czym jest biopsja endomiokardialna i jakie są wskazania do wykonania badania?
2. Czy istnieją przeciwwskazania uniemożliwiające przeprowadzenie biopsji serca u pacjenta?
3. Jak przygotować się do biopsji serca? Gdzie jest wykonywane badanie?
4. W jaki sposób odbywa się biopsja mięśnia sercowego?
5. Biopsja mięśnia sercowego – powikłania

Serce jest centralnym narządem całego naszego organizmu. To dzięki niemu krew krąży w naszych naczyniach krwionośnych. W jaki sposób zbudowane jest serce? To mięsień poprzecznie prążkowany, który składa się z czterech jam: z dwóch przedsionków i dwóch komór. Otoczone jest workiem osierdziowym i zlokalizowane w klatce piersiowej. Zdarzają się sytuacje, w których dochodzi do różnych chorób mięśnia sercowego. Wówczas pacjent jest poddawany szczegółowej diagnostyce w celu rozpoznania schorzenia. 

Biopsja serca – czym jest biopsja endomiokardialna i jakie są wskazania do wykonania badania?

Biopsja mięśnia sercowego jest badaniem inwazyjnym, które polega na pobraniu wycinków mięśnia sercowego za pomocą specjalnego cewnika, wprowadzanego do wnętrza serca przez tętnice lub żyły.

Kiedy lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu badania? Biopsja serca jest zalecana w przypadku podejrzenia choroby spichrzeniowej, jak również zapalenia bądź nowotworu mięśnia sercowego. Ponadto na zrobienie biopsji endomiokardialnej lekarz decyduje się także wtedy, kiedy podejrzewa u pacjenta chorobę układową, w której dochodzi do zajęcia serca – ma to miejsce przy stwierdzeniu sarkoidozy, twardziny, amyloidozy czy też hemochromatozy. Wykonuje się ją również celem oceny mięśnia sercowego po przeszczepie, a także, aby określić przyczynę ostrej niewydolności serca, która szybko postępuje i towarzyszą jej zaburzenia rytmu serca.

Czy istnieją przeciwwskazania uniemożliwiające przeprowadzenie biopsji serca u pacjenta?

Tak. Nie u każdego pacjenta można wykonać biopsję mięśnia sercowego. Ze względu na swoją inwazyjność nie powinno się jej przeprowadzać w sytuacji, kiedy istnieją inne, mniej obciążające metody, dzięki którym lekarz ma możliwość zdiagnozowania podejrzewanej przez siebie jednostki chorobowej. 

Przeciwwskazaniem do badania jest ciąża, jak również ciężkie i nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze. Także w przypadku zażywania przez pacjentów leków przeciwkrzepliwych oraz zaburzeń krzepnięcia krwi wykonanie biopsji mięśnia sercowego jest zabronione. Dyskwalifikacją do przeprowadzenia zabiegu jest również zapalenie wsierdzia, niestabilna hemodynamicznie niewydolność układu krążenia, skaza krwotoczna, ciężka niedokrwistość oraz ciężkie zaburzenia elektrolitowe.

Jak przygotować się do biopsji serca? Gdzie jest wykonywane badanie?

Biopsja serca przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym – pacjent w czasie zabiegu jest przytomny. Przed badaniem musi pozostać na czczo, nie wolno mu jeść ani pić na minimum 4-6 godzin przed planowanym zabiegiem. Zwykle też przed biopsją serca pacjent ma robione badania laboratoryjne, aby ocenić krzepliwość jego krwi, są to m.in. morfologia krwi z poziomem płytek, wskaźnik INR oraz czas APTT, ale też poziom elektrolitów, bowiem ich „rozchwianie” może wywoływać zaburzenie czynności serca.

W jaki sposób odbywa się biopsja mięśnia sercowego?

Pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Następnie przezskórnie (lekarz musi naciąć skórę po jej uprzednim odkażeniu) do naczyń tętniczych lub żylnych wprowadza się specjalny cewnik. Jeśli ma on trafić do prawej komory serca, to wprowadza się go poprzez żyły, zwykle poprzez nakłucie żyły szyjnej wewnętrznej; jeśli zaś do lewej – wtedy prowadzi się go przez tętnice (zazwyczaj jest to tętnica udowa prawa). Lekarz stopniowo wsuwa cewnik coraz głębiej  (jest to możliwe dzięki obrazom wykonywanym z użyciem promieni rentgenowskich) przez naczynie krwionośne aż do momentu, gdy znajdzie się on w jamie serca. Wtedy też lekarz może pobrać próbkę mięśnia do badania i przekazać ją do badania histopatologicznego. 

Jak długo czeka się na wynik biopsji?

Pobrany wycinek zostaje przekazany do badania histopatologicznego. Zwykle ocenę tej próbki uzyskuje się po kilku lub kilkunastu dniach.

Biopsja mięśnia sercowego – powikłania

Po wykonaniu biopsji endomiokardialnej mogą zdarzyć się powikłania. Najgroźniejszym z nich jest ewentualne przebicie mięśnia sercowego, co z kolei może doprowadzić do tamponady serca i śmierci pacjenta. Poza tym może dojść do zaburzeń rytmu serca, krwawienia w miejscu nacięcia skóry, uszkodzenia naczyń krwionośnych czy odmy opłucnowej. Choć powikłania nie zdarzają się często, to biopsja mięśnia sercowego jest nadal badaniem mocno inwazyjnym, dlatego lekarze decydują się na nią w ostateczności.