Rumień zakaźny – przyczyny, objawy, leczenie

Rumień zakaźny – przyczyny

Rumień zakaźny jest spowodowany zakażeniem wirusowym. Czynnikiem etiologicznym odpowiedzialnym za rozwój rumienia zakaźnego jest parwowirus B19.

Kto najczęściej choruje na rumień zakaźny?

Rumień zakaźny jest najbardziej typowy dla dzieci. Największą ilość przypadków zachorowań na rumień zakaźny stwierdza się u dzieci pomiędzy drugim a dwunastym rokiem życia. Zdarza się, że zakażenie wirusem przebiega w sposób zupełnie bezobjawowy. Należy pamiętać o tym, że przebycie zakażenia parwowirusem B19 daje trwałą odporność, co oznacza, że pacjent nie powinien zachorować  na rumień zakaźny po raz kolejny. Okres wylęgania choroby wynosi około dwóch tygodni.

Rumień zakaźny – objawy

W przypadku rumienia zakaźnego najbardziej typowym objawem jest brak gorączki oraz wysypka. Początkowo ma ona charakter ostro odgraniczonego rumienia zlokalizowanego na policzkach (mówi się o tzw. motylu na twarzy). Następnie wysypka rozprzestrzenia się i zajmuje ramiona, tułów, pośladki i uda. Zmiany skórne charakteryzują się tym, że mają one różne kształty i wzory. Bardzo często tworzą na skórze charakterystyczne plamy, obrączki i girlandy, które zazwyczaj zaczynają się ze sobą zlewać. Może dojść do tego, że prawie całe ciało pacjenta będzie okryte żywoczerwonym rumieniem, który stopniowo zaczyna robić się sinoczerwony, zwłaszcza na policzkach.

Sporadycznie w przebiegu rumienia zakaźnego obserwuje się wysypkę odropodobną, plamisto-grudkową lub krwotoczną. Rumień zakaźny zwykle ustępuje w przeciągu około 7 dni, jednak pod wpływem stresu, kąpieli, ogrzania, natarcia lub nasłonecznienia skóry może pojawić się ponownie. Wysypka może zatem nawracać nawet do trzech tygodni, jednak po jej całkowitym ustąpieniu na skórze nie pozostają żadne przebarwienia i blizny, nie dochodzi też do złuszczania się naskórka.

Jeśli rumień zakaźny pojawi się u ludzi dorosłych, jego objawy są zwykle inne. U dorosłych zakażenie parwowirusem B19 przejawiają się na ogół zapaleniem stawów z ostrą reakcją bólową (jest to tzw. artralgia), niekiedy towarzyszy mu nietypowa wysypka rumieniowa. Proces chorobowy dotyczy najczęściej stawów dłoni, nadgarstków i kolan - z reguły proces chorobowy przebiega obustronnie. Zapalenie stawów ustępuje zazwyczaj w czasie około trzech tygodni nie pozostawiając trwałych uszkodzeń. U dzieci natomiast artropatia zdarza się bardzo rzadko. 

Rumień zakaźny może natomiast okazać się groźny dla pacjentów, którzy dodatkowo chorują na przewlekła niedokrwistość hemolityczną. U tych pacjentów bowiem może rozwinąć się nagła przejściowa aplazja układu czerwonokrwinkowego szpiku. Przełom aplastyczny jest obserwowany także u zakażonych parwowirusem B19 pacjentów, u których dodatkowo doszło do nagłej utraty znacznej ilości krwi. Pacjenci z przełomem aplastycznym odczuwają silne osłabienie, ponadto w badaniu przedmiotowym stwierdza się też bladość skóry oraz wzmożoną senność. W badaniach laboratoryjnych u tych pacjentów stwierdza się natomiast głęboką niedokrwistość oraz retikulopenię. Przełom aplastyczny mija zwykle po 7-10 dniach.

Rumień zakaźny i zakażenie parwowirusem B19 może też być niebezpieczne dla kobiet w ciąży – zdarza się bowiem, że infekcja ta doprowadza do poronienia lub też trwałego uszkodzenia płodu. 

W jaki sposób rozpoznaje się rumień zakaźny?

Rumień zakaźny rozpoznaje się zwykle tylko na podstawie charakterystycznych zmian skórnych. Celem potwierdzenia czynnika etiologicznymi można spróbować wyizolować wirusa lub jego antygeny z zakażonych tkanek, można też oznaczyć swoiste przeciwciała anty-B19 w klasach IgM oraz IgG. Tego typu diagnostyka jest jednak przeprowadzana niesłychanie rzadko, zwykle do postawienia diagnozy w zupełności wystarczają objawy kliniczne. 

Jak leczy się rumień zakaźny?

W przypadku rumienia zakaźnego nie jest konieczne włączanie postępowania terapeutycznego, dolegliwości w przypadku łagodnej formy choroby ustępują samoistnie. W przypadku dolegliwości ze strony stawów i narządu ruchu zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne. U osób z niedokrwistością hemolityczną wskazane są przetoczenia masy czerwonokriwnkowej, zaś u chorych z niewydolnym układem odpornościowym stosowane są preparaty dożylnych gammaglobulin. 

Czy rumień nagły to ta sama choroba, co rumień zakaźny?

Nie. Rumień nagły jest również ostrą chorobą wirusową wieku dziecięcego, jednak wywoływany jest on przez inny patogen – jest to zwykle wirus Herpes typu 6. Rumień nagły jest typowy dla dzieci pomiędzy 6 miesiącem a 4 rokiem życia. Charakteryzuje się on przede wszystkim wysoką gorączką, której nie ma przecież w przypadku rumienia zakaźnego. Gorączka ta trwa zwykle trzy dni (maksymalnie może trwać do pięciu dni), następnie gorączka ustępuje, a na całym ciele dziecka pojawia się drobnoblamistogrudkowa wysypka, która ustępuje zwykle po dwóch – trzech dniach i nie pozostawia na skórze żadnych przebarwień.

U niektórych dzieci w przebiegu rumienia nagłego stwierdza się też niewielkie powiększenie węzłów chłonnych, zwłaszcza na potylicy, które są drobne i przesuwalne względem podłoża. Rozpoznanie rumienia nagłego stawia się na podstawie charakterystycznych objawów, zwykle nie ma konieczności wykonywania badań serologicznych. Leczenie rumienia nagłego jest wyłączenie leczeniem objawowym - należy podawać dziecku leki przeciwgorączkowe (ibuprofen lub paracetamol). Przebieg choroby jest łagodny, nie dochodzi do rozwoju żadnych powikłań. Rumień nagły bywa niekiedy inaczej nazywany "chorobą szóstą", "gorączką trzydniową" lub po prostu "trzydniówką". Na rumień nagły tak naprawdę prędzej czy później zachoruje każde małe dziecko, okres wylęgania choroby jest dość długi, wynosi on bowiem zwykle 7-17 dni.