Odra – jak nie pomylić jej z innymi chorobami?

Na terenie Polski w okresie od 1 stycznia do 15 listopada 2018 roku odnotowano 193 przypadki zachorowań na odrę. W analogicznym okresie roku 2017 zgłoszono ich 60. Wskazuje to, że choroba ewoluuje i przybiera na sile. Aby się ochronić, ważna jest odpowiednia diagnostyka i profilaktyka, w tym profilaktyka szczepienna.

Objawy odry

Odrę wywołuje wirus odry (z rodziny paramyksowirusów). Odra, podobnie jak różyczka, świnka, ospa wietrzna oraz szkarlatyna, przenoszona jest drogą kropelkową, a więc już przebywanie w tym samym pomieszczeniu z osobą chorą, która kaszle lub kicha może skutkować zakażeniem. Objawy tych chorób również są bardzo podobne, przypominają początki zwykłego przeziębienia, natomiast wysypka pojawia się dopiero po kilku dniach.

Nie ma leczenia swoistego; leczenie odry jest objawowe.

Ospa – zły brat bliźniak odry

Objawami ospy wietrznej są gorączka utrzymująca się nawet przez tydzień i czerwone krostki na całym ciele, które wraz z upływem czasu wypełniają się płynem surowiczym, a osuszeniu ulegają po tygodniu. Wokół krostek pojawia się czerwona obwódka.

Obecnie leczenie polega na stosowaniu preparatów przeciwgorączkowych oraz przeciwświądowych.  Niestety ani szczepionka, ani nawet przebycie choroby nie zagwarantują, że nie zachorujemy ponownie. Osoby dorosłe narażone są na półpasiec wywoływany przez tego samego wirusa.

Różyczka – inna odmiana choroby wirusowej

Różyczka to choroba, która jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ może prowadzić do wad rozwojowych płodu, a nawet poronienia. Typowe pierwsze oznaki choroby to powiększone węzły chłonne przy uszach oraz z tyłu głowy. Następnie pojawia się różowa wysypka na twarzy, a później na całym ciele.

Wysypka na twarzy i tułowiu podobna jest bardzo do odrowej, jednak same objawy są mniejsze i stan chorego jest lepszy. W ciągu 2-3 dni wysypka znika i nie pozostawia żadnych śladów.

Świnka – nagminne zapalenie przyusznic

Świnka to choroba charakteryzująca się obrzękiem ślinianek oraz ich bólem. Objawami towarzyszącymi są również ból głowy i gorączka, mogą pojawić się wymioty.

Szkarlatyna – wysypka, ale nie na całym ciele

Szkarlatyna – inaczej zwana płonicą – jest bakteryjną chorobą zakaźną, której okres wylęgania trwa krótko (od doby do 5 dni).  Zaczyna się nagłą gorączką, bólem brzucha oraz gardła, natomiast wysypka występuje dopiero w drugiej dobie choroby. Jest drobnoplamista i obejmuje przede wszystkim okolice pachowe, pachwinowe, pośladki, twarz z pominięciem fałd nosowych i brodowych. Ustępuje nawet po kilku godzinach lub kilku dniach. Później skóra ulega złuszczeniu – najpierw z twarzy, później z tułowia i na samym końcu z dłoni i stóp. Gardło w płonicy jest zaczerwienione, natomiast na języku pojawia się biały nalot z czerwonymi brodawkami.

Płonicę leczymy antybiotykami, ważne jest także odpowiednie nawodnienie. Leczenie odbywa się zwykle w domu, jedynie w ciężkich przypadkach wymagane jest leczenie szpitalne. Najczęstszymi powikłaniami są zapalenie ucha środkowego, nerek, stawów.

Na szkarlatynę można zachorować nawet 3 razy ze względu na występowanie trzech typów toksyn bakteryjnych. Na tę chorobę nie ma dostępnych szczepionek.

Charakterystyczne elementy przebiegu odry

Odrę łatwo pomylić z ospą i różyczką. Da się jednak te choroby odróżnić.

Chorobę można podzielić na kilka faz. Pierwszą z nich, po bezobjawowej fazie wylęgania, jest faza nieżytowa. Charakteryzuje się ona wysoką gorączką – ok. 39^oC – a także nieżytem nosa, gardła, suchym kaszlem i zapaleniem spojówek. Po 3 dniach w jamie ustnej pojawiają się białe plamki z czerwoną obwódką, tzw. plamki Koplika. Ten objaw jest swoisty dla odry. Po tej fazie następuje faza wysypkowa. Początkowo wysypka pojawia się na górnych partiach ciała, a następnie zajmuje całe ciało. Barwa krostek jest zróżnicowana – od różowej, aż po brązowe grudki w końcowym etapie. Co ważne, wysypka znika w takiej samej kolejności w jakiej się pojawiała i zwykle trwa to 4 dni.

„Leczenie” odry

Leczenie polega na łagodzeniu objawów, a więc stosuje się leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwkaszlowe. W przypadku występowania zapalenia krtani należy stosować kortykosteroidy wziewne, natomiast przy zakażeniu bakteryjnym w ruch idzie antybiotyk.

Najczęstszymi powikłaniami odry są zapalenie płuc, oskrzeli, a także zapalenie ucha środkowego. Nie od dziś wiadomo, że osoby starsze oraz dzieci przechodzą chorobę znacznie ciężej niż dorośli.

Różnicowanie chorób wysypkowych jest częstym problemem zarówno dla farmaceutów, jak i lekarzy. Aby diagnoza była jak najbardziej trafna, nie można opierać się jedynie na zmianach skórnych, lecz trzeba przeanalizować szereg czynników towarzyszących chorobie oraz sytuację epidemiologiczną. W ocenie, co dolega nam lub naszemu dziecku, na pewno będzie mógł nam pomóc lekarz.