Jak wyleczyć egzemę na rękach i dłoniach?

Jednak egzema to przypadłość dotykająca nie tylko dzieci. Ma ją również od 2 do 5 proc. dorosłych. Jest chorobą trudną do wyleczenia, mającą różnorakie przyczyny, na które często nie mamy wpływu. Możemy jednak skutecznie leczyć jej objawy – coraz nowocześniejsze środki leczenia sprawiają, że egzema na rękach staje się jedynie przykrym wspomnieniem.

Egzema na dłoniach, twarzy i brzuchu – dlaczego mnie to spotyka?

Choć egzema jest chorobą dość powszechnie występującą, jej przyczyny wciąż nie są poznane w stu procentach. Jeśli chodzi o jej atopową postać – a więc mającą podłoże genetyczne – ryzyko pojawienia się choroby wzrasta w przypadku wystąpienia jej w bliskiej rodzinie. Ogólnie rzecz biorąc, jest ona spowodowana przez zaburzenie funkcjonowania układu odpornościowego, będące przyczyną natychmiastowej nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej (nadmiernego wytwarzania przeciwciał określanych symbolem IgE) nawet na niewielkie dawki alergenów (takich jak roztocza, pyłki roślin, alergeny pokarmowe). Reakcja ta prowadzi do wystąpienia stanu zapalnego. Dlatego najbardziej typowym przykładem egzemy – często wręcz utożsamianym z nią – jest atopowe zapalenie skóry (AZS). 
Mimo wszystko wciąż nie wiadomo, dlaczego AZS ustępuje czasem samoistnie – bo przecież genów nie jesteśmy w stanie naprawić. Dlatego naukowcy podejrzewają, że równie istotną przyczyną egzemy są kwestie środowiskowe – zwłaszcza, że choroba znacznie częściej występuje w rozwiniętych krajach zachodnich.

Niestety wciąż nie wiadomo zbyt wiele na temat związku mutacji genu bariery skórnej z genetycznie uwarunkowaną skłonnością do alergii.

Inne przyczyny egzemy

Ponieważ egzema na dłoniach i w ogóle rękach jest najczęściej spotykaną postacią tej choroby – szczególnie u osób dorosłych – naukowcy biorą pod uwagę również niegenetyczne przyczyny choroby, wynikające z kontaktu skóry rąk czy dłoni z rozmaitymi szkodliwymi substancjami, na przykład tymi zawartymi w środkach czystości, chemikaliami, substancjami używanymi do produkcji tkanin, a nawet z dymem papierosowym. Za prawdopodobną przyczynę wystąpienia egzemy uważa się też zanieczyszczenia środowiska.

Istnieje również hipoteza mówiąca, że przyczyną egzemy mogą być zmiany we florze jelitowej niemowlęcia spowodowane podawaniem antybiotyku dziecku lub matce w czasie ciąży, które miałyby wywoływać skłonność do nadmiernej reakcji immunologicznej.

Egzema dłoni – jak z tym żyć?

Ponieważ egzema na rękach to nie tylko swędzenie, ból i pieczenie wysuszonej skóry, ale także problem estetyczny, znalezienie najlepszej dla nas metody na złagodzenie dolegliwości to sprawa kluczowa. Najtrudniej oczywiście poradzić sobie z atopową postacią zapalenia skóry, ponieważ często nie mamy możliwości wyeliminowania niektórych alergenów z naszego otoczenia – szczególnie takich jak pyłki roślin czy roztocza występujące nawet w domowym kurzu. Mimo wszystko należy wykonać niezbędne testy alergiczne, by ustalić, jaki alergen jest dla nas szkodliwy.

Przede wszystkim należy zadbać więc o odpowiednie nawilżenie skóry na rękach – w tym celu najczęściej poleca się stosowanie tak zwanych emolientów, czyli kosmetyków wytwarzających na skórze warstwę ochronną, pozwalającą zatrzymać w niej wodę i w ten sposób zapobiegającej wysuszaniu. Emolienty są dostępne w postaci oliwek, balsamów czy kremów – niezwykle ważne jest, by były stosowane co najmniej dwa razy dziennie; najlepiej po kąpieli lub prysznicu, co pozwala zatrzymać w skórze więcej wilgoci. Regularne stosowanie emolientów jest tym bardziej istotne, że egzema na rękach lubi nawracać – wystarczy więc kilka dni zaniechania stosowania tego rodzaju kosmetyków i problem pojawia się na nowo. 

W leczeniu egzemy stosuje się także mokre okłady.

Egzema na dłoniach – leczenie

Niestety domowe sposoby poradzenia sobie z egzemą zwykle nie są wystarczające – chorzy często potrzebują więc medykamentów, które może przepisać jedynie lekarz. Do podstawowych należą tak zwane glikokortykosteroidy – jedna z najbardziej skutecznych metod kontrolowania objawów egzemy, takich jak świąd i stan zapalny. Ich stosowanie może wiązać się jednak z działaniami niepożądanymi, takimi jak atrofia skóry (czyli zmniejszenie jej objętości, wiąd, dające objawy starzenia), zapalenia skóry, trądzik różowaty czy nawet – choć raczej w skrajnych przypadkach – zahamowanie czynności nadnerczy.

W walce z objawami egzemy stosuje się też tak zwane inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus), będące lekami o działaniu immunomodulującym – a więc regulującym reakcję immunologiczną – i przeciwzapalnym. W przypadku atopowego zapalanie skóry opornego na leczenie zaleca się również cyklosporyny – leki o działaniu immunosupresyjnym, czyli blokującym nadmierną reakcję immunologiczną.

Jeśli wyżej wymienione leki nie przyniosą pożądanych rezultatów, w trudniejszych przypadkach przepisuje się pacjentom leki takie jak metotreksat, azatiopryna i mykofenolan mofetylu oraz inne leki wpływające na układ immunologiczny.

Leczenie uzupełniające egzemy na dłoniach

Do całkiem skutecznych metod postępowania w przypadku egzemy zalicza się też fototerapię za pomocą fal UVA lub UVB, a także leczenie za pomocą olejku z wiesiołka. Uważa się bowiem, że może on być korzystny dla skóry ze względu na zawartość kwasu gamma-linolenowego (kwasu tłuszczowego typu omega-6), zbawiennego dla komórek naskórka.

Naukowcy rozważają też związek występowania egzemy z niewłaściwymi proporcjami kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w diecie. Pilotażowe badanie wykonane w 2008 roku przez niemieckich naukowców pokazało, że suplementacja omega-3 może mieć działanie terapeutyczne dla pacjentów z egzemą atopową.